Loạt động thái căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên

Hố sâu ngăn cách giữa hai miền trên bán đảo Triều Tiên càng thêm nới rộng khi Triều Tiên liên tiếp có loạt động thái làm leo thang căng thẳng với Hàn Quốc.

Người dân Hàn Quốc xem chương trình tin tức phát sóng hình ảnh vụ phóng tên lửa của Triều Tiên tại ga Seoul ngày 30-5. Ảnh: AP-Yonhap

Theo Yonhap, Triều Tiên thực hiện một loạt hành động mang tính khiêu khích, bao gồm phóng nhiều tên lửa đạn đạo tầm ngắn, thả hàng trăm quả bóng bay chứa rác sang biên giới và cố tình gây nhiễu GPS.

Hành động bất thường

Yonhap dẫn thông báo của quân đội Hàn Quốc cho biết, Triều Tiên phóng khoảng 10 tên lửa đạn đạo tầm ngắn ngoài khơi bờ biển phía đông nước này. Các tên lửa được phóng từ các bệ phóng tên lửa đa nòng siêu lớn KN-25 gần thủ đô Bình Nhưỡng vào sáng 30-5 và bay khoảng 350km trước khi lao xuống biển. Triều Tiên sử dụng các vụ phóng tên lửa để gửi thông điệp tới thế giới bên ngoài nhưng việc phóng khoảng 10 tên lửa cùng một lúc rõ ràng là điều bất thường.

Như thường lệ, bộ ba Mỹ-Nhật-Hàn cùng lên tiếng chỉ trích và nhóm họp ứng phó. Ba nươc này cho biết, vụ phóng tên lửa vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (LHQ) và thỏa thuận đình chiến, gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với hòa bình và an ninh khu vực. Theo Yonhap, quân đội Hàn Quốc lên án các vụ phóng tên lửa đặt khu vực đô thị Seoul và các căn cứ không quân quan trọng của Hàn Quốc trong tầm bắn là hành động khiêu khích đe dọa an toàn trên bán đảo Triều Tiên; đồng thời tuyên bố sẽ đáp trả nghiêm khắc. Trong khi đó, Korea Times dẫn lời tuyên bố của Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ kêu gọi Triều Tiên ngưng các hành động bất hợp pháp và gây bất ổn, nhanh chóng quay trở lại con đường ngoại giao. Các cam kết của Mỹ đối với việc bảo vệ các đồng minh Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn không hề lay chuyển. Cùng ngày, đặc phái viên hạt nhân của Hàn Quốc cùng với những người đồng cấp Mỹ và Nhật Bản đã thảo luận các nỗ lực phối hợp ứng phó với Triều Tiên.

Vụ phóng tên lửa chỉ là bước tiếp nối chuỗi động thái gây chú ý của Triều Tiên. Trước đó, nước này thả hơn 260 quả bóng bay chứa rác sang biên giới.  Ngày 29-5, Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) dẫn lời bà Kim Yo Jong, em gái nhà lãnh đạo Kim Jong Un, tuyên bố nước này sẽ tăng số lượng gấp hàng chục lần số bóng bay Hàn Quốc thả vào Triều Tiên trước đó. Đây được cho là hành động đáp trả cứng rắn trước các bóng bay chứa truyền đơn do các nhà hoạt động dân sự ở Hàn Quốc thả qua biên giới. Bộ Tư lệnh Liên Hợp Quốc (UNC) sẽ mở cuộc điều tra về vụ việc này. Theo Yonhap, Tham mưu trưởng liên quân Hàn Quốc cũng phát hiện việc Triều Tiên tìm cách gây nhiễu tín hiệu GPS gần biên giới biển hai nước ở Hoàng Hải kéo dài khoảng một giờ đồng hồ.

Tháng 3-2024, Bộ Thống nhất Hàn Quốc cho biết Triều Tiên có thể hủy bỏ thỏa thuận cơ bản liên Triều được ký năm 1991 tại cuộc họp Quốc hội tiếp theo; đồng thời ​​sẽ sửa đổi Hiến pháp để xác định Hàn Quốc là “đối thủ chính không thể thay đổi” như chỉ thị trước đó của ông Kim Jong-un và làm rõ ranh giới lãnh thổ của nước này, bao gồm cả biên giới trên biển.

Động cơ đằng sau

AFP dẫn lời ông Hong Min, nhà phân tích cấp cao tại Viện Thống nhất quốc gia Hàn Quốc ở Seoul nhận định, việc Triều Tiên phóng một số lượng lớn tên lửa tầm ngắn cùng lúc như vậy là chưa từng có. Đây dường như là sự phản đối công khai của Triều Tiên trước cam kết phi hạt nhân hóa được nhất trí tại hội nghị thượng đỉnh Trung- Nhật-Hàn gần đây.

Trong khi đó, Korea Times dẫn nhận định của một quan chức của Bộ Thống nhất Hàn Quốc nghi ngờ rằng loạt hành động khiêu khích nói trên của Triều Tiên nhằm che đậy sự thất bại của vụ phóng vệ tinh do thám hồi đầu tuần do trục trặc động cơ bởi cuộc thử nghiệm này là nhiệm vụ tất yếu tăng cường sức mạnh phòng vệ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc phóng vệ tinh thất bại không phải là vấn đề, mà thực ra chính phản ứng từ cộng đồng quốc tế dường như càng khiến nước này leo thang mức độ căng thẳng.  Lim Eul-chul, Giáo sư nghiên cứu về Triều Tiên tại Đại học Kyungnam cho biết, những hành động khiêu khích này dường như là phản ứng trước việc Hàn Quốc tiến hành các cuộc tập trận chung với Mỹ và cùng Nhật Bản kêu gọi phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên. Nhận xét của Tổng Thư ký LHQ Antonio Gutteres lên án nỗ lực phóng vệ tinh của Triều Tiên và kế hoạch triệu tập cuộc họp vào ngày 31-5 của Hội đồng Bảo an LHQ dường như cũng khiến Triều Tiên có thêm hành động khiêu khích. Tuy nhiên, ông Hong Min cho rằng, Hàn Quốc cũng phải chịu trách nhiệm về việc thả bóng bay gửi truyền đơn chống Triều Tiên. “Dù được thực hiện bởi chính phủ hay các tổ chức tư nhân, hành động của Hàn Quốc có thể cấu thành hành vi vi phạm luật pháp quốc tế. Thật mâu thuẫn khi chỉ buộc tội Triều Tiên về hành vi tương tự”, ông Hong nói. Các nhà quan sát cảnh báo về khả năng leo thang nghiêm trọng trong vòng luẩn quẩn “ăn miếng trả miếng” nếu Hàn Quốc trả đũa tương xứng.

THƯ LÊ