Vị biển

1. Có lần Thạc bảo chị chẳng thương biển. Năm đó, Thạc mười sáu, dạn dày nắng gió, nước da ngăm đen, bờ vai rộng, tóc húi cua. Những chuyến đi biển về, Thạc hay ghé sang nhà cô, khi thì nhờ may cái áo mới để tháng sau đi đám cưới bạn. Lần khác thì hí hửng khoe vừa tỏ tình với con bé xinh xắn ngoài chợ cá, có cái má lúm đồng tiền cười rất duyên. Mỗi lần con bé đó cười với em, tưởng chừng trái tim nhảy ra ngoài chị ạ! Thạc rót nước trà từ bình vào cái tách nhỏ rồi tu một cái ực. Trà ngon quá, xin ly nữa nha chị. Thoảng khi Thạc ghé ngang cười tươi tắn bảo đang để dành tiền cưới con bé ấy, chị ạ! Chị nhớ may cho em cái áo sơ mi đẹp nhất đấy. Em của chị là phải đẹp trai nhất làng. Cô chỉ cười bâng quơ, nguýt Thạc một cái. Ông nhỏ ơi, mới tầm tuổi này mà đòi vợ con, lo làm ăn đi. Chỉ vậy thôi rồi hai chị em cười ngất. Thạc thả mình đung đưa trên chiếc võng ngoài hiên nhà. Hiên nhà luôn đầy gió. Gió từ biển thốc vào, rin rít da thịt.

Làng nằm cuối bãi, hoang sơ và cô liêu. Người làng chỉ sống bằng nghề đi biển. Mực, tôm, cá, ốc hay bất cứ thứ gì từ biển khơi bao la cũng mang ra chợ để đổi lại tiền. Người làng quen dần từ thế hệ này đến thế hệ khác. Cái chữ cũng chỉ đủ để viết cái tên, tính toán mớ cá, đếm được đúng tiền. Lắm khi kêu ký bất cứ giấy tờ gì đó, người xứ biển này ghi đúng cái tên là xong. Vẽ tới vẽ lui nhìn cứ y như mấy đường gãy trên đồi cát. Mấy đường gãy bị gió thổi xiêu vẹo thành vệt vô định. Mấy đường gãy bị người ta trượt, người ta xoạc chân tạo dáng chụp hình thành vằn vện rối tung. Bắt người làng vẽ lại mấy cái đường gãy đó lên giấy tờ, không khéo họ lại vẽ thành cả một đồi cát.

2. Làng có cái đình, bốn trụ bề thế khắc chạm những chữ cầu chúc bình an. Đình bạc thếch và hoen ố. Bờ tường phủ rêu xanh. Ông Từ trẻ giữ đình trong một cơn bão bị cuốn về phía biển thì chẳng còn ai giữ đình. Năm ba ngày mấy cô mấy dì lại gọi nhau lên đình lau chùi quét dọn. Đình chẳng thiêng. Thạc nói vậy nên bảo cả đời chẳng lên đình. Mỗi năm cúng đình là lễ lớn nhất làng, Thạc cũng chẳng vào sân đình, mà chỉ mải miết ngoài khoảng đất trống dựng tiệc để đãi đằng người làng. Thạc nhậu say, Thạc hát, Thạc kể chuyện biển. Nhưng Thạc vẫn nói đình chẳng thiêng. Bão lũ triền miên. Làng cứ nghèo hoài.

Vài người lớn tuổi la rầy Thạc nói vậy là bất kính. Tiền nhân về ngự ngày cúng đình đấy. Tiền nhân quở là cả đời mầy khổ con à! Mình có thờ thì có thiêng, có kiêng thì có lành. Mình sống bằng nghề đi biển. Sinh nghề thì tử nghiệp. Đó là cái số phần của mình. Trách gì thần thánh mà trách. Mình không chịu được thì bỏ làng mà lên phố đi làm thuê mần mướn cho người ta đi. Khỏi than khóc. Mặc những người già trong làng la rầy, Thạc vẫn khư khư giữ ý niệm đó. Nhưng Thạc không đi đâu hết. Thạc thương biển.

Hôm từ đình làng về, Thạc ghé nhà cô, Thạc ngồi ngoài hiên khóc tu tu như một đứa trẻ. Hội đình trống vang rền vọng đến căn nhà sát mé biển. Cô chưa ngủ, mở cửa ra ngồi cạnh Thạc. Thạc kể con nhỏ má lúm đồng tiền lấy chồng rồi, chị ơi. Nó nói dì nó làm mai ông nào trên phố, lớn tuổi nhưng có tiền. Nó lên đó đặng cha mẹ nó bớt lam lũ. Em còn chưa nắm được tay nó nữa nè chị. Thạc khóc. Tiếng khóc bồng bềnh theo gió biển. Tiếng khóc quyện vào đêm đen kịt. Tiếng khóc lẫn vào sóng vỗ rì rào. Tiếng khóc âm ba rền vang trong lòng cô.

Rồi Thạc ngủ, cứ vậy mà gối đầu lên đùi cô. Đêm len sâu vào căn nhà nhỏ có hai bóng người liêu xiêu đổ theo quầng sáng trăng mười sáu. Thạc mười tám, vẫn bám biển ruổi rong cuộc đời mình.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

3. Cô chẳng thương biển. Khơi xa ấy một trận cuồng phong cha cô nằm lại mãi mãi cùng hơn chục bạn chài. Ngày mưa trắng màu tang. Cô chít mảnh khăn trắng lên đầu, chơi vơi trong căn nhà nhỏ xiêu vẹo. Cha đem cô về từ phố. Người ta bảo con hoang của làng. Cha lầm lũi nuôi. Những ngày đi biển, cha gởi cô qua nhà Thạc nhờ mẹ Thạc chăm. Khi cô bắt đầu lên sáu thì mẹ Thạc cấn bầu thằng nhỏ. Những người đàn ông làng này cứ vung đời mình vào biển. Có về hay không thì cũng chỉ khi nào nghe thấy tiếng nói mới biết bình an. Cái bình an cũng chỉ một đôi hôm rồi lại thấp thỏm. Cha Thạc cũng mất hút ngày biển nổi cơn cuồng phong đó. Thạc lớn lên mà chưa một lần biết cha.

Khi cô mười sáu tuổi, mẹ Thạc gởi cô lên phố học nghề may để kiếm cái nghề lo tấm thân. Nếu ở được trên phố thì lại hay. Làm đàn bà làng mình thì muôn đời khổ. Lấy chồng làng chài là cưới nỗi cô đơn, con à! Đêm cô sửa soạn đồ đi, Thạc líu ríu níu tay cô. Chị đừng đi, để em đi biển nuôi chị. Chị đi là chị không thương biển. Cô chẳng biết nói gì với Thạc, chỉ biết khóc cả đêm.

Cô nghe lời dặn ngoan ngoãn học may ở cái tiệm nổi tiếng nhất phố. Bà chủ tiệm thương con nhỏ làng chài nghèo cho ăn ở học nghề miễn phí. Một đêm muộn mằn giữa tiệm may, bà chủ bỗng thắp nến chúc mừng sinh nhật cô. Cô ngỡ ngàng bởi ngay cả chính cô từ lâu lắm rồi có nhớ gì đến ngày tháng chào đời của mình. Sao bà chủ biết? Cô lừng khừng hỏi rồi hoài nghi. Ngay lúc cô tưởng như đời mình đã ấm êm thì cô đón nhận một cơn giông bão ập đến.

Cô về bên mẹ Thạc. Câu chuyện tưởng theo cha nằm sâu dưới lòng biển khơi hóa ra lại dâng sóng cao ngút như trận cuồng phong. Mối tình ngày trẻ tượng hình một bào thai. Cô gái chẳng nỡ bỏ đi đành sanh ra và giao cho người yêu, rồi nghe lời gia đình lấy người đàn ông trên phố. Đứa trẻ mang cái tên Hoài Thương như nỗi lòng của người ở lại.

Cô về lại căn nhà xưa, sửa sang và tìm bình yên tháng ngày bằng công việc đồng lặn đồng hụp. Làng chài không thể giàu, nhưng đói thì chẳng bao giờ. Cá tôm đầy ghe, ăn không hết thì ủ mắm, hoặc làm khô. Vậy mà cô sống cho đến khi nhìn lại mình đi qua tuổi ba mươi hồi nào chẳng hay.

4. Thạc chạy vội vào nhà rồi nhìn cô. Mẹ nói bà nhà giàu tiệm may đi tìm chị phải không? Chị sẽ bỏ cái làng chài này à? Chị không bao giờ thương biển. Thạc hai lăm, vạm vỡ, sạm đen, xù xì và cộc lốc. Từ cái hôm thất tình đó đến giờ, Thạc chưa bao giờ kể với cô về ai nữa. Có lần cô hỏi, Thạc bảo yêu đương mệt lắm. Em giờ đi biển kiếm tiền cho mẹ. Mà chị cũng đừng lo chi cho mệt, sau này em lo cho chị luôn. Cứ sống vậy đi, miễn chị thấy thanh thản.

Cô dừng cái chân vịt của bàn máy may, lặng lẽ đi ra cửa nhìn biển. Phía biển trời trong xanh. Đêm nay Thạc đi biển đúng không? Chị mới may cho Thạc cái áo sơ mi này. Đàn ông lớn rồi, mặc mấy cái áo cũ mèm, rách chỗ này, vá chỗ kia, con gái nó cười cho đó. Giọng cô nhẹ tênh. Thạc lầm lì chẳng nói, ánh mắt vằn vện đỏ. Không đi đâu hết, tui ở đây nè, chị đừng đi theo họ, họ là người xấu mà. Lâu lắm rồi cô mới nghe cái giọng ngang tàng của Thạc. Lâu lắm rồi cô mới nhìn kỹ Thạc. Thạc lớn quá chừng.

Đêm đó, Thạc không đi biển thiệt. Thạc bảo với những người bạn chài rằng nay Thạc mệt. Thạc nói với mẹ Thạc ngủ nhà chị Thương. Thạc dùng dằng với cô, Thạc nói là làm, cô chẳng thể đi khỏi làng chài này đâu. Cô chẳng thuộc về phố. Cô là của làng. Cô là của biển. Cô là của…

Thạc ngắc ngứ cơn say. Thạc nằm ngoài võng. Cô la mãi mà Thạc chẳng về. Cô đem cái áo ra đắp cho Thạc rồi ngồi kế bên. Bà ấy vừa phát hiện mình bệnh nặng nên ghé qua nói vài câu chuyện. Bà ấy có dành cho chị chút ít bảo là như chuộc lại phần lỗi lầm. Bà có để sẵn cho chị một căn nhà trên phố.

Nhưng mà Thạc khờ quá chừng, chị không thương biển nhưng đâu có nghĩa là chị bỏ biển mà đi. Trong lòng biển vẫn còn cha của chị ở đó. Làm sao bỏ làng chài bởi chị là đứa con của làng chài này mà. Đâu ai có thể rời bỏ mảnh đất chôn nhau cắt rốn của mình được. Làng còn có những người mà chị thương. Dẫu chưa lần nào chị nói ra. Thoảng khi chị sẽ lên phố để thăm bà ấy.

Thạc thở ra hơi dài. Sóng cuối bãi thường non, vỗ bờ hiền khô. Tựa thể như cạn cùng cuộc một cuộc ruổi rong, con người ta cũng thấu hiểu được đâu là bến bờ bình an. Sóng cũng như người, có thét gào ầm ì thì tan ra rồi cũng chỉ là nước. Nước thì muôn đời mát lành. Người cũng như sóng, lúc thăng lúc trầm, lúc thịnh nộ cuồng phong, nhưng tàn cuộc rồi cũng nhẹ tênh để sống trọn một phận mình.

Đêm ướp nồng vị biển. Thạc dẫn cô ra biển. Rất lâu rồi cô mới nhìn biển đêm. Cô sợ cái thâm u tối tăm của lòng biển. Cô lừng khừng đi theo sau Thạc. Sóng vỗ bờ rào rạt. Thạc nói biển hát đấy. Thạc là của biển. Chị… ờ chị là của Thạc. Một ngày nào đó, chị sẽ thương biển như là Thạc thương… ờ Thạc thương chị vậy đó!

Thạc nhìn cô. Khoảng không lộng gió và bát ngát lời biển hát. Bất chợt cô nghe vị biển nơi vành môi. Biển ngọt quá đỗi.

TỐNG PHƯỚC BẢO