ĐNO - Những chuyến xe từ nội đô Đà Nẵng đi về phía Tây Nam thành phố, lên vùng cao Đông Giang, Nam Giang hay Tây Giang của tỉnh Quảng Nam “có khi” đã vội vàng lướt qua mái đình cổ Túy Loan, nằm nép mình bên khúc sông cùng tên ở địa phận xã Hòa Phong (huyện Hòa Vang).
Nếu chưa có dịp tìm hiểu hoặc nghe nhắc đến cái tên đình cổ Túy Loan, còn gọi là Thúy Loan hay “văn chương” hơn một chút là “Túy Loan cổ đình”, có lẽ ít người biết được ngôi đình này đã có tuổi đời ngót nghét hơn 500 năm.
 |
| Cổng Tam Quan tại đình Túy Loan dẫn vào một không gian rộng xấp xỉ 8.000 m2. |
Ông Đặng Công Trận - phụ trách quản lý đình làng Túy Loan cho biết: "Thời gian mà tiền nhân lập nên ngôi đình này ước đoán vào khoảng năm 1470. Ban đầu, đình được dựng bằng tranh, tre, nứa, lá. Đến năm 1787, đình được trùng tu, năm 1888 thì không may bị cháy. Tiền nhân đã dựng lại đình tại một mảnh đất khác, chính là vị trí của đình Túy Loan ngày hôm nay”.
Thông tin giới thiệu về “Túy Loan cổ đình” đặt trước cổng đình và từ lời kể của ông Trận dẫn dắt du khách về với quá khứ khai hoang, mở cõi của tiền nhân. Làng cổ Túy Loan được khai phá dưới thời vua Lê Thánh Tôn, niên hiệu Hồng Đức (1470-1497). Tương truyền, từ quá trình khai phá, lập làng, nhân dân đã xây dựng các thiết chế văn hóa tín ngưỡng cổ truyền, trong đó có ngôi đình làng. Trải qua nhiều đổi thay theo thời cuộc, đình Túy Loan hiện nay được xây dựng dưới thời vua Thành Thái (năm Canh Tý (1890) trên cơ sở mô phỏng theo quy mô, kiểu thức của ngôi đình cũ xây dựng thời Đồng Khánh.
 |
| Từ cổng Tam Quan, nhìn về phía tay trái là không gian kiến trúc chính của đình Túy Loan với diện tích 110m2.Trên tấm văn bia có niên đại từ thời Thành Thái thứ nhất (1889) có một bài ký của Tam giáp Nguyễn Khuê, miêu tả về đình Túy Loan như sau: "Đình gồm một tòa chính tẩm, một tòa tiền đường đều làm bằng gỗ quý và lợp ngói. Trước sân có xây trụ biểu, bình phong trông rất xán lạn. Ngoài ra, còn xây một ngôi từ đường ở bên trái để làm chỗ thờ các vị tiền hiền". |
 |
| Bức bình phong trước cửa đình có hình cuốn thư cổ xưa, với mặt trước là hình ảnh long mã dũng mãnh, uy nghi. |
 |
| Hình ảnh long mã trên bức bình phong được đắp nổi hết sức tinh xảo. |
 |
| Như nhiều đình làng truyền thống khác, mái đình làng Túy Loan được lợp ngói âm dương. Trên mái đình được trang trí lưỡng long chầu nguyệt, kỳ lân, phượng hoàng… Tiền đường của đình xây theo kết cấu kết hợp giữa liên kết rường và liên kết kèo. |
 |
| Đôi chim hạc đứng chầu tại bàn thờ hội đồng trong nội điện. Bên trên và xung quanh là những bức hoành phi, đôi câu đối... có tuổi đời trên dưới 100 năm. |
 |
| Ông Đặng Công Trận - phụ trách quản lý đình làng Túy Loan là truyền nhân của tộc Đặng - một trong năm tộc Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê đã có công khai phá, lập làng dưới triều đại của nhà hậu Lê. Trên tay ông là quyển ấn bản, lưu giữ hình ảnh quý giá của hơn 20 bức sắc phong dưới thời nhà Nguyễn. Với ông, đây là giá trị quý giá của tiền nhân để lại cho con cháu muôn đời sau. |
 |
| Bên phải cổng Tam Quan là nhà thờ tiền hiền của ngũ tộc Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê. Kiến trúc nơi đây cũng tương tự với khu kiến trúc tại đình chính với hình ảnh của ngói âm dương, rồng, kỳ lân, phượng hoàng... |
 |
| Không gian cổ kính nằm giữa đình Túy Loan và nhà thờ tiền hiền của ngũ tộc là nơi bà con Túy Loan hội họp, tổ chức các hoạt động mùa lễ, Tết. |
 |
| Hằng năm, cứ vào ngày mồng 9 và mồng 10 tháng Giêng Âm lịch, lễ hội đình làng Túy Loan chính thức được khai hội. Một trong những phần lễ nổi tiếng tại lễ hội đình làng Túy Loan là lễ rước sắc phong từ nhà thờ tộc Đặng phái nhất, diễu hành qua 4 thôn Túy Loan và về đình Túy Loan tế lễ truyền thống. |
 |
| Phần lễ chính của lễ hội đình làng Túy Loan diễn ra trong không khí trang nghiêm, tưởng nhớ các vị tiền hiền tộc họ Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê đã có công khai dựng, lập làng. |
 |
| Sắp tròn 20 năm kể từ khi đình làng Túy Loan được công nhận Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia (1999-2019). Từ dịp này, ông Đặng Công Trận chia sẻ: "Khi du lịch đường sông được phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, với bến thuyền được xây dựng tại đoạn sông ngay trước cổng Tam quan đình, hy vọng sẽ có thêm nhiều du khách và người dân đến tham quan, tìm hiểu và lưu giữ những giá trị về di tích đặc biệt này". |
XUÂN SƠN (thực hiện)
