ASEAN vững vàng trong thế giới đầy biến động

Trải qua 57 năm hình thành và phát triển, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tạo môi trường chính trị hòa bình, ổn định và hợp tác; liên kết kinh tế khu vực chặt chẽ, tăng trưởng bền vững, bao trùm và thích ứng kịp thời trước các xu thế mới; xã hội hài hòa, sẻ chia nơi người dân luôn được đặt ở vị trí trung tâm và tinh thần Cộng đồng ASEAN luôn được đề cao.

Đại diện các nước ASEAN dự hội nghị Bộ trưởng ngoại giao. Ảnh: Bộ Ngoại giao Lào

Điểm sáng tăng trưởng

Các nước ASEAN tiếp tục liên kết lợi ích quốc gia với mục tiêu của khu vực. Điều này thể hiện rõ trong các sáng kiến thuộc khuôn khổ Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) để tạo ra thị trường và cơ sở sản xuất duy nhất, tăng cường hội nhập kinh tế và khả năng cạnh tranh.

Hiện, kinh tế thế giới vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, thương mại phục hồi chậm, bất ổn địa chính trị phức tạp, ASEAN vẫn tiếp tục được đánh giá là cộng đồng phát triển ổn định, khẳng định vai trò tâm điểm của tăng trưởng. Khu vực này tiếp tục là điểm sáng tăng trưởng kinh tế, trung tâm mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA); trung tâm cơ chế hợp tác khu vực quan trọng như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS... Mạng lưới 8 hiệp định thương mại tự do (FTA) gồm Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) và 7 FTA với các đối tác quan trọng, trong đó Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), tạo khu vực thương mại tự do chiếm 30% dân số thế giới và 32% GDP toàn cầu. Hiện, ASEAN còn có nhiều cơ chế hợp tác, tham vấn giữa các quốc gia thành viên, cũng như với các đối tác bên ngoài nhằm thu hẹp khoảng cách và sự khác biệt, xây dựng lòng tin, uy tín, tình hữu nghị và đoàn kết để cùng hướng đến tương lai.

Đáng chú ý, Phó Tổng Thư ký AEC Satvinder Singh cho biết, ASEAN đang tiến tới trở thành nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới vào năm 2030 từ vị trí thứ 5 ở thời điểm hiện tại, với môi trường kinh tế vĩ mô tiến bộ và quan trọng. GDP đã tăng vọt 51% đạt 3.800 tỷ USD vào năm 2023 so với 2.500 tỷ USD vào năm 2015.

Phát huy tinh thần tự chủ, tự cường

Đặc biệt, trong bối cảnh thế giới những năm gần đây phân cực sâu sắc trước các cuộc cạnh tranh địa kinh tế, địa chính trị mạnh mẽ toàn cầu và ở châu Á-Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, ASEAN nỗ lực bảo đảm tính tự chủ, tự cường, duy trì lập trường trung lập; thể hiện bản lĩnh vững vàng, đoàn kết, tuân thủ tôn chỉ và nguyên tắc của các cơ chế ASEAN, đồng thời tranh thủ sự hợp tác với các đối tác.

ASEAN hoạt động hiệu quả thông qua cách tiếp cận cân bằng, hài hòa trên cơ sở bảo đảm các nguyên tắc hoạt động cũng như quy trình thủ tục của các cơ chế, diễn đàn do ASEAN khởi xướng và có sự tham gia của các nước lớn như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS)... Sự đoàn kết, thống nhất này được khẳng định bất chấp những khác biệt về quan điểm đối với một số vấn đề khu vực và toàn cầu.

Theo TTXVN, ông Beni Sukadis, chuyên gia, điều phối viên của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược Indonesia (Lesperssi), cho rằng: “Cách tiếp cận tự cường, không liên kết này cho phép ASEAN tập trung vào sự ổn định và phát triển của khu vực mà không bị lôi kéo vào các cuộc xung đột bên ngoài”. Hướng tới tương lai phát triển bền vững, trong buổi họp báo tại Jakarta nhân 57 năm ASEAN ra đời, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn khẳng định: ASEAN cam kết phát triển theo hướng tập trung vào hoạt động xuyên suốt về kinh tế tuần hoàn và trung hòa carbon. Kế hoạch thực hiện Khung kinh tế tuần hoàn cho AEC, cũng như Chương trình công tác tương ứng để hỗ trợ thực hiện Khung kinh tế tuần hoàn, là chìa khóa để đạt tương lai bền vững.

Để hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, thích ứng và phù hợp hơn, đồng thời duy trì sự thống nhất, đoàn kết và vai trò trung tâm của mình, ASEAN đã thành lập Nhóm đặc trách cao cấp (HLTF) về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN tới năm 2045 nhằm đưa ra khuyến nghị, đề xuất để các nhà lãnh đạo thông qua vào năm 2025, giúp ASEAN trở nên vững mạnh hơn, sẵn sàng ứng phó với các thách thức trong tương lai.

LÊ MINH HÙNG