Những cảnh chiến tranh từ những chiếc xe hơi bị đốt cháy ở Mosul, thành phố lớn ở miền bắc Iraq, cho tới em bé tị nạn chăn bò đang dắt những con bò đi bộ trên đoạn đường dài hơn 80 cây số… là những chủ đề của George Butler (1872-1936), một nghệ sĩ từng đoạt giải thưởng lớn về nghệ thuật. Từ tuần này cho đến ngày 23-4-2018, những tác phẩm gần đây của George Butler thực hiện ở Iraq được trưng bày tại Cung điện Lambeth, dinh thự của Tổng giám mục ở Canterbury (London), thành-phố-nhà-thờ ở đông nam nước Anh, địa điểm hành hương vào thời Trung cổ. Thánh đường Canterbury được thành lập năm 597 sau Công nguyên. Các bức tường đá nơi đây do người La Mã xây dựng từ xa xưa, bao quanh trung tâm Thánh đường là những đường phố rải sỏi và những ngôi nhà có khung bằng gỗ.
 |
| Thánh đường Canterbury. |
Như một nhà báo hiếm hoi, một “phóng viên báo chí”, họa sĩ Butler, ở tuổi 30, đã đi khắp thế giới, đặc biệt ở những đất nước đang xảy ra xung đột ở Syria, Afghanistan và Iraq. Tác phẩm của Butler đã giành giải thưởng truyền thông quốc tế. Những bức vẽ về Mosul mới của ông, bằng bút, mực đen và màu nước, được thực hiện trong điều kiện cực kỳ bất lợi ở một số khu vực vừa được giải phóng ở phía tây thành phố Iraq.
 |
| Ký họa Trong thị trấn Hamam (cách Mosul khoảng 20 km về phía nam). |
Những hình ảnh được vẽ xung quanh Mosul bao gồm những miêu tả về đống đổ nát của người vô gia cư và các lều chòi cho những người tị nạn. Những bức tranh ký họa màu nước được tạo ra khi Butler đi cùng với quân đội Iraq trong thời gian họ chiến đấu để tiêu diệt lực lượng Nhà nước Hồi giáo cực đoan. Butler nói: Tôi đã tìm thấy không chỉ là những cảnh chiến đấu chính trực mà còn là một trải nghiệm thông thường hơn của con người và có lẽ đó là một quan điểm thực tế hơn về chiến tranh. Câu chuyện này y hệt như những người di tản đang cố gắng sống trong vùng chiến tuyến thường được đặt trên trang nhất của các tờ báo.
 |
| Ký họa của George Butler tại Iraq. |
Tuy nhiên, hình ảnh dữ dội qua sự xung đột bên trong đất nước Syria đã được ghi hình bởi các phóng viên ảnh. Vậy, liệu một nghệ sĩ như Butler, với cây bút, màu vẽ, thực hiện những bức ký họa có thể nắm bắt được những gì trong vùng chiến tranh?
Có lần, Butler đi từ Thổ Nhĩ Kỳ qua biên giới sang Syria, nơi đây, ông được xem như là khách của quân Tự do nổi dậy, ông tìm đến thị trấn Azaz nhỏ, hư hại và trống rỗng sau cuộc nội chiến. Trong mười năm, ông ước muốn ghi lại các cảnh bằng bản vẽ, thực hiện tại chỗ bằng bút, mực và màu nước chứ không phải bằng máy ảnh. Butler đã chứng kiến nhiều khoảnh khắc phi thường ở các trại tị nạn ở thung lũng Bekaa, trong các mỏ dầu ở Azerbaijan, tại Gaza với Oxfam, ở Tajikistan, Afghanistan, Myanmar… Butler có mặt trong một vụ xét xử giết người tại Đức, trên một giàn khoan dầu ở phía Bắc, xuống một mỏ vàng của Ghan... Danh sách ghi những nơi Butler đến cứ kéo dài.
 |
| Họa sĩ chiến tranh George Butler. |
Chuyến đi gần đây nhất của George đến Mosul được xuất bản trong Guardian G2 (2-7-2017), in một số tác phẩm của Butler mô tả cuộc sống ở một số khu vực được giải phóng ở phía tây Mosul. Các bản vẽ của ông đã được The Times (London), Monocle, New York Times, Guardian, BBC, CNN,… xuất bản. Tác phẩm của ông cũng đã được trưng bày tại Bảo tàng Chiến tranh Hoàng gia Bắc và Bảo tàng V & A, nơi cũng có một số tác phẩm của ông trong Lưu trữ Quốc gia.
HOÀNG ĐẶNG (Theo The Guardian)
