Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin nói chung, internet và các trang mạng xã hội (MXH) nói riêng trong những năm qua ảnh hưởng rất lớn đến mọi mặt đời sống xã hội và sinh hoạt của con người. Khi cộng đồng coi MXH là “môi trường xã hội”, thì văn hóa ứng xử ở đó lại là vấn đề cần được quan tâm.
MXH là một sáng tạo khoa học kỹ thuật của con người, tạo ra không gian rộng lớn, giữa “ảo” và “thực” đan xen, tương tác với nhau. Đây là nhân tố quan trọng trong đời sống xã hội hiện đại vì đã đưa con người đến gần với nhau hơn trên nhiều phương diện, cả về sự hiểu biết, tình cảm lẫn nhận thức, suy nghĩ, thậm chí là hành động… mà không bị ràng buộc về không gian và thời gian. Đặc biệt, giúp con người truyền tải cảm hứng, gắn kết cộng đồng gần gũi hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, MXH cũng bộc lộ và ẩn chứa rất nhiều điểm chưa tích cực làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của mỗi người, mỗi cộng đồng dân cư. Thậm chí, đó là sự tồn vong của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc khi bị người sử dụng MXH thiếu sự hiểu biết, thiếu văn hóa, hay các phần tử thoái hóa, biến chất, các thế lực thù địch, các phần tử cực đoan… biến nó thành công cụ để thực hiện các hành vi đen tối của mình.
Trong bài này, người viết đề cập đến vài khía cạnh mang tính cảnh báo trên MXH.
Một là, cần nhận thức đúng, tỉnh táo và có trách nhiệm. Trên MXH tràn ngập mọi thông tin khác nhau. Vì thế, chúng ta phải tìm hiểu kỹ các nguồn thông tin để kiểm chứng, không nên đưa ra những nhận xét, bình luận vội vàng, không đúng sự thật hoặc ác ý. Cũng giống như trong cuộc sống hằng ngày khi giao tiếp trực tiếp, việc ứng xử trên MXH đều luôn cần có thái độ tôn trọng người khác, biết quan tâm, lắng nghe, chia sẻ, thông cảm. Mọi lời nhận xét, bình luận phải khách quan và tế nhị, tỏ thái độ, cảm xúc phù hợp, không nói xấu, kéo bè cánh nhằm hạ thấp danh dự, nhân phẩm của người khác.
Bài học trong cuộc sống những năm vừa qua cho thấy, nhất là trong đại dịch Covid-19, trên địa bàn thành phố Đà Nẵng có không ít người bị cơ quan chức năng chất vấn hoặc bị xử phạt hành chính chỉ vì chia sẻ thông tin dịch bệnh trên MXH không đúng sự thật hoặc đưa ra những lời bình “cảm tính”, thiếu trách nhiệm trước cơ quan công quyền hoặc các cá nhân có liên quan.
Hai là, biết cách chọn bạn và quản lý danh sách bạn bè, không nên quá nhiều bạn khiến cho việc kiểm soát thông tin khó khăn. Có người rất thận trọng khi kết bạn trên MXH để giao lưu trò chuyện, chia sẻ thông tin một cách chân tình, có trách nhiệm. Ngược lại, cũng có người muốn có nhiều bạn bè ở khắp mọi nơi nhưng không biết rõ người đó như thế nào, đã từng có những vấn đề gì trong cuộc sống hay liên quan đến MXH hay chưa… Để rồi khi tương tác không nắm được những thông tin đó đúng hay sai mà vô tình chia sẻ, đưa ra những bình luận hay thậm chí kêu gọi mọi người cùng tương tác phục vụ cho mục đích không trong sáng để rồi nhận lấy những hậu quả nặng nề. Đặc biệt, khi kết bạn, giao lưu trên MXH mà không tìm hiểu kỹ với những đối tượng có âm mưu đen tối phá hoại công cuộc xây dựng và phát triển đất nước do Đảng và Nhà nước ta lãnh đạo thì vô tình biến mình thành kẻ phạm tội chống lại an ninh, trật tự lúc nào không hay.
Ba là, sử dụng ngôn ngữ và giữ gìn bản sắc dân tộc. Thực trạng tương tác trên MXH những năm gần đây đã gây nên sự lo ngại cho cộng đồng vì đầy rẫy những ngôn từ tục tỉu, xa lạ. Thái độ và hành vi của cá nhân và cộng đồng được xác định để xử lý một cách tối ưu các mối quan hệ giữa con người với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội và với chính bản thân mình, dựa trên các chuẩn mực xã hội. Sự tương tác trên MXH cũng là cách giao tiếp của người Việt với cộng đồng dân cư nước mình và phải có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa ứng xử của dân tộc, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt khi giao tiếp trên MXH.
Bốn là, phải nắm vững Luật An ninh mạng. Cũng như nhiều nước trên thế giới, Việt Nam đã ban hành Luật An ninh mạng nhằm bảo vệ người dùng hợp pháp trên không gian mạng; phòng ngừa, đấu tranh, làm thất bại hoạt động sử dụng không gian mạng xâm phạm an ninh quốc gia, chống phá Nhà nước, tuyên truyền phá hoại tư tưởng, phá hoại nội bộ, kích động biểu tình, phá rối của các thế lực phản động; phòng ngừa, ngăn chặn, ứng phó, khắc phục hậu quả của các đợt tấn công mạng, khủng bố mạng và phòng, chống nguy cơ chiến tranh mạng.
Luật An ninh mạng quy định rõ những hành vi bị cấm liên quan đến văn hóa ứng xử như: xúc phạm nghiêm trọng danh dự, uy tín, nhân phẩm của người khác; thông tin bịa đặt, sai sự thật xâm phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; hoạt động mại dâm, tệ nạn xã hội, mua bán người; đăng tải thông tin dâm ô, đồi trụy, tội ác; phá hoại thuần phong, mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng… Những quy định của luật không xâm phạm đến quyền con người, không cản trở tự do ngôn luận, không cản trở hoạt động bình thường. Thực hiện đúng Luật An ninh mạng là bảo vệ chính mình, người thân và gia đình, đồng thời, góp phần bảo vệ an ninh mạng quốc gia.
Có thể nói rằng, MXH là một kênh giao tiếp hiện đại nhằm làm cho cuộc sống con người trở nên sinh động, đa dạng và phong phú hơn. Vì thế, chúng ta cần có trách nhiệm và giữ gìn “nguồn tài nguyên” này phục vụ con người tốt hơn chứ đừng biến nó thành thảm họa cho chính mỗi người cũng như cho cả cộng đồng.
TUYẾT MINH
