Tình hình Syria sau khi Tổng thống Al-Assad ra đi

Al Arabiya TV ngày 9-12 đưa tin, các nhóm vũ trang lật đổ Tổng thống Syria Bashar Al-Assad đã chỉ định ông Mohammed Al-Bashir - người đứng đầu “Chính phủ cứu nguy” ở tỉnh Idlib - thành lập chính phủ mới của Syria để quản lý giai đoạn chuyển tiếp dự kiến 18 tháng tại quốc gia Trung Đông này.

Quyết định trên được đưa ra sau cuộc họp giữa thủ lĩnh nhóm Hayat Tahrir Al-Sham (HTS) Ahmed Al-Sharaa, Thủ tướng sắp mãn nhiệm Mohammed Al-Jalali và ông Bashir để xác định các bước chuyển giao quyền lực và ngăn chặn tình trạng hỗn loạn ở Syria. Trong khi đó, sự kiện đang được cả dư luận Syria và quốc tế hết sức quan tâm là việc: lợi dụng “biến cố chính trị” ở quốc gia này, Israel không những tiến hành hàng loạt vụ không kích trên lãnh thổ nước này kể cả thủ đô Damascus mà theo The New York Times dẫn lời 2 quan chức Israel cho biết cuối tuần qua, lần đầu tiên sau hơn nửa thế kỷ, quân đội Israel đã tiến quân vào Syria bên ngoài Cao nguyên Golan.

Đặc biệt, theo Reuters, ngày 10-12 dẫn nguồn tin an ninh Syria cho biết lực lượng quân sự Israel đã tiến vào miền nam Syria tới điểm chỉ cách thủ đô Damascus khoảng 25km về tây nam. Thậm chí quân đội Israel tới Qatana, địa điểm nằm trong lãnh thổ Syria, cách khu phi quân sự 10km về phía đông. Khu phi quân sự này là vùng đệm ngăn cách giữa Syria và Cao nguyên Golan đang bị Israel chiếm đóng.

Ngay lập tức, theo TASS, Đại sứ Syria tại Liên Hợp Quốc (LHQ) Qusay al-Dahhak ngày 9-12 tuyên bố Israel phải rút quân khỏi Syria. Ông Qusay al-Dahhak nhấn mạnh Israel phải tuân thủ các nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ và thỏa thuận năm 1974, trong đó nêu rõ vùng đệm ở Cao nguyên Golan là khu vực phi quân sự và chỉ có lực lượng LHQ đồn trú ở đây.

Cộng đồng quốc tế cũng có những phản ứng mạnh mẽ. Người phát ngôn LHQ Stephane Dujarric tuyên bố việc quân đội Israel di chuyển vào vùng đệm ở rìa Cao nguyên Golan “cấu thành hành vi vi phạm” thỏa thuận rút quân năm 1974 giữa nước này với  Syria. Cùng ngày, Iran kêu gọi Hội đồng Bảo an LHQ kịp thời có biện pháp ngăn chặn quân đội Israel chiếm đóng Syria. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei lên án cuộc xâm lược quân sự của Israel vào lãnh thổ Syria vào thời điểm người dân Syria đang phải đối mặt với nhiều xáo trộn do sự thay đổi chế độ gây ra.

Ban Thư ký Liên đoàn Arab cũng lên tiếng kêu gọi tất cả người dân Syria đặt lợi ích quốc gia lên hết, đồng thời lên án Israel lợi dụng tình hình nội bộ ở Syria để thay đổi bất hợp pháp hiện trạng Cao nguyên Golan. Saudi Arabia cũng khẳng định Cao nguyên Golan là vùng đất Arab bị chiếm đóng của Syria, đồng thời kêu gọi quốc tế lên án những vi phạm của Israel nhằm bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Syria. Ngoại trưởng Jordan Ayman Safadi nhấn mạnh: “Chúng tôi lên án việc Israel xâm nhập lãnh thổ Syria và kiểm soát vùng đệm ở Cao nguyên Golan”. Ông Safadi nói rằng động thái này của Israel là “vi phạm luật pháp quốc tế”.

Để biện minh cho hành động bất hợp pháp của mình, Đại sứ Israel tại LHQ Danny Danon ngày 9-12 khẳng định với Hội đồng Bảo an rằng Tel Aviv chỉ thực hiện “các biện pháp hạn chế và tạm thời” tại dải đất phi quân sự giáp ranh Syria để chống lại bất kỳ mối đe dọa nào, đặc biệt là đối với cư dân của Cao nguyên Golan bị Israel chiếm đóng. Tuy vậy, Reuters dẫn phát biểu tại cuộc họp báo ngày 9-12 của Thủ tướng Israel Netanyahu tuyên bố: “Hôm nay, mọi người đều hiểu tầm quan trọng to lớn của sự hiện diện của chúng tôi tại Cao nguyên Golan, chứ không phải ở chân đồi Cao nguyên Golan”. Điều này nhằm ám chỉ đến đến việc Israel chiếm giữ khu vực này từ Syria trong cuộc chiến diễn ra trong 6 ngày vào năm 1967. Không những vậy, Thủ tướng Israel còn khẳng định rằng: “Cao nguyên Golan sẽ mãi mãi là một phần không thể tách rời của nhà nước Israel”.

Những diễn biến đó cho thấy tình hình Syria sẽ còn những diễn biến phức tạp, trong bối cảnh cả khu vực Trung Đông đã và đang xuất hiện nhiều yếu tố bất ổn. Hàng triệu người Syria đi tị nạn ở nước ngoài đang chuẩn bị lên đường về nước. Nhiều nước châu Âu như Đức, Áo, Hà Lan bắt đầu dừng xử lý đơn xin tị nạn của người Syria và xem xét lại mọi khoản trợ cấp tị nạn.

LÊ MINH HÙNG