Đà Nẵng là một trong những địa phương sớm triển khai kế hoạch tổ chức thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia - được xem như một “khoán 10” trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.
 |
| Một góc thành phố bên sông Hàn. Ảnh: KIM LIÊN |
Theo đó, ngay sau khi hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị ở điểm cầu Hội trường Diên Hồng (Hà Nội), tại điểm cầu Trung tâm Hành chính thành phố, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Nguyễn Văn Quảng đồng thời là Trưởng ban Chỉ đạo triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW đã kịp thời phổ biến chương trình hành động của Đà Nẵng nhằm đưa các chủ trương mang tính cách mạng vào thực tiễn cuộc sống.
Đây hoàn toàn không phải là động thái tranh thủ thời gian để làm cho có, cho xong mà thực sự đã chạm tay vào vấn đề cốt lõi nhất trong việc quán triệt và thực thi các nghị quyết của Trung ương là chủ trương, chính sách đúng đắn chỉ có thể trở thành động lực phát triển đất nước khi nói đi đôi với làm, khi nội dung nghị quyết được chuyển hóa thành những sản phẩm cụ thể, tạo nên những kết quả nhãn tiền...
Việc nhận diện các điểm nghẽn, rào cản khiến “tốc độ và sự bứt phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia còn chậm; quy mô, tiềm lực, trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia còn khoảng cách xa so với nhóm các nước phát triển” như đã nêu trong Nghị quyết số 57-NQ/TW thực ra không mới. Ngay trong Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế cũng đã chỉ ra việc “đầu tư cho khoa học và công nghệ còn thấp”, “cơ chế quản lý hoạt động khoa học và công nghệ chậm được đổi mới; cơ chế tài chính còn chưa hợp lý”…
Tuy nhiên Nghị quyết số 57-NQ/TW đã truyền cảm hứng cho những người đang hoạt động trên lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong cả nước khi Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong bài phát biểu chỉ đạo tại hội nghị trực tuyến, không chỉ nêu rõ “đầu tư còn thấp” là như thế nào: “nguồn lực dành cho khoa học công nghệ hạn chế, kinh phí dành cho nghiên cứu phát triển của ta chưa đến 0,7% GDP, trong khi mức trung bình các nước phát triển là 2%, có nước 5%”, hay như thế nào là “chưa hợp lý” về tài chính: “các nhà khoa học mất quá nhiều thời gian, khoảng 50% thời gian, công sức dành cho các thủ tục”…, mà còn và quan trọng hơn là khẳng định nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các nghị quyết trước đây của Đảng về phát triển khoa học và công nghệ chưa thực sự đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và kịp thời “chính là nằm ở khâu tổ chức thực hiện”.
Và do vậy, “trong năm 2025, càng sớm càng tốt phải hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định pháp luật, cơ chế chính sách, tháo gỡ hết các điểm nghẽn, rào cản để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giải phóng tối đa sức sáng tạo, khuyến khích dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm”…
Là người nghiên cứu trên lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, khi đọc kỹ Nghị quyết 57-NQ/TW, thoạt đầu tôi rất lo bởi lĩnh vực nghiên cứu của mình chỉ được nêu trong hai nhiệm vụ “đầu tư, nâng cấp Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam” và “phát triển văn hóa số bảo đảm giữ gìn bản sắc dân tộc”. Tôi lo rằng trong quá trình triển khai tổ chức thực hiện nghị quyết này, sẽ diễn ra tình trạng mất cân đối giữa lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ đang được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 57-NQ/TW với hai lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội và nhân văn.
Tuy nhiên khi nghe bài phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại hội nghị trực tuyến, tôi lại thấy yên tâm bởi Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương đã xác định Nghị quyết số 57-NQ/TW “không thay thế các nghị quyết trước đây” mà chỉ có thể xem là “Nghị quyết giải phóng tư duy khoa học” ,“Nghị quyết để thực hiện các Nghị quyết”, “Nghị quyết của hành động” với những mục tiêu rất cụ thể, đổi mới cách nghĩ, cách làm, nhằm hiện thực hóa các chủ trương, xóa bỏ rào cản”; đặc biệt còn nhắc nhở: “đột phá phải tiến hành ở cả lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội” - đương nhiên hiện nay nên tập trung vào một số lĩnh vực mũi nhọn trong đó có văn hóa số…
Nghĩ thêm về việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, quan sát cách nghĩ cách làm của lãnh đạo thành phố, tôi tin tưởng rằng khoa học công nghệ - ở cả ba lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn - sẽ thực sự trở thành quốc sách hàng đầu ở thành phố bên sông Hàn, góp phần đưa nước ta vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
BÙI VĂN TIẾNG
