Hàng loạt doanh nghiệp trốn đóng BHXH, BHYT

ĐNĐT - Đó là thực trạng được nêu ra tại Hội thảo “Đảm bảo an sinh xã hội cho người dân: Triển vọng và thách thức” do Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam, Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội và Bảo hiểm xã hội Việt Nam tổ chức ngày 10-4 tại Đà Nẵng.

Cần tuyên truyền để người lao động hiểu rõ các chính sách mới

Công đoàn có quyền khởi kiện

Bà Đỗ Xuân Phương, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, tình trạng trốn đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) đang xảy ra phổ biến ở tất cả các địa phương.

Mới đây nhất là trường hợp của Công ty CP xây dựng và Cung ứng lao động quốc tế Nibelc. Chỉ khi xảy ra tai nạn thảm khốc tại dự án cảng Sơn Dương, Formosa, thì Công ty này mới đến BHXH tỉnh Ninh Bình để đăng ký nộp bổ sung cho 770 công nhân từ tháng 1 đến tháng 3-2015. Tuy nhiên, các công nhân gặp nạn tại công trường không nằm trong danh sách lao động được đóng BHXH.

“Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc trốn đóng BHXH nhưng nguyên nhân chủ yếu là công tác quản lý doanh nghiệp và lao động trên địa bàn chưa đáp ứng được yêu cầu. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa thường xuyên, liên tục. Việc theo dõi xử lý sau thanh tra, kiểm tra hiện vẫn chưa triệt để, chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Hành vi trốn đóng BHXH vẫn chưa được coi là tội phạm hình sự…” – bà Phương cho biết.

Tán thành ý kiến của bà Phương, ông Vũ Anh Đức, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng cho rằng hiện nay chế tài xử phạt còn nhẹ.

“Cơ quan BHXH Việt Nam từ năm 2010 - 2013 khởi kiện trên 4.000 doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa. Theo tôi, con số này còn ít so với các đơn vị vi phạm. Việc khởi kiện vẫn còn gặp khó khăn về thủ tục và thời gian nộp hồ sơ nhưng điều đáng lo ngại hơn là doanh nghiệp sau khi tòa đã xử cũng không có tài sản để thi hành án khiến khoản nợ BHXH cứ “treo” và quyền lợi của người lao động vẫn không được giải quyết” - ông Đức nói.

Sắp tới, Luật BHXH quy định tổ chức Công đoàn có quyền khởi kiện doanh nghiệp trốn đóng BHXH ra tòa. Ông Đức cho biết, Đoàn chủ tịch Tổng LĐLĐ đã chỉ đạo các Ban của Tổng LĐLĐ phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao để ký kết quy chế phối hợp và xây dựng văn bản hướng dẫn các cấp công đoàn thực hiện điều này.

Cần để người lao động lựa chọn

Luật BHXH ban hành năm 2014 đến tháng 1-1-2016 mới chính thức có hiệu lực thi hành, một số nhóm quy định có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2018, tuy nhiên ngay từ khi ra đời, một số điều của Luật quy định đã gặp phải những ý kiến trái chiều từ người lao động.

Đáng quan tâm nhất là tại điều 60 Luật BHXH quy định về trợ cấp BHXH một lần. Nhiều đại biểu cho rằng, sở dĩ người lao động có những phản ứng với điều luật này là do chưa thực sự hiểu rõ bản chất của luật quy định, trong khi thông tin tuyên truyền chưa cụ thể, rõ ràng.

“Chúng ta phải xem lại công tác tuyên truyền vì nhiều chính sách mới nếu hiểu không đúng, không rõ sẽ gây tác hại lớn” - ông Vũ Anh Đức nêu ý kiến. Ông Đức cho biết, vụ việc công nhân Cty TNHH PouYuen Việt Nam (Quận  Bình Tân, TP HCM) đình công phản đối các quy định tại điều 60, Luật BHXH 2014 cũng đáng phải suy nghĩ.

“Khi chúng tôi xuống làm việc với công nhân ở đó, nhiều người chưa hiểu rõ luật mới trong khi đó lại nghe nhiều thông tin bên ngoài sai lệch nên đã ngừng việc tập thể” - ông Đức nói.

Về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng trong quá trình xây dựng luật, lấy ý kiến thì việc có những phản ứng từ phía người lao động là điều khó tránh khỏi. Ông Lợi cho biết, điều 60 Luật BHXH không được sự ủng hộ của người lao động chủ yếu ở 2 lĩnh vực ngành giày da và may mặc bởi đây là nguồn lao động chủ yếu ở nông thôn lên thành phố làm việc với mong muốn có ít vốn sau thời gian bươn chải để về quê lập nghiệp. Chính vì vậy, nhiều lao động này mong muốn được nhận trợ cấp 1 lần sau khi tham gia đủ thời gian đóng.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu thống nhất việc nên tôn trọng ý kiến của người lao động và cần có hai lựa chọn. Nếu người lao động đủ điều kiện nhận một lần, muốn hưởng chế độ một lần thì được hưởng chế độ dựa theo 8% số tiền BHXH người lao động đã đóng. Còn nếu lựa chọn phương án bảo lưu thì sẽ được nhận cả 8% và 14% của chủ sử dụng lao động đã nộp.

                                                          Bài, ảnh: Phương Trà