Mỹ - Nga có thể sớm gặp thượng đỉnh

Tổng thống Mỹ Donald Trump nói rằng, ông muốn tổ chức hội nghị thượng đỉnh với người đồng cấp Nga Vladimir Putin trước cuộc bầu cử vào ngày 3-11 tới. Thông tin này được hãng NBC News của Mỹ đăng tải ngày 16-8.

Kể từ cuộc gặp tại Helsinki (Phần Lan) vào năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin chưa có cuộc gặp trực tiếp nào chính thức. Ảnh: AFP

Hãng NBC News cho biết, các quan chức chính phủ Mỹ đã tìm hiểu về những mốc thời gian và địa điểm khác nhau có thể diễn ra hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin. Các quan chức cũng đề cập khả năng sự kiện này sẽ được tổ chức vào tháng 9 tại New York.

Mục tiêu của cuộc gặp là hai nhà lãnh đạo sẽ công bố tiến trình hướng đến thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân mới. Một phương án là ông Trump và ông Putin sẽ ký một kế hoạch chi tiết cho chặng đường đàm phán về việc gia hạn Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới (New START). Nga đã cùng Mỹ ký New START vào năm 2010 và đây là hiệp ước kiểm soát vũ khí duy nhất còn hiệu lực giữa hai siêu cường. Hiệp ước này sẽ hết hạn vào tháng 2-2021 và có thể gia hạn trong vòng 5 năm nếu hai bên thống nhất. Nga bày tỏ mong muốn gia hạn New START, nhưng Mỹ chưa chính thức trả lời và trước đó nhiều lần đề cập khả năng không gia hạn.

New START quy định mỗi bên cắt giảm kho vũ khí tấn công chiến lược của mình để sau 7 năm kể từ ngày hiệp ước có hiệu lực vào ngày 5-2-2011, tổng số vũ khí không vượt quá 700 tên lửa đạn đạo liên lục địa, tên lửa đạn đạo gắn trên tàu ngầm, máy bay ném bom hạng nặng, 1.550 đầu đạn và 800 thiết bị phóng tên lửa đã được triển khai hay chưa được triển khai.

Hãng NBC News cho rằng, việc Tổng thống Trump gặp gỡ người đồng cấp Putin là cơ hội để chứng minh rằng ông có thể đàm phán các thỏa thuận, từ đó ghi điểm dễ dàng trước cuộc bầu cử tổng thống. Tuần này, ông Trump đã thông báo về thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE); các quan chức Mỹ ca ngợi tổng thống vì dàn xếp thành công thỏa thuận này. Một quan chức Nhà Trắng cho hay, đội cố vấn của Tổng thống còn dự kiến tổ chức thêm nhiều cuộc gặp giữa ông với các nhà lãnh đạo thế giới trước thềm bầu cử.

Trong khi đó, phát biểu với chương trình “Meet the Press” của đài NBC, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien nói rằng, Tổng thống Trump không đề cập việc gặp gỡ Tổng thống Putin, nhưng ông chủ Nhà Trắng hy vọng sẽ chủ trì buổi ký thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân mới. “Chúng tôi không tổ chức cuộc gặp gỡ ông Putin ở Mỹ, nhưng chúng tôi mong ngài Putin đến đây và ký thỏa thuận kiểm soát vũ khí nhằm bảo vệ người Mỹ và bảo vệ người Nga”, ông O’Brien nói.

Tuần trước, Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay, đại diện Mỹ về vấn đề kiểm soát vũ khí, ông Marshall Billingslea, dự kiến gặp Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov ở Áo vào ngày 17-8 (giờ địa phương) trong vòng đàm phán mới về thỏa thuận kiểm soát vũ khí giữa hai nước. Sau vòng đàm phán hồi tháng 6 ở thủ đô Vienna của Áo, ông Billingslea cho hay, Mỹ “đặt mọi phương án trên bàn” về tương lai của hiệp ước, trong đó có việc gia hạn. Song, Washington muốn có sự tham gia của Trung Quốc trong thỏa thuận mới. Từ vòng đàm đó, trong các cuộc làm việc, Mỹ và Nga không tìm được tiếng nói chung về một số yếu tố cơ bản của thỏa thuận, thậm chí không thống nhất trong việc xác định các điều khoản.

Hiện Nhà Trắng từ chối bình luận về bất kỳ chi tiết nào của thỏa thuận gia hạn New START. Tuy nhiên, theo NBC News, một số cố vấn của Tổng thống Trump phản đối một cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga trước thềm bầu cử bởi có thể khơi mào cho làn sóng tấn công rằng nhà lãnh đạo Mỹ quá thân thiết với Điện Kremlin. 

Ở Helsinki (Phần Lan) năm 2018, hai nhà lãnh đạo Mỹ - Nga đã có một hội nghị song phương thành công, mà chính Tổng thống Putin mô tả rằng “cuộc gặp này mở ra một con đường, nó là sự khởi đầu”. Lúc đó, theo ông Putin, Nga đã sẵn sàng gia hạn New START khi hiệp ước này hết hạn vào năm 2021. “Tôi đã tái khẳng định với Tổng thống Trump rằng Nga luôn sẵn sàng gia hạn Hiệp ước này, nhưng chúng tôi cần phải nhất trí về các điều khoản cụ thể trước vì phía Nga cũng có vài câu hỏi với các đối tác Mỹ”, hãng AFP dẫn lời ông Putin phát biểu sau hội nghị.

Kể từ sự kiện ở Helsinki, ông Trump và ông Putin chưa có cuộc gặp gỡ chính thức nào khác, ngoại trừ một số lần gặp bên lề các hội nghị và những cuộc điện đàm. Đầu năm nay, Tổng thống Putin đề cập khả năng tổ chức hội nghị giữa Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp - 5 thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc - để bàn thảo về hàng loạt vấn đề toàn cầu. Song, đại dịch Covid-19 khiến ý tưởng của ông Putin không được thực hiện.

PHÚC NGUYÊN