Phiên tòa lịch sử của nước Mỹ

Ngày 4-4 (giờ Mỹ), cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tới trình diện tại tòa án ở Manhattan (New York). Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ, một cựu tổng thống phải ra tòa vì các cáo buộc hình sự.

Cựu Tổng thống Donald Trump vẫy tay chào những người ủng hộ khi ông tới tòa nhà Trump Tower tại New York ngày 3-4 để chuẩn bị trình diện tòa ngày 4-4. Ảnh: CNN

Cho tới nay, ông Trump vẫn bác bỏ việc bản thân đã làm điều sai trái; đồng thời chỉ trích cuộc điều tra của tòa New York khi gọi đó là “sự ngược đãi chính trị” và cho rằng điều này sẽ gây tổn hại cho đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử năm 2024. Việc bị buộc tội có thể sẽ không dẫn tới kết cục là ông Trump phải nhận án tù hay ngăn cản ông tái tranh cử tổng thống. Nhưng sự vụ này vẫn làm rung chuyển khung cảnh chính trị ở Mỹ.

Rò rỉ cáo trạng trước “giờ G”

Ngay trước phiên tòa xử ông Trump, ngày 3-4, Yahoo News công bố tin độc quyền khi có trong tay bản cáo trạng của ông Trump bị rò rỉ, trong đó cho biết ông Trump sẽ bị cáo buộc 34 tội danh vì việc làm giả mạo các hồ sơ kinh doanh nhưng sẽ không bị còng tay và không bị chụp hình như tội phạm.

Nguồn tin này cũng cho biết, thường thì cáo buộc tội làm giả hồ sơ chứng từ kinh doanh có thể bị khởi tố là tiểu hình theo luật pháp bang New York. Tuy nhiên văn phòng của ông Alvine Bragg, công tố viên quận Manhattan, đã nâng tất cả những cáo buộc này lên mức đại hình cấp E (Class E felony), cũng là mức thấp nhất trong số các tội đại hình theo luật hình sự bang New York, với lý do những sai phạm ấy đã được thực hiện với ý đồ che giấu một việc phạm tội khác phía sau.

Theo luật New York, nếu bị kết tội phạm đại hình cấp E vì làm giả hồ sơ kinh doanh, bị can có thể bị tù tới 4 năm, tuy nhiên như một quan chức thực thi pháp luật ở New York bình luận với Yahoo News, chuyện này rất khó xảy ra bởi lẽ “chẳng ai bị phạt tù vì tội đó nếu vi phạm lần đầu”. Dù thế, những thông tin rò rỉ trên chỉ có thể được xác quyết sau khi văn bản cáo trạng chính thức công bố. Ngày 3-4, ông Trump cho rằng lẽ ra ông Bragg phải “tự truy tố”, và “phải bị truy tố ngay lập tức” vì đã để lộ thông tin cáo trạng theo cách phi pháp như thế. Luật bảo lãnh của bang New York đã thay đổi rất nhiều trong các năm qua và khả năng cao là ông Trump sẽ được về nhà mà không phải nộp tiền bảo lãnh, theo Independent.

Không ai đứng trên luật pháp

Thực tế, dư luận Mỹ đang chia rẽ sâu sắc xung quanh vụ việc ông Trump bị khởi tố tại New York nhưng cáo buộc hình sự đối với ông cũng gửi đi thông điệp rõ ràng: không công dân Mỹ nào có thể đứng trên luật pháp. Dù giới chức New York cũng đã lường trước nguy cơ có thể xảy ra bạo loạn, song vì nguyên tắc luật pháp là nền tảng để xây dựng nền dân chủ Mỹ, nên họ vẫn quyết liệt với quá trình tố tụng của mình. Vì thế, ở một phương diện nào đó, quyết tâm của tòa New York đã được một bộ phận đáng kể dư luận ủng hộ.

Ông Bragg cũng đã đặt ra tiền lệ quan trọng. Bằng việc hành xử với ông Trump như một nghi phạm bình thường, ông sẽ khiến các công tố viên sau đó có thể xúc tiến các quá trình tố tụng khác với những cáo buộc nghiêm trọng hơn. Khi các tiêu chuẩn pháp lý để truy tố đều thỏa mãn thì vụ việc ắt phải được xử lý theo pháp luật. Financial Times nhấn mạnh, nhiệm vụ của một công tố viên là tập trung vào xem xét các chứng cứ để quyết định vụ việc nào cần phải đưa ra xét xử và liệu bằng chứng có đủ để kết tội bị cáo hay không, chứ không phải cân nhắc về những hậu quả chính trị cũng như xã hội của vụ xét xử đó.

TRẦN ĐẮC LUÂN