Lan tỏa lịch sử, văn hóa dân tộc

Trong thời đại công nghệ số và hội nhập quốc tế, giới trẻ Việt Nam không chỉ hòa mình vào dòng chảy của xu hướng hiện đại mà còn chủ động tìm về cội nguồn, trân trọng lịch sử và văn hóa dân tộc. Bằng nhiều phương thức sáng tạo, họ đang tạo dựng mối liên kết bền chặt với quá khứ, góp phần làm phong phú bức tranh văn hóa đa dạng, phản ánh sức sống mạnh mẽ và bản sắc riêng biệt của dân tộc.

“EZ Sử” là kênh chuyên tổng hợp những kiến thức lịch sử Việt Nam trên YouTube. Kênh hiện có hơn 504 nghìn lượt đăng ký. Những video trên kênh được thiết kế bằng phương thức “motion graphic” với kịch bản và hình ảnh chuyên nghiệp kèm giọng đọc nhẹ nhàng, hấp dẫn.Ảnh chụp màn hình

Chất liệu văn hóa trong sáng tạo đương đại

Mới đây, MV Bắc Bling (do NSƯT Xuân Hinh, Hòa Minzy, Tuấn Cry thể hiện) đã trở thành hiện tượng trên các nền tảng nghe nhìn trực tuyến, không chỉ chinh phục khán giả trong nước mà còn gây ấn tượng mạnh mẽ với quốc tế. Không đơn thuần là một sản phẩm âm nhạc, Bắc Bling còn là chuyến hành trình ngược dòng về miền di sản, đưa người xem đến với những địa danh đậm dấu ấn Bắc Ninh: đền Đô, đền Bà Chúa Kho, chùa Dâu, nhà hát Dân ca Quan họ, làng gốm Phù Lãng... MV khắc họa bức tranh văn hóa Bắc Bộ qua những chi tiết đặc sắc, từ những bức tranh Đông Hồ nổi tiếng (Vinh Quy Bái Tổ, Tố Nữ, Đám Cưới Chuột…), đến những bộ áo tứ thân, khăn mỏ quạ, nón quai thao, lễ vinh quy bái tổ, trầu têm cánh phượng, các cụ bà nhuộm răng đen…

Hình ảnh cuộc sống dân dã hiện lên sinh động với các em bé chơi đùa trong sân đình, những ván cờ tướng, ấm chè xanh… Đặc biệt, không khí tưng bừng của các lễ hội truyền thống như đấu vật, kéo co làng Hữu Chấp, hội Lim… càng làm nổi bật sắc màu văn hóa, khơi gợi niềm tự hào về một vùng quê giàu bản sắc.

Đạo diễn Nhu Đặng, người thành công với các dự án nghệ thuật lấy cảm hứng từ văn hóa Việt Nam như Ăn gì đây, Anh ơi ở lại, Để Mị nói cho mà nghe, chia sẻ: “Việt Nam là đất nước có bề dày lịch sử và giàu bản sắc văn hóa… Những chất liệu đó khiến tôi tự hào. Với tôi, đưa những nét đẹp đời thường, những câu chuyện văn hóa vào sản phẩm nghệ thuật không chỉ là niềm đam mê mà còn là khát khao góp phần gìn giữ và lan tỏa những giá trị truyền thống”.

Tuy nhiên, việc đưa những chất liệu dân gian vào nghệ thuật đương đại là bài toán vừa dễ vừa khó. Dễ là vì chúng quen thuộc và có thể tiếp cận được mọi lứa tuổi, nhưng cũng khó vì đã quá quen thuộc, đôi khi thiếu sự mới mẻ trong dòng chảy hiện đại. Tuy vậy, đạo diễn 9X và ekip luôn cân nhắc kỹ giữa tính giải trí, sự hiện đại và việc giữ nguyên bản tinh thần văn hóa, để tạo ra sản phẩm vừa có tính sáng tạo nhưng vẫn bảo tồn được giá trị cốt lõi.

Lan tỏa lịch sử theo cách riêng

Không chỉ trong âm nhạc, giới trẻ Việt Nam còn sáng tạo trong việc lan tỏa lịch sử và văn hóa dân tộc ở nhiều lĩnh vực khác. Họ không chỉ là những người thừa hưởng mà còn là những người truyền cảm hứng, kể lại câu chuyện dân tộc theo cách riêng - gần gũi và đầy sức hút.

Lịch sử không chỉ thể hiện trên những trang sách mà còn được tái hiện sống động trên các nền tảng số. Một ví dụ nổi bật là video “Tóm tắt nhanh Lịch sử Việt Nam qua 4.000 năm” của kênh EZ Sử, thu hút tới 14,5 triệu lượt xem và hơn 188 nghìn lượt yêu thích. Các chiến công, các vị anh hùng dân tộc được kể lại một cách sinh động với kỹ thuật motion graphic (tạo chuyển động cho đồ họa) cùng với những mốc thời gian được thay đổi linh hoạt dưới giao diện video khiến lịch sử trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.

Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực nội dung số, văn hóa dân tộc còn được đưa vào các trò chơi giải trí. Ngành công nghiệp board game đang được khai thác như một phương tiện sáng tạo để truyền tải bản sắc Việt. Những dự án như Sắc Việt, Rạng Rỡ Việt Nam, Ngũ Hành Games… không chỉ mang lại niềm vui giải trí mà còn giúp người chơi khám phá những giá trị văn hóa đặc sắc qua từng câu hỏi, từng lượt thách đấu. Những trò chơi này không chỉ kích thích sự tò mò mà còn mở ra cơ hội để người trẻ tìm hiểu sâu hơn về quê hương và truyền thống dân tộc.

Một điển hình khác về sự sáng tạo trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc là dự án “Dệt nên Triều đại” của Vietnam Centre - tổ chức văn hóa phi lợi nhuận do các du học sinh Việt Nam tại Úc sáng lập từ năm 2017. Dự án tái hiện sống động trang phục triều Lê Sơ (1428-1527), khắc họa vẻ đẹp tinh tế cùng "hồn Việt" ẩn chứa trong từng tà áo. Cuốn sách không chỉ mang lại cái nhìn sâu sắc về thời trang cổ truyền mà còn là cầu nối văn hóa, giới thiệu hình ảnh trang phục Việt Nam ra thế giới. “Dệt nên Triều đại” được đưa vào Thư viện Quốc gia Úc, Thư viện Đại học Harvard và các trang phục triều Lê Sơ phục dựng được trưng bày tại Smithsonian - Bảo tàng Quốc gia nghệ thuật châu Á Hoa Kỳ, trước đó là tại Đại học Sydney.

Không dừng lại ở nghiên cứu, giới trẻ còn trực tiếp đưa những giá trị truyền thống vào đời sống thông qua các thương hiệu thời trang và hội nhóm cổ phong… đã góp phần phục dựng trang phục truyền thống, giúp thế hệ trẻ không chỉ chiêm ngưỡng mà còn có cơ hội mặc và cảm nhận nét đẹp di sản trong đời sống hiện đại.

Lịch sử và văn hóa không chỉ là những ký ức xưa cũ mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ trẻ hôm nay. Với lòng yêu mến sâu sắc và sự sáng tạo không ngừng nghỉ, họ đang khẳng định rằng việc giữ gìn và phát huy văn hóa dân tộc không phải là trách nhiệm của quá khứ, mà là sứ mệnh của hiện tại - của những con người đang sống, cống hiến và làm đẹp cho đất nước.

MỘC KHUÊ