Mỹ đau đầu với "bài toán" Facebook

Việc sửa chữa các thuật toán của Facebook có vẻ như là ý tưởng không khả thi, nhưng bằng cách yêu cầu những kiểu dữ liệu cụ thể, chính phủ Mỹ vẫn có thể bắt công ty này chịu trách nhiệm về những gì xảy ra trên nền tảng của họ.

Giao diện ứng dụng mạng xã hội Facebook trên một chiếc điện thoại di động. Ảnh: AFP

Phiên điều trần ngày 5-10 trước một ủy ban thượng viện của bà Frances Haugen (37 tuổi), cựu nhân viên Facebook đã làm nổi bật một thông điệp quan trọng: Facebook đang hoàn toàn nhận thức được nhưng vẫn để nền tảng của họ gây hại cho hàng triệu người, hay có thể là hàng tỷ người dùng trên toàn thế giới bằng một loạt thuật toán được thiết kế nhằm kích thích sự tham gia truy cập mạng xã hội này và từ đó thúc đẩy nguồn thu cho Facebook.

Facebook sẽ không tự sửa chữa

Trong bài viết chia sẻ quan điểm rất đáng chú ý trên tạp chí Time ngày 7-10, ông Roger McNamee - từng là một nhà đầu tư rất sớm vào Facebook trước đây và là cựu cố vấn của ông chủ Facebook Mark Zuckerberg - cho rằng Facebook sẽ không bao giờ tự thay đổi những gì mà dư luận đang cho là vấn đề của họ. Từ 5 năm trước, ông McNamee tham gia một sứ mệnh nhằm giúp Facebook thay đổi văn hóa công ty, mô hình kinh doanh và các thuật toán.

Ông cũng đã tham gia các hoạt động của công ty mạng xã hội từ những ngày đầu tiên với tư cách nhà đầu tư và cố vấn. Kể từ đó, ông và rất nhiều người khác đã hối thúc nhà sáng lập Mark Zuckerberg và Giám đốc điều hành công ty, bà Sheryl Sandberg, phải cải tổ Facebook, nhưng không thay đổi được gì. “Ba tuần qua đã làm thay đổi tình thế. Người tố cáo Facebook rất dũng cảm, bà Frances Haugen đã làm biến đổi cuộc thảo luận về cải tổ công nghệ trở nên hoàn hảo hơn những gì tôi và những người khác đã đạt được trong nhiều năm nỗ lực”, ông McNamee viết.

“Những tài liệu bà ấy cung cấp cho loạt điều tra “Facebook Files” (tạm dịch: Hồ sơ Facebook)” của báo Wall Street Journal đã xác nhận rằng, những tác hại từ mô hình kinh doanh của Facebook không phải một tai nạn, mà là kết quả tất yếu của một thiết kế nguy hiểm”, ông McNamee khẳng định. Từ đó, chuyên gia này cho rằng, các nhà hoạch định chính sách và truyền thông đã liên tục đánh giá thấp nguy cơ từ Facebook, bị cuốn vào những tuyên bố “đầy màu hồng” của Facebook về sức mạnh kết nối thế giới của họ.

Điều quan trọng hơn, theo ông McNamee, Facebook sẽ không bao giờ tự sửa đổi các thuật toán của họ, vì làm vậy chẳng khác nào tự “đập vỡ nồi cơm”.

Một scandal rất khác của Facebook

Mỗi khi Facebook đối mặt với một áp lực phải thay đổi, họ thường làm một điều gì đó có vẻ hữu ích, nhưng thực tế không phải vậy. Một ví dụ điển hình nhất là sự thay đổi thuật toán của họ vào năm 2018 nhằm giảm bớt các nội dung báo chí, tăng thêm nội dung từ bạn bè và người thân trên bảng tin (news feed) của người dùng.

Facebook tuyên bố thay đổi đó sẽ làm tăng các tương tác ý nghĩa cho người dùng, nhưng thực tế sự thay đổi thuật toán của họ chưa hẳn vì mục đích như thế.

Lần này cũng vậy, trước những cáo buộc của bà Haugen, ông Zuckerberg cũng đã trần tình rất dài trong một đoạn status (dòng trạng thái) vào ngày 5-10, khẳng định công ty của ông không bao giờ đặt lợi nhuận lên trên sự an toàn, hạnh phúc của người dùng.

Với những người đã theo dõi Facebook chặng đường dài, dường như cuộc điều trần ngày 5-10 vừa qua của bà Frances Haugen có những điểm rất khác. Các thượng nghị sĩ của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đã có sự đồng thuận hiếm hoi khi lắng nghe các luận điểm trình bày của người tố cáo Facebook. Điều đáng nói, họ cùng bày tỏ quan điểm ủng hộ bà Haugen và phần điều trần của bà, cũng như cùng tỏ ý mong muốn có một điều luật để giải quyết những vấn đề được đặt ra.

Việc giải quyết các vấn đề của Facebook lúc này chỉ còn trông đợi vào các điều luật. Và các điều luật đó phải nhằm giải quyết được 3 vấn đề chính liên quan toàn bộ thế giới công nghệ chứ không phải chỉ riêng Facebook. Đó là sự an toàn, riêng tư và bảo đảm tính cạnh tranh.

TRẦN ĐẮC LUÂN
(theo Time, Bloomberg, New York Times)