Sự bùng nổ của công nghệ, internet và các loại hình vận chuyển hàng hóa thời 4.0 giúp thị trường sách ngày một sôi động. Song hành với dòng sách được bày bán ở những nhà sách truyền thống, sách trực tuyến đang ngày càng đa dạng về hình thức và nội dung, đáp ứng nhu cầu ngày một lớn của độc giả.
 |
| Sách ngày càng được phân phối đa dạng trên nhiều kênh. Ảnh: X.S |
Đa dạng thị trường sách trực tuyến
Sách bản giấy truyền thống đang thành sản phẩm trên sàn thương mại điện tử. Ở đó, thay vì ra nhà sách, độc giả có thể tìm kiếm một đầu sách với chỉ một cú click chuột, một lượt truy cập trên ứng dụng điện thoại (app) hay một mã QR. Đơn cử, Tiki, Shopee, Fahasa, Phương Nam… đều xây dựng website bán hàng theo dạng nhà sách trực tuyến với những đầu sách được giới thiệu phong phú. Đặc biệt, trong thời điểm Covid-19 bùng phát, nhu cầu mua sách trực tuyến cũng tăng cao.
Là độc giả trung thành của NXB Kim Đồng, chị Lê Thuỵ Xuân Dương (phường Thạch Thang, quận Hải Châu) nhớ lại: “Thời điểm toàn thành phố Đà Nẵng thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống Covid-19, NXB Kim Đồng xây dựng cửa hàng trực tuyến và hỗ trợ miễn phí vận chuyển cho độc giả ở Đà Nẵng. Các đầu sách được gửi đến tận tay độc giả đều nhanh chóng, được đóng gói cẩn thận, đẹp mắt. Từ thời điểm đó, tôi bắt đầu quen với việc mua sách trực tuyến nhiều hơn dù bản thân vẫn thích tự tay chọn lựa sách ở những nhà sách truyền thống”.
Cũng thường xuyên tìm mua sách trực tuyến trên hệ thống Nhã Nam, Tiki và Shopee, chị Đoàn Thị Xuân Mai (quận Cẩm Lệ) cho biết, việc mua sách ở các kênh này có ưu điểm là tiết kiệm thời gian, giá thành rẻ hơn so với mua trực tiếp, ngoài ra độc giả còn nhận nhiều ưu đãi như: mã giảm giá, quà tặng… “Khi chưa biết tới các đơn vị bán sách trực tuyến, tôi thường phải đi một vòng các nhà sách để tìm được đầu sách mình cần. Nhiều lúc sách chưa về kịp thì phải đợi. Trong khi đó, mua sách trực tuyến chỉ cần vài phút là đã thanh toán xong, sách chuyển đến nhà trong một tuần”, Mai chia sẻ.
Một phiên bản khác của sách trực tuyến bên cạnh sách giấy truyền thống là sách điện tử (e-book). Ở loại hình này, sách được số hóa thành định dạng tập tin hình ảnh và có thể lưu trữ vào điện thoại di động, máy tính bảng, máy đọc sách để đọc. Nhiều đơn vị như như Amazon, NXB Kim Đồng, Comicola… đã cho phép độc giả mua và đọc sách trực tuyến dạng e-book có bản quyền thông qua app.
Đánh giá về e-book, chị Nguyễn Thị Nhân (quận Cẩm Lệ) nhìn nhận: “E-book phù hợp trong điều kiện độc giả phải di chuyển nhiều, ngại mang vác nhiều sách khi đi xa hoặc thiếu không gian lưu trữ sách tại nhà. Bởi chỉ cần một chiếc máy đọc sách mỏng, có kích thước bằng một bìa sách giấy là có thể lưu trữ cả trăm, nghìn đầu sách. Nhiều phần mềm đọc sách cũng được thiết kế giả lập cử chỉ lật sách, giao diện trang sách tương đối chân thực để tạo cảm giác gần gũi như đọc sách giấy”.
Theo đánh giá của những độc giả nói trên, e-book được mua có bản quyền trên các nền tảng trực tuyến có giá thành hợp lý. Dù hiện tại còn nhiều lo ngại về vấn đề bản quyền khi nhiều tập e-book được bán lậu trên các diễn đàn hay được sao chép và chia sẻ vô tội vạ, họ đều chung quan điểm, đọc sách có bản quyền là tôn trọng công sức của tác giả, của đội ngũ biên tập, đội ngũ dịch giả (với những tác phẩm nước ngoài).
Những trải nghiệm song hành
Mặc dù thị trường sách trực tuyến phát triển với nhiều tiện ích, nhưng nhiều độc giả vẫn trung thành với việc tìm mua sách trực tiếp với giá cao hơn ở các nhà sách, mua sách bản in hoặc tìm đến những ngày hội sách để mua với giá ưu đãi, bởi có những điều mà công nghệ mãi không thể thay thế. Đó là trải nghiệm.
Theo chị Xuân Dương, được ra nhà sách, trực tiếp mua, kiểm tra, chọn lựa những đầu sách có sự chú trọng về hình thức, trang bìa, cách đóng gói và in ấn cũng giúp độc giả an tâm về chất lượng sách, mặc dù không phải khi nào cũng tìm được những đầu sách cần mua. “Phải sờ tận tay, hít hà trực tiếp mùi giấy mới từ những cuốn sách thì mình mới an tâm được, bởi nhiều lúc, sách mua qua mạng gửi về bị quăn góc, gãy gáy, rách hay mua trúng sách nhái, chất lượng in ấn tệ cũng khiến niềm vui đọc sách giảm đi nhiều. Mình không được kiểm tra về chất lượng, đó là điều hạn chế”, chị Dương cho biết.
Thường mua sách trực tuyến hơn là đến nhà sách, anh Huỳnh Đức ý (quận Sơn Trà) vẫn tranh thủ ghé những hội sách được tổ chức trên địa bàn thành phố mỗi năm để… tận hưởng không khí mua sách truyền thống. Bằng ký ức thời thiếu niên nhịn ăn sáng để có tiền mua sách báo, anh nói: “Ở hội sách có những gian hàng ký tặng nhằm tăng mức độ trải nghiệm và tương tác giữa độc giả với tác giả, có nhiều khuyến mãi lớn. Đặc biệt là vẫn vẹn nguyên cảm xúc được cầm một cuốn sách truyền thống trên tay, dù cho e-book đã ra đời từ lâu và ngày càng có sức ảnh hưởng”.
Nguyễn Thị Nhân chia sẻ:“E-book khá tiện lợi, ngày càng được tối ưu nhưng không thể nào đem lại cảm giác của một cuốn sách truyền thống. Đó là mùi mực in, là cảm giác lật giở từng trang sách, sưu tầm những miếng bookmark để làm dấu sau mỗi lần đọc hay xếp sách lên kệ cẩn thận. Chưa kể đọc e-book lâu cũng gây mỏi mắt”.
Cô sinh viên năm cuối Trường Đại học Sư phạm (Đại học Đà Nẵng) vẫn thường xuyên mua sách ở các nhà sách trong thành phố và la cà ở tiệm sách cũ trước cổng trường - nơi mà những sinh viên có thể dễ dàng tìm kiếm một tài liệu, giáo trình liên quan tới môn học hay đơn thuần là một đầu truyện ám bụi thời gian.
Nhân kể: “Có lần vì tìm kiếm một đầu sách phục vụ cho việc nghiên cứu khoa học, em đã phải bay ra tận Hà Nội, lang thang hết các tiệm sách cũ để tìm vì đầu sách này không còn được Nhã Nam xuất bản”. Nhân cho rằng, nếu độc giả dành thời gian chọn lựa, tìm hiểu thì vẫn có thể tìm được những tác phẩm giá trị và chất lượng, dù là mua sách theo hình thức nào.
Mua sách truyền thống hay mua trực tuyến đều có những ưu và nhược riêng tùy theo điều kiện, sở thích và nhìn nhâ của mỗi người. Chợt nhớ câu chuyện của dịch giả Ngô Thanh Tuấn trong một lần gặp giữa không gian Gác Nobel. Anh nhớ những ngày dạo chơi tìm sách từ những hàng sách xưa khắp Đà thành cho tới Thành phố Hồ Chí Minh, Nha Trang… Ở đó, có những trang sách được mua về đã ngả vàng nhưng câu chuyện trong sách thì sống mãi. Chúng tôi nhận ra, dù ở hình thái nào, sách vẫn là sách, vẫn là nơi chứa đựng những mảng màu cuộc sống, những dòng chảy của thời gian, của đời người.
XUÂN SƠN
