Sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp tỉnh: Thời điểm phù hợp để thực hiện

Tại Kết luận số 127-KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tiếp tục yêu cầu các cơ quan xây dựng đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo Trung ương về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Ảnh: Báo Nhân dân

Trao đổi với Báo Đà Nẵng, ông Bùi Văn Tiếng, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử thành phố, nguyên Trưởng ban Tổ chức Thành ủy cho rằng, việc sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp tỉnh thật sự tối ưu khi đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ tâm và tầm nhằm gánh vác nhiệm vụ “hai trong một”.

* Theo ông, đây là thời điểm phù hợp để thực hiện việc sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp tỉnh?

- Trước hết cần thấy đây không phải là “sáp nhập” tỉnh/thành phố mà là “hợp nhất” tỉnh/thành phố. Sáp nhập chỉ là việc điều chỉnh mang tính cục bộ về địa giới hành chính giữa hai tỉnh/thành phố gần nhau, qua đó một số đơn vị hành chính cấp xã hoặc cấp huyện của tỉnh/thành phố này được chuyển sang trực thuộc tỉnh/thành phố khác. Trong khi đó, hợp nhất là việc “về chung một nhà” của hai hoặc nhiều đơn vị hành chính cùng cấp - ở đây là hai hoặc nhiều tỉnh/thành phố gần nhau.

Theo tôi, đây có thể xem là thời điểm phù hợp để thực hiện việc này. Khi các bộ, ngành ở Trung ương đã tiến hành sắp xếp lại, cấp huyện đã được quyết định bỏ nhằm giảm bớt cấp hành chính trung gian, thì cũng có thể tiến hành sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp tỉnh cho đồng bộ. Điều này không chỉ tạo không gian phát triển mới mà còn góp phần chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mạnh mẽ của đất nước ngay trước Đại hội lần thứ XIV của Đảng - thời điểm được xác định là khởi đầu của kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

* Thách thức trong quá trình này là gì?

- Người dân sẽ gặp phiền hà về thủ tục hành chính trong giai đoạn quá độ giữa hai mô hình, khi vẫn còn cấp huyện hay khi đã bỏ cấp huyện, khi các tỉnh/thành phố còn tách riêng hay đã hợp nhất. Để khắc phục, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý hành chính, bảo đảm quy trình xử lý hồ sơ nhanh chóng, minh bạch. Đồng thời, cần bố trí các địa điểm tiếp dân cấp tỉnh/thành phố tại những trụ sở hành chính cấp huyện cũ để tạo thuận lợi cho người dân, tránh tình trạng phải di chuyển xa hoặc gặp khó khăn trong tiếp cận dịch vụ công.

* Làm sao để hài hòa giữa yêu cầu tái cấu trúc hành chính và bảo tồn giá trị riêng của từng vùng?

- Đảng ta đã xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực cho sự đột phá phát triển, do đó cần có nhận thức đúng về vai trò của văn hóa trong đời sống, cần nhìn nhận được mối quan hệ giữa kinh tế và văn hóa, luôn coi trọng di sản văn hóa địa phương và phải biết cách bảo tồn, phát huy những giá trị ấy. Như vậy, địa bàn càng rộng sẽ càng tạo thêm dư địa để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa mang bản sắc đặc trưng. Điều này không chỉ giúp gìn giữ giá trị riêng của từng vùng mà còn góp phần xây dựng thương hiệu của địa phương trong một tổng thể phát triển hài hòa.

* Theo ông, những tiêu chí nào cần được đặt lên hàng đầu khi sắp xếp lại đơn vị hành chính?

- Tiêu chí quan trọng nhất trong việc hợp nhất tỉnh/thành phố theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay là làm thế nào để người dân thuận tiện nhất, làm thế nào để thực hiện đúng theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Không để người dân tìm chính quyền mà chính hệ thống chính trị về với người dân”. Đơn cử như khi có nhu cầu cứu thương, cứu hỏa… công dân của tỉnh/thành phố vừa hợp nhất cũng được giải quyết thấu đáo hiệu quả như khi còn là công dân của tỉnh/thành phố chưa/không hợp nhất.

* Đối với các thành phố trực thuộc Trung ương có diện tích nhỏ nhưng quy mô dân số lớn, có ý kiến cho rằng thay vì hợp nhất, cần mở rộng phạm vi địa giới hành chính của các thành phố này để phù hợp với tốc độ đô thị hóa. Ông nghĩ sao về quan điểm này?

- Khi thành lập các thành phố trực thuộc Trung ương, chúng ta đã có ý thức phân biệt giữa đô thị và nông thôn. Vì vậy, trong quá trình hợp nhất tỉnh/thành phố với quy mô toàn quốc lần này, theo tôi vẫn nên tồn tại các thành phố trực thuộc Trung ương bên cạnh các tỉnh. Theo đó, mỗi thành phố trực thuộc Trung ương có thể hợp nhất với tỉnh láng giềng, nhưng cũng có thể chỉ cần sáp nhập một hoặc một số huyện/xã của tỉnh láng giềng là đủ.

Trước đây, Đà Nẵng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương theo hướng lấy đô thị trung tâm là thành phố Đà Nẵng của tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng làm nòng cốt; trong khi đó Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương theo hướng bao gồm toàn bộ các đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Thừa Thiên Huế chứ không chỉ lấy đô thị trung tâm là thành phố Huế của tỉnh Thừa Thiên Huế làm nòng cốt. Điều quan trọng là sau hợp nhất, thương hiệu và mô hình “thành phố trực thuộc Trung ương” tiếp tục được phát huy.

* Việc triển khai sáp nhập, theo ông, cần có lộ trình như thế nào để bảo đảm thúc đẩy sự phát triển?

- Theo tôi, lộ trình hợp lý là bỏ toàn bộ đơn vị hành chính cấp huyện (kể cả mô hình thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc Trung ương); tiếp đó là hợp nhất đơn vị hành chính cấp tỉnh đi đôi với hợp nhất đơn vị hành chính cấp xã (nhằm giảm bớt đầu mối trực thuộc cho các tỉnh/thành phố sau hợp nhất); cuối cùng từng tỉnh/thành phố sau hợp nhất mới tiến hành sắp xếp các cơ quan/đơn vị trong hệ thống chính trị cấp tỉnh theo mô hình chung ở cấp Trung ương. 

* Cảm ơn ông trả lời phỏng vấn!

NGUYỄN CƯỜNG thực hiện