Ngày 5-2, Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm tinh chế dầu từ Nga trong nỗ lực hạn chế các nguồn thu chính của Moscow. Động thái này được cho sẽ gây ra những thay đổi đáng kể trong giao dịch dầu toàn cầu, đặc biệt là dầu diesel - nguồn nhiên liệu quan trọng của nền kinh tế.
Biện pháp mới cấm các tàu của EU chở các sản phẩm dầu mỏ có nguồn gốc từ Nga được mua bán ở hoặc dưới mức giá trần đặt ra, cũng áp dụng với các công ty hỗ trợ kỹ thuật, môi giới hoặc tài chính như các công ty bảo hiểm cho các hãng vận chuyển dầu mỏ tinh chế của Nga. Mức phạt với công ty vi phạm có thể lên đến 5% doanh thu toàn cầu. Biện pháp mới nhất có hiệu lực cùng lúc với biện pháp áp giá trần các sản phẩm này mà Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) đưa ra, qua đó mở rộng lệnh cấm các hoạt động vận chuyển dầu Nga bằng đường biển vốn có hiệu lực từ tháng 12-2022.
Hôm 3-2, các nước EU, G7 và Australia nhất trí áp mức giá trần 100 USD/thùng đối với các sản phẩm cao cấp như dầu diesel và 45 USD/thùng đối với các sản phẩm giá rẻ hơn như dầu nhiên liệu. Đây cũng là các mức giá đã được Ủy ban châu Âu đề xuất trước đó. Trước đó, hồi tháng 12-2022, EU và G7 cũng đã áp mức giá trần 60 USD/thùng đối với dầu thô xuất khẩu của Nga vận chuyển bằng đường biển.
Giới phân tích cho rằng biện pháp mới nhất này có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng và tình trạng lạm phát trên khắp châu Âu và Bắc Mỹ, đồng thời gây thêm nguy cơ suy thoái cho nền kinh tế thế giới. Giá năng lượng tăng là yếu tố chính dẫn tới tình trạng lạm phát ở châu Âu vốn đã khiến người tiêu dùng phải thắt chặt chi tiêu và hoạt động kinh tế chậm lại. Nguồn cung từ Nga bị hạn chế, châu Âu phải tăng nhập khẩu dầu diesel từ châu Á và Trung Đông.
Tuy nhiên, quãng đường vận chuyển dài hơn và nhu cầu cao hơn đối với các tàu chở dầu nhiên liệu vào châu Âu, đồng nghĩa với việc giá cước vận chuyển đang tăng lên, làm tăng thêm chi phí cho người tiêu dùng. Hơn nữa, nhiều khả năng nguồn cung dầu năm 2023 không đáp ứng đủ nhu cầu khi Tổ chức các nước xuất khẩu dầu và các đối tác (OPEC+) vẫn giữ nguyên chính sách cắt giảm sản lượng.
Lệnh cấm của EU có thể sẽ gây ra nhiều gián đoạn hơn so biện pháp cấm dầu thô trước đó và các thị trường sẽ thêm hoảng loạn. Trong tuần qua, người mua đã gấp rút đổ dầu diesel của Nga đầy các bể chứa dầu châu Âu, với lượng mua vào trong tháng này ước tính đạt mức cao nhất trong một năm. Ngày 4-2, Bộ trưởng Năng lượng Saudi Arabia, Hoàng tử Abdulaziz bin Salmancảnh báo các biện pháp trừng phạt của các nước phương Tây áp đặt với Nga có thể gây thiếu hụt nguồn cung năng lượng trong tương lai. Ông Abdulaziz bin Salman nêu rõ: “Tất cả những cái gọi là biện pháp trừng phạt, cấm vận, cắt giảm đầu tư, sẽ hợp lại thành một hậu quả duy nhất, đó là thiếu nguồn cung tất cả các loại năng lượng vào thời điểm rất cần năng lượng”.
Ngoài ra, giới phân tích cũng đánh giá lệnh cấm mới của EU có khả năng sẽ không mang lại kết quả như mong đợi là hạn chế nguồn thu của Nga. Moscow có thể điều hướng dầu tinh chế xuất khẩu bằng đường biển tới Trung Quốc, Ấn Độ, Trung Đông và châu Phi. Điển hình là biện pháp cấm dầu thô Nga được triển khai tháng 12-2022 không gây ra những tác động nghiêm trọng tới nguồn thu của Nga như dự báo trước đó.
NGHI VĂN
