Ứng dụng khoa học công nghệ trong phòng, chống thiên tai

Đà Nẵng từng bước chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, cơ sở dữ liệu vào thực tế công tác dự báo, cảnh báo, triển khai ứng phó mưa lũ, sạt lở đất. Hiện thành phố đang phối hợp xây dựng Trung tâm Tích hợp kiểm soát khả năng phục hồi đô thị xanh và thông minh Đà Nẵng (Trung tâm Ensure Đà Nẵng) nhằm nâng cao năng lực phát hiện, cảnh báo sớm, dự báo xu hướng về thiên tai và chỉ đạo, điều hành kịp thời trong tình huống khẩn cấp.

Hệ thống tự động quan trắc, dữ liệu quan trắc độ mặn cùng hệ thống điều khiển thu nước ngọt trên bề mặt sông sẽ được tích hợp vào dự án Trung tâm Ensure Đà Nẵng để thuận tiện chỉ huy, điều hành trong tương lai. Ảnh: HOÀNG HIỆP

Mỗi khi Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia phát bản tin dự báo bão có khả năng ảnh hưởng đến Đà Nẵng, Văn phòng Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự (PCTT-TKCN&PTDS) thành phố dễ dàng có ngay số lượng các hộ dân, nhân khẩu cần sơ tán đến nơi an toàn ứng với các cấp bão.

Tương tự, mỗi khi có tin dự báo, cảnh báo lũ, chính quyền các địa phương cũng có ngay danh sách, số lượng các hộ dân bị ngập lụt hoặc cần sơ tán ứng với từng cấp báo động lũ. Đây là kết quả của việc lập các phương án ứng phó với các loại hình thiên tai được các cấp, ngành, địa phương thực hiện và cập nhật hằng năm cho sát với thực tế để thuận lợi trong chỉ đạo, triển khai ứng phó và giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản...

Đặc biệt, Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT-TKCN&PTDS thành phố đã phối hợp Đài Khí tượng thủy văn Trung Trung Bộ lắp đặt các trạm đo mực nước sông Túy Loan (tại cầu Túy Loan, Hội Yên); sông Cu Đê (tại cầu Tà Lang - Giàn Bí, cầu Trường Định) để phục vụ công tác dự báo, cảnh báo lũ, nhất là cảnh báo lũ quét. Văn phòng phối hợp Công ty CP Tư vấn và phát triển kỹ thuật tài nguyên nước (WATEC) triển khai lắp đặt 21 hệ thống quan trắc lượng mưa và tự động cập nhật lượng mưa lên hệ thống đo mưa tự động chuyên dùng toàn quốc Vrain (website: www.vrain.vn) để phục vụ công tác cảnh báo mưa lớn, ngập úng, lũ lụt, sạt lở đất...

Ông Văn Phú Chính, nguyên Cục trưởng Cục Phòng chống thiên tai, đại diện WATEC cho hay: “Tôi rất ấn tượng với việc chuyển đổi số rất mạnh trong phòng, chống thiên tai, nhất là tại huyện Hòa Vang. Từ ý kiến của lãnh đạo huyện Hòa Vang, chúng tôi đã hỗ trợ thực hiện một hệ thống cảnh báo lũ, trong đó với 400 hộ dân có địa chỉ, xác định cao độ nền (mặt đất)... để được cảnh báo lũ rất thông minh”.

Từ năm 2019, WATEC phối hợp Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT-TKCN&PTDS thành phố lắp đặt thí điểm 2 hệ thống cảnh báo lũ tại thôn Bắc An, xã Hòa Tiến và tại khu vực tràn hồ Đồng Nghệ, hạ du tràn ở thôn An Châu, xã Hòa Phú (huyện Hòa Vang). Qua các đợt lũ năm 2019, 2020 và các đợt mưa lớn trong năm 2021, các trạm cảnh báo lũ tự động đã hoạt động hiệu quả, cảnh báo sớm cho nhân dân chủ động phòng tránh, ứng phó.

Theo đó, vị trí thường xuyên xảy ra ngập lũ, lụt được lắp đặt cảm biến thông minh. Khi lũ, lụt dâng lên tới các vị trí thước đo cảm biến thì loa và đèn báo hiệu sẽ tự động phát đi các cảnh báo bằng âm thanh và ánh sáng đèn cho người dân biết, không đi qua đoạn đường bị ngập để tránh bị tai nạn đáng tiếc. Hệ thống cảnh báo lũ thông minh này dựa trên ứng dụng IoT với công nghệ kết nối không dây LoRa (Long Range radio). Các cảm biến đo mưa, đo mực nước và thiết bị cảnh báo được kết nối không dây và phát cảnh báo theo các mức đã được cài đặt sẵn tại khu vực bị lũ lụt mà không bị phụ thuộc vào mạng viễn thông.

Ngoài ra, thiết bị điều khiển được kết nối với nền tảng quản lý qua giao tiếp 3G, 4G, từ đó cho phép truy xuất dữ liệu về tình trạng vận hành hệ thống và lũ lụt qua internet. Đầu tháng 3-2022, UBND thành phố và Văn phòng Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA) tại Việt Nam đã khởi động dự án Xây dựng Trung tâm Ensure Đà Nẵng với tổng kinh phí 259,3 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn ODA không hoàn lại của Chính phủ Hàn Quốc viện trợ hơn 246,8 tỷ đồng và vốn đối ứng từ ngân sách thành phố gần 12,5 tỷ đồng.

Trung tâm này là mô hình điểm đầu tiên về quản lý thiên tai thông minh tại Việt Nam, giúp nâng cao năng lực phát hiện, cảnh báo sớm, dự báo xu hướng về thiên tai và giúp lãnh đạo thành phố chỉ đạo, điều hành kịp thời trong tình huống khẩn cấp; đồng thời cung cấp thông tin, thông báo nhanh chóng, chính xác cho người dân biết và chủ động phòng tránh.

Ông Hoàng Thanh Hòa, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy viên Ban Chỉ huy PCTT-TKCN&PTDS thành phố thông tin, Đà Nẵng là địa phương thường xuyên đối mặt với các loại hình thiên tai. Dưới tác động của biến đổi khí hậu, trong thời gian đến, sẽ có những loại hình thiên tai có độ ảnh hưởng lớn, diễn ra trong thời gian ngắn, như: mưa cực đoan, lũ quét, sạt lở đất đá, xâm nhập mặn...  Trung tâm Ensure Đà Nẵng sẽ hỗ trợ tích cực cho thành phố trong công tác phòng ngừa, ứng phó với các loại hình thiên tai, cháy rừng và tăng năng lực ứng phó với thiên tai của các cơ quan, đơn vị, địa phương. Đặc biệt, dự án sẽ giúp thành phố tiếp tục ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực giám sát, cảnh báo và hỗ trợ thông tin cho cấp thẩm quyền ra quyết định ứng phó với thiên tai. “Chúng tôi sẽ phối hợp các sở, ban, ngành của thành phố và phía Hàn Quốc để thực hiện dự án, phát huy hiệu quả trong thực tế công tác phòng, chống thiên tai của thành phố”, ông Hoàng Thanh Hòa nói.

HOÀNG HIỆP