Mặc dù “siêu thứ Ba” (5-3 giờ Mỹ) vẫn là ngày quan trọng nhất cho tới nay của cuộc đua vào Nhà Trắng 2024, nhưng khác với các năm, “siêu thứ Ba” năm nay trở nên bớt “siêu” hơn vì gần như chắc chắn các kết quả bầu cử sơ bộ ở 15 bang và 1 vùng lãnh thổ của Mỹ trong ngày này sẽ không tạo nên đột biến nào.
Nói cách khác, đường đua năm nay đã gần như ngã ngũ với cuộc đua song mã giữa đương kim Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump. Nói như ông Frank Luntz, chuyên gia và cố vấn chính trị của Mỹ thì “Quyết định đã có rồi. Lựa chọn cũng đã rõ ràng. Quý vị đã biết hai ứng cử viên là ai và có tới 70% người Mỹ không muốn như vậy”.
Dù thế nào thì người ta cũng phải thừa nhận ông Trump đã và đang có màn tái xuất ấn tượng. Sau khi bị chỉ trích và lên án gay gắt sau thất bại ở cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 cũng như bê bối náo loạn đồi Capitol ngày 6-1-2021, ông còn đối mặt với 91 cáo buộc hình sự. Ấy vậy mà rồi trong lần trở lại này, tới nay, cựu Tổng thống Mỹ đã “đo ván” hàng chục đối thủ và dễ dàng giành chiến thắng liên tiếp trong 8 cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên của đảng Cộng hòa tại các bang: Iowa, New Hampshire, Nevada, South Carolina, Michigan, Missouri, Idaho và Quần đảo Virgin thuộc Mỹ.
Cho đến lúc này, quân bài chủ lực của ông Trump trong cương lĩnh tranh cử vẫn là câu chuyện nhập cư. Những tuyên bố gay gắt đầy tính cực hữu của ông khi nói rằng các di dân đang “đầu độc huyết mạch của đất nước chúng ta” thực tế đã mang lại cho ông hết chiến thắng này đến chiến thắng khác trong các cuộc bầu cử sơ bộ đã diễn ra.
Nhưng nói thế không có nghĩa ông Trump đã có thể cầm chắc tấm vé ứng viên đại diện cho đảng Cộng hòa ra tranh cử. Dù thắng trong những cuộc bầu cử sơ bộ vừa qua, nhưng tỷ lệ phiếu ủng hộ ông nhận được đã thấp hơn so với mức ước tính theo kết quả các cuộc thăm dò. Đối thủ duy nhất của ông Trump, bà Nikki Haley, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, vẫn còn “khe cửa hẹp” để có thể tìm cơ hội lật ngược tình thế, dù nhìn chung giới quan sát không tin lắm vào khả năng này. Bởi tính tới chiều 4-3, bà cũng chỉ mới giành thắng lợi duy nhất ở thủ đô Washington D.C. Có lẽ, giống như thông lệ các năm, sau ngày “siêu thứ Ba”, hẳn là bà Nikki Haley sẽ có quyết định rõ ràng hơn về việc đi tiếp hay “dừng cuộc chơi”.
Về phía đảng Dân chủ, việc ông Biden không có đối thủ cho tới lúc này đã khẳng định ông sẽ được đề cử là đại diện tranh cử khi đảng Dân chủ tổ chức đại hội quốc gia vào tháng 8-2024 tại Chicago. Nhưng ngoài sự ủng hộ gần như tuyệt đối của đảng mình, ứng viên đã 81 tuổi này cũng đang đối mặt với không ít “cơn nhức đầu chính trị”. Các kết quả thăm dò cho thấy mối quan ngại sâu sắc của cử tri về tuổi tác của ông bên cạnh những bức xúc vì giá cả tăng cao và tình trạng vượt biên ồ ạt của người nhập cư tại khu vực biên giới phía nam. Đó là chưa kể nhiều cử tri đảng Dân chủ không hài lòng với sự ủng hộ kiên trì của ông với Israel trong cuộc xung đột ở Dải Gaza.
Dù không còn yếu tố bất ngờ, nhưng ngày “siêu thứ Ba” vẫn là ngày mà các kết quả của nó sẽ giúp công chúng và giới quan sát định hình rõ hơn bức tranh và lộ trình tiếp theo của bầu cử Mỹ. Bởi trong ngày này, khoảng 1/3 số đại biểu của đảng Cộng hòa (854/2.429) sẽ được quyết định, trong khi đó phía đảng Dân chủ là 1.429/3.933 đại biểu.
Chưa kể, do phần lớn các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa trong ngày “siêu thứ Ba” năm nay áp dụng cơ chế “được ăn cả, ngã về không” (có nghĩa nếu một ứng viên nhận được hơn 50% số phiếu bầu, ứng viên đó sẽ nhận được toàn bộ số đại biểu của bang đó) nên cuộc đua giữa các ứng viên cũng sẽ gay cấn hơn. Tuy nhiên, với cuộc đua giữa hai ứng viên như năm nay của đảng Cộng hòa, chỉ cần một người chiến thắng, người đó sẽ giành toàn bộ số đại biểu của đảng ở bang đó. Thế nên, ở tình huống năm nay, nếu một ứng viên của đảng này có thể giành chiến thắng tại hầu hết các bang trong ngày “siêu thứ Ba”, người đó gần như cầm chắc tấm vé là đại diện của đảng ra tranh cử tổng thống.
ĐỖ DƯƠNG
