Ấn Độ xóa bỏ thuế xuất khẩu gạo

Ấn Độ đã bãi bỏ thuế xuất khẩu với gạo đồ (parboiled rice) hay còn gọi là gạo chuyển đổi (converted rice) và một số loại gạo khác trong bối cảnh sản lượng và gạo tồn kho của nước này tăng cao.

Xử lý gạo sau thu hoạch tại cánh đồng lúa ở Kerala (Ấn Độ). Ảnh: The Hindu

Quyết định được đưa ra sau khi Ấn Độ cắt giảm thuế xuất khẩu gạo từ 20% xuống 10% vào tháng 9-2024, được kỳ vọng giúp tăng khả năng cạnh tranh của gạo Ấn Độ trên thị trường quốc tế và có thể tác động mạnh tới giá gạo toàn cầu, đặc biệt khi Pakistan cũng vừa dỡ bỏ giá sàn xuất khẩu tất cả loại gạo.

Tự tin về sản lượng

Reuters dẫn thông báo mới nhất từ Bộ Tài chính Ấn Độ ngày 22-10 cho biết, nước này đã bãi bỏ hoàn toàn mức thuế xuất khẩu 10% đối với gạo đồ non-basmati và gạo chưa qua chế biến. Các chuyên gia dự báo động thái này sẽ làm tăng nguồn cung gạo trên thị trường thế giới và có thể khiến giá gạo giảm khi các nước xuất khẩu lớn khác như Pakistan, Thái Lan sẽ buộc phải điều chỉnh giá để cạnh tranh.

Business Standard dẫn nhận định của ông Dev Garg, Phó Chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo Ấn Độ, cho rằng “việc bỏ thuế xuất khẩu này cho thấy sự tự tin của chính phủ về vụ mùa mới”. Theo SP Global, dự báo xuất khẩu gạo của Ấn Độ trong niên vụ 2024-2025 có thể đạt 20,5 triệu tấn, tăng 37% so với năm trước. Trước khi áp đặt các hạn chế vào năm ngoái, Ấn Độ xuất khẩu khoảng 17 triệu tấn gạo non-basmati hằng năm.

Theo Bloomberg, Ấn Độ bắt đầu áp đặt các hạn chế xuất khẩu gạo từ năm 2022 nhằm bảo đảm an ninh lương thực trong nước và kiềm chế lạm phát. Điều này đã đẩy giá gạo châu Á lên mức cao nhất kể từ năm 2008 và buộc các nước tiêu thụ gạo lớn phải tìm nguồn cung từ các nhà sản xuất khác.

Những dấu hiệu đầu tiên của xu hướng giảm giá đã xuất hiện. Theo Reuters, giá gạo đồ 5% tấm của Ấn Độ giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11-2023, chỉ còn 494-498 USD/tấn trong tuần này, so với mức 528-534 USD/tấn tuần trước. Tại Thái Lan, giá gạo 5% tấm giảm xuống 510-515 USD/tấn, mức thấp nhất kể từ tháng 6-2023, so với mức 550-560 USD/tấn tuần trước. Theo NDTV, Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu gạo Ấn Độ B.V. Krishna Rao cho biết việc miễn thuế xuất khẩu gạo đồ sẽ khuyến khích các khách hàng châu Phi, vốn nhạy cảm về giá, sẽ tăng cường mua gạo Ấn Độ.

Ông Akshay Gupta, Giám đốc xuất khẩu của KRBL, nhận định với Financial Express: “Giá gạo toàn cầu chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng và sẽ giảm khi nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới quay trở lại thị trường một cách mạnh mẽ”.

Nguyên nhân và tác động dài hạn

Quyết định dỡ bỏ thuế xuất khẩu gạo của Ấn Độ được đưa ra trong bối cảnh nước này đang đối mặt với tình trạng thiếu không gian lưu trữ lúa gạo. Theo The Hindu Business Line, việc thiếu kho bãi đã khiến lượng thu mua lúa gạo của Tổng công ty Lương thực Ấn Độ (FCI) và các đơn vị được chỉ định giảm một nửa trong nửa đầu tháng 10-2024.   Trong khi đó, nguồn tin của SPGlobal cho biết, Liên đoàn Xuất khẩu Gạo Ấn Độ (IREF) đã gặp Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ Piyush Goyal vào ngày 17-10 để yêu cầu miễn hoàn toàn thuế 10% đối với gạo đồ và dỡ bỏ giá sàn xuất khẩu đối với gạo trắng, trong bối cảnh lo ngại về sự cạnh tranh gay gắt từ Pakistan và các thị trường khác.

Tác động của quyết định này bắt đầu được phản ánh trên thị trường chứng khoán Ấn Độ. Giá cổ phiếu của các công ty gạo lớn như Kohinoor Food, ChamanLal Setia Exports và GRM overseas đều tăng mạnh. Theo The Hindu Business Line, dự kiến sản lượng gạo của Ấn Độ năm nay sẽ đạt mức kỷ lục 137,82 triệu tấn, bất chấp những thách thức từ thời tiết trong năm qua.

Theo Bloomberg, việc Ấn Độ nới lỏng các hạn chế xuất khẩu được kỳ vọng sẽ góp phần ổn định giá gạo trên thị trường thế giới, vốn đã tăng mạnh kể từ khi nước này áp đặt các biện pháp hạn chế vào năm 2023. Gạo là lương thực thiết yếu trong chế độ ăn của hàng tỷ người trên thế giới. Với việc dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu và sự trở lại mạnh mẽ của Ấn Độ trên thị trường gạo toàn cầu, các chuyên gia dự báo thị trường gạo thế giới sẽ chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt hơn giữa các nước xuất khẩu gạo chính trong thời gian tới, đặc biệt là ở phân khúc gạo giá rẻ và trung bình, vốn là thế mạnh của gạo Ấn Độ.

TRẦN ĐẮC LUÂN