Trung Quốc - Úc cải thiện quan hệ

Thủ tướng Úc Anthony Albanese đang có chuyến thăm Trung Quốc từ ngày 4 đến 7-11. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một thủ tướng Úc tới Trung Quốc trong 7 năm qua, dấu mốc quan trọng cho thấy nỗ lực sưởi ấm quan hệ song phương sau nhiều năm căng thẳng.

Trung Quốc - Úc thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1972. Một năm sau, ông Gough Whitlam trở thành Thủ tướng Úc đầu tiên thăm Trung Quốc. Kể từ đó, quan hệ hai bên phát triển nhanh chóng nhưng cũng trải qua nhiều thăng trầm. Những năm gần đây, sóng gió nổi lên trong quan hệ song phương khi các chính phủ tiền nhiệm ở Úc cho rằng Bắc Kinh “can thiệp” vào nội bộ chính trị của Canberra, “đánh cắp công nghệ” của nước này, hay coi sự phát triển nhanh chóng của Trung Quốc là “mối đe dọa an ninh”.

Canberra thậm chí cấm tập đoàn công nghệ Trung Quốc Huawei triển khai mạng 5G tại Úc do lo ngại an ninh chưa rõ ràng. Theo China Daily, những hành động này của Canberra làm suy yếu quan hệ song phương, dẫn tới nhiều hoạt động trao đổi và dự án hợp tác của hai bên bị đình chỉ hoặc gián đoạn. Theo ước tính, các nhà xuất khẩu Úc thiệt hại tới 13 tỷ USD/năm đối với các mặt hàng gồm than đá, rượu vang, thịt bò, lúa mạch và tôm hùm. Dù vậy, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của Úc, với giá trị hàng hóa và dịch vụ Úc xuất khẩu sang Trung Quốc tăng gần gấp đôi. Cụ thể, 8 tháng đầu năm 2023, giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 125 tỷ USD, so với 71 tỷ USD cùng kỳ năm 2016. Thương mại song phương năm 2022 đạt 287 tỷ USD, chiếm 28% tổng ngoại thương của Úc. Thêm vào đó, Trung Quốc đã nhập khẩu 65% trong số 1,1 tỷ tấn quặng sắt cần thiết vào từ Úc năm 2022.

Kể từ khi lên nắm quyền năm 2022, chính quyền của Thủ tướng Albanese đã thực hiện nhiều nỗ lực để ổn định quan hệ với Trung Quốc. Mới đây, hai bên tham gia các cuộc đàm phán hữu nghị trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) để giải quyết tranh chấp và đạt được đồng thuận về một số vấn đề. Gần đây, Trung Quốc dỡ bỏ đa số lệnh cấm vận thương mại đối với Úc. Ông Jude Blanchette, chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế (Mỹ), cho biết, Úc đang nỗ lực tìm kiếm sự cân bằng phù hợp giữa các mối quan ngại về an ninh và nhu cầu có khu vực hòa bình cũng như quan hệ kinh tế hiệu quả với Trung Quốc. Thủ tướng Anthony Albanese đánh giá chuyến thăm là “bước đi rất tích cực” trong việc ổn định mối quan hệ song phương căng thẳng. Ngày 5-11, Thủ tướng Úc tham gia Triển lãm Nhập khẩu quốc tế Trung Quốc tại Thượng Hải, nơi Thủ tướng nước chủ nhà Lý Cường sẽ phát biểu khai mạc. Ông Albanese tới Bắc Kinh ngày 6-11 để gặp Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Hai bên dự kiến trao đổi quan điểm về quan hệ song phương, cũng như các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

Đối với Bắc Kinh, chuyến thăm của ông Albanese mang đến cơ hội giúp nước này tiếp cận nhiều hơn với các nguồn tài nguyên và lĩnh vực năng lượng tái tạo của Úc. Trung Quốc cũng có thể tìm kiếm sự hỗ trợ của Úc để đẩy nhanh tiến trình gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Theo Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân, Bắc Kinh sẵn sàng hợp tác với Canberra và coi chuyến thăm của ông Albanese là cơ hội để mở rộng hợp tác và thúc đẩy quan hệ.

Tuy nhiên, một loạt căng thẳng cũng được dự báo sẽ phủ bóng sự kiện này bởi Trung Quốc ngày càng thận trọng trước quan hệ an ninh Mỹ-Úc ngày càng bền chặt trong khi cạnh tranh Mỹ-Trung vẫn dai dẳng. Khi đặt mục tiêu hàn gắn mối quan hệ với Trung Quốc, ông Albanese cũng sẽ phải vạch ranh giới giữa lợi ích của mối quan hệ này và các liên minh mà nước này đang tham gia như AUKUS với Mỹ và Anh hay “Bộ Tứ Kim Cương” (QUAD) với Mỹ, Ấn Độ và Nhật Bản.

NGHI VĂN