Việc Nhật Bản phóng vệ tinh bằng gỗ đầu tiên lên vũ trụ đánh dấu bước tiến khoa học trong việc chế tạo vệ tinh nhân tạo nói riêng và cuộc chinh phục không gian nói chung.
Theo Kyodo, ngày 5-11, Nhật Bản đưa lên Trạm Vũ trụ quốc tế (ISS) vệ tinh nhân tạo bằng gỗ đầu tiên trên thế giới qua chuyến bay của tàu vũ trụ SpaceX, trước khi được phóng vào quỹ đạo ở độ cao khoảng 400km từ Trái đất. Vệ tinh này thoạt trông giống hộp gỗ nhỏ, mỗi chiều 10cm bằng phương pháp thủ công truyền thống, không dùng ốc vít hay keo dán, nhưng cũng có đầy đủ các tính năng như các vệ tinh nhân tạo thông dụng khác hiện nay như: quan trắc, thu thập và truyền dẫn thông tin... Đây là sản phẩm có ý nghĩa và giá trị to lớn đối với ngành hàng không vũ trụ của Nhật Bản nói riêng và thế giới nói chung.
Theo The Guardian, ý tưởng về việc chế tạo vệ tinh nhân tạo bằng gỗ được hình thành từ tháng 4-2020 trong khuôn khổ dự án “vật liệu gỗ vũ trụ (LignoStella Project)” do Đại học Kyoto và tập đoàn lâm nghiệp Sumitomo phối hợp tiến hành. Sau khi thí nghiệm nhiều loại gỗ khác nhau trên ISS, nhóm nghiên cứu chọn honoki (Mộc lan), loại cây bản địa vốn được sử dụng trong thủ công mỹ nghệ truyền thống chẳng hạn như làm vỏ kiếm, để làm vật liệu cho vệ tinh nhân tạo.
Tháng 3-2022, loại gỗ này được thử nghiệm trong môi trường ngoài không gian tại ISS. Sau 294 ngày, vật liệu này chứng tỏ sức chịu đựng tốt với sự khắc nghiệt ngoài vũ trũ. Đến tháng 3-2024, việc chế tạo LignoSat hoàn thành và được giao Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) và Cơ quan nghiên cứu và phát triển hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA) để giám định chất lượng vào tháng 5-2024. Trước đó một tháng, Chính phủ Nhật Bản cấp giấy phép cho LignoSat. Tên gọi “LignoSat” được lấy từ từ “ligno” trong tiếng Latin nghĩa là “gỗ” và mục tiêu chính của vệ tinh là chứng minh khả năng ứng dụng của vật liệu tái tạo này trong các hoạt động lâu dài ngoài không gian.
Theo kế hoạch, vệ tinh LignoSat sẽ ở lại quỹ đạo trong thời gian 6 tháng. Trong suốt thời gian này, các thiết bị điện tử trên vệ tinh sẽ giám sát cách thức gỗ chịu đựng điều kiện cực đoan trong không gian, nơi mà nhiệt độ thay đổi từ âm 100 độ đến 100 độ C mỗi 45 phút khi vệ tinh di chuyển qua bóng tối và ánh sáng Mặt trời.
AFP dẫn lời ông Kenji Kariya, Giám đốc Viện Nghiên cứu Tsukuba thuộc Tập đoàn Sumitomo Forestry cho biết, LignoSat cũng sẽ được tận dụng để kiểm tra khả năng của gỗ trong việc giảm thiểu tác động của bức xạ vũ trụ lên các bán dẫn, điều này có thể hữu ích trong các ứng dụng xây dựng trung tâm dữ liệu trong tương lai. Vệ tinh LignoSat còn được kỳ vọng nó sẽ cháy rụi hoàn toàn khi nó trở lại bầu khí quyển Trái đất, nhằm loại bỏ nguy cơ hình thành mảnh vỡ kim loại có thể ảnh hưởng tiêu cực môi trường và hoạt động viễn thông như những vệ tinh thông thường hiện nay.
Cũng theo AFP, ông Takao Doi, phi hành gia và giáo sư đặc biệt tại Đại học Kyoto, chia sẻ: “Với gỗ - vật liệu mà chúng ta có thể sản xuất dễ dàng - con người sẽ có thể xây dựng nhà cửa, sinh sống và làm việc trong không gian lâu dài”. Trong khi đó, Giáo sư Koji Murata, chuyên gia khoa học về rừng tại Đại học Kyoto, nhấn mạnh: “Vào đầu thế kỷ 20, máy bay cũng được làm từ gỗ. Vì vậy, vận hành vệ tinh gỗ hoàn toàn cũng khả thi”.
Việc “LignoSat” được thử nghiệm trong không gian, đánh dấu sự khởi đầu của kỷ nguyên mới, nơi gỗ có thể trở thành vật liệu chủ chốt cho các nhiệm vụ khám phá Mặt trăng và Sao hỏa trong tương lai.
LÊ MINH HÙNG
