Saudi Arabia vẫn là "đối tác kiên định" của Mỹ

Tổng thống Mỹ Donald Trump nói rõ rằng, ông không có ý định trừng phạt Saudi Arabia hay Thái tử Mohammed bin Salman xung quanh cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi và Vương quốc Hồi giáo vẫn là “đối tác kiên định” của Washington.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) gặp gỡ Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman tại Phòng Bầu dục, Nhà Trắng vào tháng 3-2018. Ảnh: AFP

Tuy Tổng thống Donald Trump chỉ trích vụ sát hại nhà báo Saudi Arabia Jamal Khashoggi bên trong Lãnh sự quán ở thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào đầu tháng 10 vừa qua là “tội ác khủng khiếp” và Mỹ “không dung thứ”, nhưng ông bác bỏ những lời kêu gọi của các nghị sĩ trong nước về việc Washington phải có phản ứng cứng rắn. Ông cũng bác bỏ các báo cáo từ giới tình báo Mỹ cho rằng Thái tử Mohammed bin Salman đã ra lệnh sát hại nhà báo Khashoggi.

Theo hãng AP, tuyên bố của Tổng thống Trump thể hiện quan điểm của ông về thế giới và chính sách đối ngoại đều vì lợi ích kinh tế cũng như vì “nước Mỹ trên hết”. Tranh cãi trong nhiều tuần qua của giới chính khách Mỹ về việc Tổng thống nên trừng phạt Saudi Arabia và Thái tử Mohammed không làm ông Trump thay đổi quan điểm.

Mỹ trước đó trừng phạt 17 quan chức Saudi Arabia - những người bị cho là phải chịu trách nhiệm trong vụ sát hại nhà báo Khashoggi, nhưng các thành viên trong Quốc hội kêu gọi phải hành động cứng rắn hơn, trong đó có việc hủy bỏ các thỏa thuận mua bán vũ khí với Riyadh. Tuy nhiên, ông Trump cho rằng, việc hủy bỏ các hợp đồng quân sự với Saudi Arabia là điều ngốc nghếch và Riyadh vẫn là “đối tác kiên định” của Mỹ.

Tổng thống Trump nêu những lý do như: nếu quan hệ giữa Mỹ và Saudi Arabia xấu đi, giá dầu sẽ chạm trần. Ông Trump nói rằng, giá dầu đang ổn định và ông không thể để mối quan hệ xấu đi với Saudi Arabia làm ảnh hưởng tới nền kinh tế thế giới cũng như nền kinh tế của Mỹ. “Đối với tôi, rất đơn giản, nước Mỹ là trên hết”, người đứng đầu Nhà Trắng lý giải.

Song, lý do còn nhiều hơn thế bởi Saudi Arabia không những là đối tác thương mại quan trọng mà còn là “đồng minh lớn” của Mỹ trong việc chống lại Iran ở Trung Đông. Chính phủ Mỹ và Riyadh đều xem Iran là mối đe dọa lớn nhất ở khu vực. Tổng thống Trump khẳng định: Mỹ cần “đối trọng” với Iran và “Israel cũng cần sự hỗ trợ”. “Nếu chúng tôi từ bỏ Saudi Arabia, đó sẽ là sai lầm khủng khiếp”, ông Trump nhấn mạnh.

Đảng Dân chủ chỉ trích quyết định của Tổng thống Trump và kêu gọi Quốc hội hủy bỏ thỏa thuận mua bán vũ khí với Saudi Arabia, đồng thời ngừng ủng hộ Riyadh trong cuộc chiến của nước này chống lại phiến quân Houthi - lực lượng được Iran hậu thuẫn - ở Yemen. Nghị sĩ Tim Kaine (bang Virginia) bày tỏ quan điểm: Sát cánh với Saudi Arabia không phải là cách thể hiện “nước Mỹ trên hết”. Theo nghị sĩ Adam Schiff, người dự kiến trở thành Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, Mỹ nên ngay lập tức ngừng ủng hộ Saudi Arabia trong cuộc chiến ở Yemen, ngừng bán vũ khí và giảm phụ thuộc vào Riyadh tại Trung Đông.

Thực tế, Tổng thống Trump đặt liên minh với Saudi Arabia là trọng tâm trong chính sách của ông ở Trung Đông. Vương quốc Hồi giáo này là nước đầu tiên mà ông Trump đến thăm sau khi nhậm chức tổng thống vào tháng 1-2017. Jared Kushner, con rể kiêm cố vấn của ông Trump, cũng có mối quan hệ thân thiết với Thái tử Mohammed.

Có thể những tranh cãi về mối quan hệ phức tạp giữa Mỹ và Saudi Arabia chưa dừng lại, các nghị sĩ sẽ tiếp tục gây sức ép với Tổng thống Trump trong việc phải mạnh tay với Riyadh. Tuy nhiên, những gì đang diễn ra cho thấy ông Trump không thay đổi đường lối với Riyadh, cũng là nhằm bảo vệ những lợi ích chiến lược quan trọng mà Mỹ đã duy trì cùng đồng minh này suốt thời gian qua.

PHÚC NGUYÊN