“Ra Giêng, anh lại đi tìm
Trả gương cho bạc, gửi đình cho lim…”
(Nguyễn Ngọc Phú)
Những ngày giáp Tết, tình cờ gặp bạn học về quê đón Tết. Mới nói được vài ba câu chuyện, nó đã vội vã đi mua sắm và hẹn: “Ra Giêng gặp nhau nhé!”. Nghe bạn hẹn, ta bất giác mỉm cười. Có gì vui, có gì đáng chờ đợi mà người quê mình hay hẹn nhau ra Giêng đến vậy. Mỗi khi năm hết, Tết đến, ta vẫn hay nói với nhau những câu đại loại như thế. Đến các cơ quan, công sở cũng nghe bảo, cuối năm nhiều việc quá hẹn ra Giêng nhé. Từ việc trọng đại như làm nhà, cưới hỏi đến hẹn hò nhau đi chơi, họp lớp cũng ra Giêng nhé. Nghe thật náo nức!
 |
| Minh họa: HOÀNG ĐẶNG |
Theo từ điển tiếng Việt, ra Giêng nghĩa là "qua khỏi một khoảng thời gian nào đó, bước sang một đơn vị thời gian mới”. “Thời gian mới” ở đây là “Giêng” (tháng Giêng). “Khoảng thời gian nào đó” phải “bước qua” là cái Tết dân tộc cổ truyền. Khoảng thời gian này, với mỗi người Việt chúng ta rất đáng nhớ. Vậy ở phía tháng Giêng có gì diệu kỳ?
“Ra giêng” thường chỉ tính sau thời khắc Giao thừa “tống cựu nghinh xuân”, sau ba ngày “mùng” của Tết. Nghĩa là tháng Giêng mở ra một vùng không gian, thời gian rộng lớn và hứa hẹn nhiều điều mới mẻ, pha lẫn sự chờ đợi, nhớ thương, xao xuyến...
Lời bài hát “Tết đoàn viên”, “Tết, về nhà ăn Tết”… khiến người ở quê còn nao nao huống gì kẻ tha hương. Vậy nên, tháng Giêng ngọt ngào là bởi đón những bước chân bôn ba khắp nơi trở về quê nhà. Tháng Giêng hội tụ những yêu thương về bên nhau để tình cảm gia đình thêm ấm áp, tình yêu đôi lứa thêm mặn nồng. Ông bà lớn tuổi lại đón đàn con cháu trở về rộn rã trước sân nhà, nụ cười hồn hậu, thỏa lòng khi nhìn con cháu lớn khôn. Vợ chồng, con cái cùng nhau đi chúc Tết nội ngoại, anh em, xóm giềng, tình cảm thêm gắn bó từ những lời chúc chân thành, giản dị… Yêu thương cứ đong đầy hơn trong tháng Giêng bên mỗi mái ấm gia đình.
Tháng Giêng có những ngọt ngào riêng tư, không phải tháng nào cũng có được. Tháng Giêng ngọt ngào, vì đó là mùa của sự nảy nở, sinh sôi của vạn vật trong vũ trụ làm nên sự rộn rã trong lòng người. Tháng Giêng ngọt ngào vì đó còn “ra Giêng anh cưới em…”. Một năm có biết bao nhiêu tháng ngày, nhưng tháng Giêng thường là mùa cưới rộn ràng.
Xã hội nông nghiệp cổ truyền vốn dĩ chỉ có hai vụ chiêm mùa và tháng Giêng là tháng nông nhàn với nhiều lễ hội, thành ra tháng Giêng trở thành thời điểm để ăn chơi, để du xuân trẩy hội cho nam thanh nữ tú tìm hiểu nhau trong tiết xuân thuận hòa. Đa số các lễ hội tập trung vào mùa xuân, đặc biệt là tháng Giêng. Ta cảm giác tháng Giêng có vẻ dài rộng, thư thả hướng về miền tâm linh để cầu mong những điều tốt đẹp sắp đến. Lòng người như rộng mở trước trời đất, vạn vật sinh sôi, nảy nở, xua tan những trăn trở và dễ bao dung, tha thứ. Ra Giêng như viễn cảnh thật gần gũi, mở ra bao niềm hân hoan. Trong dư âm ký ức mọi người còn vẹn nguyên vẻ đẹp, các sắc màu, âm thanh náo nức, tưng bừng sum vầy của những lễ hội hay các cuộc gặp gỡ thân thiết đầu năm để “ôn cố tri tân”, nhớ ngày tháng cũ và hẹn ước những ngày xuân mới. Chợt vọng trong ký ức ta khai hội tiếng trống “thùng thình”, xa xa cờ phướn ngũ sắc phấp phới tung bay.
Tháng Giêng là tháng có nhiều dự cảm, dự cảm bắt đầu cho một năm mới với nhiều ước mong. Mưa tháng Giêng chính là cái sợi trong suốt, mềm mại neo giữ trong ta bao kỷ niệm. Tháng Giêng chầm chậm thả nhớ bên trời bằng những làn mưa bụi lất phất bay trong cơn gió se lạnh dịu dàng, bâng khuâng.
Thời gian cứ luân hồi trong cõi nhân sinh bất tận. Cuộc sống có thể đổi thay, con người có thể đổi thay, chỉ cỏ cây vẫn vậy: an yên theo hành trình hồi sinh kỳ diệu và trong trẻo tận hiến cho đời. Nhìn ra tháng Giêng với sức sống cỏ cây, tự nhiên lại nhớ những câu văn đẹp như một bức tranh của nhà văn Vũ Bằng: “Tự nhiên như thế: ai cũng chuộng mùa xuân. Mà tháng Giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết. Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con, ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân…”.
Cảm ơn tháng Giêng đã đem lại sự nồng ấm tình cảm gia đình, xóm làng, bè bạn. Cảm ơn tháng Giêng luôn cất giữ yêu thương ngọt lành của ký ức, của tương lai. Vỡ òa những cảm xúc tinh khôi, diệu vợi, tin yêu và hy vọng cho năm mới. Khoác một tấm áo mới cho tâm hồn, ta nhẹ nhàng cùng đất trời đi đón tháng Giêng.
ĐINH HẠ
