Tổng thống Mỹ Joe Biden bất ngờ ra lệnh tiến hành các cuộc không kích ở miền đông Syria nhằm vào những cơ sở của lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn.
 |
| Vụ tấn công làm hư hỏng mái nhà ở Erbil (Iraq) ngày 15-2. Ảnh: Reuters |
Phát biểu với báo giới vào đêm 25-2, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết, ông đã nhận lệnh từ Tổng thống Joe Biden qua điện thoại vào sáng cùng ngày.
Thông điệp gửi Iran
Hãng tin CBS dẫn tuyên bố của Lầu Năm Góc nêu rõ: “Theo lệnh của Tổng thống Joe Biden, quân đội Mỹ đã tiến hành không kích nhằm đáp trả các vụ tấn công trong thời gian gần đây chống lại quân nhân Mỹ và liên quân tại Iraq, cũng như những mối đe dọa nhằm vào các lực lượng này”. Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby nói rằng, động thái của Mỹ gửi thông điệp rõ ràng: Tổng thống Biden sẽ hành động để bảo vệ quân nhân Mỹ và liên quân, đồng thời Washington cũng sẽ hành động quyết liệt để giảm căng thẳng ở đông Syria và Iraq.
Các vụ không kích của Mỹ đã phá hủy nhiều cơ sở ở một chốt kiểm soát biên giới do các nhóm được Iran hậu thuẫn sử dụng, bao gồm nhóm Kataib Hezbollah và nhóm Kataib Sayyid al Shuhada. Người phát ngôn Kirby không đề cập thương vong. Song, Đài quan sát nhân quyền Syria ngày 26-2 cho hay, vụ không kích nhằm trúng 3 xe tải chở vũ khí từ Iraq vào Syria làm 17 người thiệt mạng, được xác định là 17 tay súng thuộc lực lượng Iran hậu thuẫn.
Hãng tin CBS cho rằng, đây là hành động quân sự công khai đầu tiên kể từ khi ông Biden nhậm chức Tổng thống, trong lúc nhà lãnh đạo này muốn kéo Iran trở lại bàn đàm phán thỏa thuận hạt nhân mà Tehran đã ký với nhóm P5+1 hồi năm 2015 (Kế hoạch hành động chung toàn diện - JCPOA). Cựu Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi JCPOA vào năm 2018 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt Iran, đẩy căng thẳng giữa Washington và Tehran gia tăng hơn nữa. Ông Biden đang tìm cách khôi phục JCPOA nên với vụ không kích lần này, nhà lãnh đạo Mỹ chỉ duyệt phương án quy mô nhỏ, đồng thời “hành động một cách thận trọng nhằm xuống thang tình hình chung ở cả miền đông Syria và Iraq” - theo lý giải của người phát ngôn Kirby.
Quan hệ Mỹ - Iran có thể phức tạp trở lại
Quyết định của Tổng thống Biden chỉ tiến hành không kích ở Syria chứ không phải ở Iraq diễn ra trong lúc Mỹ điều tra về vụ tấn công hôm 15-2. Theo AP, vụ tấn công ngày 15-2 nhằm vào một căn cứ của Mỹ ở thành phố Erbil, miền bắc Iraq, khiến một số nhà thầu Mỹ cùng một quân nhân Mỹ bị thương. Mới đây nhất, ngày 22-2, hai quả rocket đã rơi xuống gần Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Baghdad của Iraq. Vì vậy, quyết định tấn công Syria, thay vì Iraq, có thể tránh gây áp lực cho chính phủ Baghdad - đối tác quan trọng của Mỹ trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Trong khi đó, một quan chức chính phủ Mỹ xác nhận, nhóm cố vấn của Tổng thống Biden đã lựa chọn các mục tiêu nhằm đạt được 3 điều: một là gửi thông điệp đến Iran rằng ông chủ mới của Nhà Trắng sẽ không khoan nhượng cho các vụ tấn công bằng tên lửa đe dọa tính mạng của quân nhân Mỹ; hai là tránh khiến các đối tác của Mỹ ở Iraq tức giận - những người muốn giữ quan hệ tốt với cả Tehran lẫn Washington; ba là tránh kích động nước Cộng hòa Hồi giáo Iran trả đũa thêm. Tuy nhiên, những diễn biến mới nhất cho thấy quan hệ giữa Mỹ và Iran có thể trở lại phức tạp, mặc dù chính phủ của ông Biden đang phản ứng đầy thận trọng.
Ngay sau khi xảy ra các vụ không kích, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif và người đồng cấp Syria Faisal Mekdad kêu gọi các nước phương Tây tuân thủ các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về Syria. Nghị quyết 2118 năm 2013 không cho phép bất kỳ biện pháp trừng phạt hoặc can thiệp quân sự nào vào Syria; còn Nghị quyết 2254 năm 2015 đánh dấu khởi đầu một tiến trình hòa bình tại Syria, trong đó Mỹ và Nga đồng ý chấm dứt cuộc chiến ở Syria.
Nga lên án vụ tấn công của Mỹ vào Syria và coi hành động này là sự vi phạm luật pháp quốc tế không thể chấp nhận. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nói rằng, một lần nữa Moscow bác bỏ bất kỳ nỗ lực nào nhằm biến lãnh thổ Syria thành khu vực để giải quyết các vấn đề địa chính trị. Về phía Trung Quốc, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Uông Văn Bân kêu gọi các bên liên quan tôn trọng chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Syria.
BÌNH YÊN
