Mùa lá chuối

Dù có đi đâu về đâu thì trong lòng mỗi người Việt cũng sẽ không bao giờ quên được mùi ngọt bùi của miếng cơm gói lá chuối, lát bánh tét dẻo thơm sau lần lá xanh dung dị của quê nhà. Trong câu chuyện râm ran quanh chiếc nong tre ngập tràn gạo nếp trắng, lá chuối xanh và màu vàng ơ của đậu xanh đồ chín trong một ngày cuối đông hanh hao nắng chuẩn bị cho Tết, có chuyện về những vườn lá chuối ngày càng ít dần trong khi nhu cầu thì không hề giảm.

Ảnh: Phước Hạnh

Gần Tết, tại chợ đầu mối Hòa Cường, dọc đường Hải Phòng khu vực chợ Tam Giác (cũ) bắt đầu tràn ngập mặt hàng lá chuối, lá dong, lạt để phục vụ cho các thượng đế gói bánh chưng, bánh tét… đón Tết. Ngày nào tháng nào trong năm lá chuối cũng được các cơ sở làm nem chả, bánh chưng… đặt hàng nên nghề buôn lá chuối tất bật quanh năm.

Tại các chợ quê ở Miếu Bông, Túy Loan, chợ Mới Ba Xã… lúc nào cũng thường trực một dãy hàng bán bánh chưng, bánh ú, bánh su sê, bánh gói bánh đúc… Mà loại bánh nào cũng cần lớp áo bên ngoài là lá chuối xanh non. Chị Trần Thị Xin, một người bán bánh tại chợ Miếu Bông cho biết, gia đình chị có một lò bánh nhỏ tại Điện Thắng. Hằng ngày ngoài việc bán bánh ở chợ chị còn tranh thủ bỏ mối bánh cho một số quầy ở chợ khác. Lượng lá chuối tiêu thụ tại lò bánh của gia đình chị mỗi ngày thường gần cả tạ. Đó là chưa đến ngày lễ, Tết. Nếu tính ra cả thành phố Đà Nẵng thì con số ấy phải lớn hơn gấp trăm lần…

Trong khi đất nông thôn Hòa Vang càng ngày càng thu hẹp bởi các dự án, các vườn chuối càng ngày càng vắng bóng trong danh sách cây trồng của bà con nông dân, thì nguồn lá lớn nhất tập trung vùng chuối ở Điện Bàn, Đại Lộc, Tây Giang, Đông Giang… của tỉnh Quảng Nam. Bà Trần Thị Bông, người có thâm niên bán bánh gói, bánh đúc ở chợ Miếu Bông, xã Hòa Phước bảo, bây giờ mà tìm mua lá chuối vườn tại địa phương còn khó hơn đi… đãi vàng! Người buôn lá chuối chở cả xe tải đi bỏ mối ở các chợ lớn trong thành phố như chợ Đầu Mối, chợ Tam Giác (cũ) và các lò bánh lớn nhỏ trong thành phố. Giá cả thì tùy theo mùa. Mùa Tết thì lá đắt lắm…!

So với người dân phía Bắc, thì người miền Trung thường chuộng gói bánh chưng, bánh tét bằng lá chuối. Người Đà Nẵng cũng vậy! Bây giờ các vườn chuối hiếm dần nên nghề buôn lá chuối có chỗ đứng hơn xưa. Theo chị Nguyễn Thị Chua, người làng Tân Hạnh, xã Hòa Phước, một đầu mối buôn lá chuối khá lớn ở cánh nam Hòa Vang thì việc thu mua lá chuối muốn có lời thì phải mua tận vườn. Những vùng chuối lớn ở Quảng Nam luôn cung cấp đủ cho thị trường. Thương lái sẽ mua cả vườn chuối rồi thuê người địa phương rọc lá cho chủ động nguồn hàng. Giá trung bình một ký lá chuối vào những ngày thường dao động từ 7.000 đồng đến 8.000 đồng; đến mùa Tết, lá chuối khan hiếm vì trị trường tăng vọt nên cũng đội giá lên gấp đôi. Nếu lá đẹp (to và không rách) thì có khi đạt ngưỡng 20.000 đồng/ký. Vì vậy, một số cơ sở làm nem tré ở Đà Nẵng “sáng kiến” vô hũ nhựa để bán. Nhưng dường như khách hàng không mấy mặn mà lắm với loại nem, tré hũ nhựa này.

Ngày trước, lá chuối thường bị chặt bỏ nằm chỏng chơ giữa vườn, vì giá trị chẳng bao nhiêu. Bây giờ, lá chuối lên ngôi bởi tuyệt đối không có sự thay thế nào cho các món bánh, nem, chả truyền thống. Cứ tưởng tượng một ngày nào đó, những chiếc bánh chưng, bánh ít lá gai, những đòn bánh tét… được gói bằng ni-lon, hộp nhựa hay một chất liệu nào khác thì sẽ ra sao nhỉ? Lúc đó chắc rằng sẽ nhớ quay nhớ quắt cái phút giây bàn tay rụt rè mở từng nụt lạt tre, tước từng lớp lá chuối và hồi hộp chờ bánh năm nay nấu có xanh không? Và cái mùi thơm đặc trưng của lá, của nếp hòa quyện nhau sau hơn mười mấy tiếng đồng hồ trên bếp lửa đã tạo nên một tình yêu đậm đà mùi quê kiểng!

Lá chuối tuy không hiếm hay “sang chảnh”, nhưng nhờ nó mà những đòn bánh tét, cái bánh ít, những đòn chả, gói nem… thêm đậm hương vị quê nhà. Thỉnh thoảng, lá chuối còn theo chân Việt kiều bay sang tận trời Âu-Mỹ. Ở đó, một miếng lá chuối gói mọc, gói bánh cũng làm nên chút tình quê trong trái tim viễn xứ. Rồi cũng chính những xấp lá chuối đó làm nên một nghề kinh doanh đặc trưng, nghề buôn lá chuối cho người nông dân thành phố.

Một mùa lá chuối nữa lại bắt đầu

Phước Hạnh