Bỏ đảo vào đất liền do nước biển dâng

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu nên nhiều người dân Panama phải chuyển từ đảo vào đất liền, thay đổi thói quen sinh hoạt để bắt đầu cuộc sống mới.

Khu tái định cư được xây dựng trong đất liền ở thị trấn mới Isber Yala. Ảnh: AP

Hơn 1.300 người dân Guna ở đảo Gardi Subdug - ngoài khơi bờ biển Caribe của Panama vừa nhận chìa khóa 300 ngôi nhà mới. Cuộc sống trên đất liền đang chờ đón những người vốn dựa hoàn toàn vào biển và du lịch.

Dự án dân cư mới

Gardi Sugdub là một trong khoảng 50 hòn đảo trở thành nơi sinh sống của người Guna bản địa, những người đã xây dựng cuộc sống gắn liền với đại dương, từ đánh cá đến du lịch. Người Guna ở Gardi Sugdub là cộng đồng đầu tiên trong số 63 cộng đồng dọc bờ biển Caribe và Thái Bình Dương của Panama ​​sẽ phải di dời do mực nước biển dâng cao trong những thập niên tới.

Chuẩn bị chuyển đến khi tái định cư ở thị trấn mới xây có tên Isber Yala cùng mẹ, chú và bạn trai, cô Nadín Morales (24 tuổi) cho biết: “Chúng tôi hơi buồn vì sắp phải bỏ lại những ngôi nhà vốn gắn bó từ lâu, nơi chúng tôi câu cá, nơi du khách đến tham quan, nhưng biển đang nhấn chìm chúng tôi”. Một quan chức Bộ Nhà ở của Panama nói rằng, một số người quyết định tiếp tục lưu lại hòn đảo này cho đến khi không còn an toàn và các nhà chức trách không buộc họ rời đi. Song, ông không tiết lộ có bao nhiêu người không chuyển vào đất liền. 

Hằng năm, đặc biệt khi có gió mạnh vào tháng 11 và 12, nước tràn trên các đường phố và tràn vào nhà. Biến đổi khí hậu không chỉ dẫn đến mực nước biển dâng cao mà còn làm đại dương ấm lên và tạo ra những cơn bão mạnh hơn. Người Guna đã cố gắng củng cố rìa hòn đảo bằng đá, cọc và san hô, nhưng nước biển vẫn tiếp tục tràn vào. “Gần đây, tôi nhận thấy biến đổi khí hậu có tác động lớn. Hiện thủy triều lên đến mức chưa từng có và sức nóng không thể chịu nổi”, cô Morales nói.

Cách đây hai thập niên, người Guna cho rằng, họ cần nghĩ đến việc rời khỏi hòn đảo, nhưng vào thời điểm đó là do hòn đảo ngày càng đông đúc. Theo ông Evelio López - giáo viên 61 tuổi trên đảo, tác động của biến đổi khí hậu đã đẩy nhanh suy nghĩ đó. Ông dự định cùng người thân chuyển đến địa điểm mới trên đất liền - thị trấn Isber Yala do chính phủ xây dựng với chi phí 12 triệu USD nằm tách biệt với biển cả. Những ngôi nhà bê-tông được xây giống hệt nhau trên những con đường trải nhựa chỉ cách Gardi Sugdub 8 phút nếu di chuyển bằng thuyền.

Theo Bộ Nhà ở của Panama, dự án tái định cư còn bao gồm việc xây dựng các cơ sở hạ tầng cần thiết khác như đường dây điện, cống dẫn nước và đường sá, cũng như không gian văn hóa và sân chơi. Bộ trưởng Bộ Nhà ở Rogelio Paredes Robles cho biết: “Dự án này ngoài việc cung cấp cho người dân ngôi nhà riêng và an toàn, còn mang đến những không gian gắn kết với truyền thống của họ”.

Hậu quả trực tiếp của biến đổi khí hậu

Ông Steven Paton - Giám đốc chương trình giám sát vật lý của Viện Smithsonian ở Panama cho hay, việc di dân từ đảo về đất liền là hậu quả trực tiếp của biến đổi khí hậu thông qua việc mực nước biển dâng cao. “Các hòn đảo trung bình chỉ cao hơn mực nước biển 0,5 mét. Khi mực nước tăng lên, sớm hay muộn thì người Guna gần như chắc chắn sẽ phải từ bỏ tất cả các hòn đảo vào cuối thế kỷ này hoặc sớm hơn. Tất cả bờ biển trên thế giới đang bị ảnh hưởng như vậy với tốc độ khác nhau”, ông Paton nói.

Tổng thống Panama Laurentino Cortizo nhận định: Đây là cuộc khủng hoảng khí hậu mà thế giới đang phải hứng chịu. Một trong số những tác động đó là mực nước biển ngày càng dâng cao, buộc những người dân ở các đảo Panama phải chuyển vào đất liền.

Cư dân của một cộng đồng nhỏ ven biển ở Mexico đã chuyển vào đất liền vào năm ngoái sau khi các cơn bão tiếp tục cuốn đi nhà cửa của họ. Các chính phủ đang buộc phải hành động, từ thành phố đầm phá Venice của Ý đến các cộng đồng ven biển của New Zealand.

Một nghiên cứu gần đây của Ban Giám đốc Biến đổi khí hậu thuộc Bộ Môi trường Panama, với sự hỗ trợ của các trường đại học ở Panama và Tây Ban Nha, ước tính rằng đến năm 2050, Panama sẽ mất khoảng 2,01% lãnh thổ ven biển do mực nước biển dâng cao. Ligia Castro - Giám đốc biến đổi khí hậu của Bộ Môi trường cho biết, Panama sẽ tốn khoảng 1,2 tỷ USD để di dời khoảng 38.000 cư dân - những người đối mặt với mực nước biển dâng cao trong ngắn hạn và trung hạn.

KHÁNH LINH