Đại tướng Chu Huy Mân, tên khai sinh Chu Văn Điều, sinh ngày 17-3-1913, tại xã Yên Lưu, tổng Yên Trường, Phủ Hưng (nay là xã Hưng Hòa, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An). Đồng chí tham gia cách mạng từ rất sớm, trở thành nhà chính trị, quân sự xuất sắc và có những đóng góp to lớn vào hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, thống nhất đất nước.
 |
| Đại tướng Võ Nguyên Giáp (bên trái) và Đại tướng Chu Huy Mân tại Hội trường Ba Đình ngày 12-11-2002. (Ảnh tư liệu) |
Ngay từ những năm đầu tiên tham gia cách mạng, đồng chí Chu Huy Mân đã gắn bó với lực lượng vũ trang. Vận dụng đường lối, nghệ thuật quân sự của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí luôn sâu sát thực tiễn chiến đấu, tổng kết, đúc rút, đề ra những phương châm, phương pháp tác chiến phù hợp.
Qua đó, không ngừng trưởng thành trong thực tiễn chiến tranh cách mạng giải phóng dân tộc và trở thành nhà quân sự tài năng của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Trong cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930-1931), đồng chí Chu Huy Mân đã lãnh đạo Đội Tự vệ Đỏ đẩy mạnh đấu tranh bảo vệ chính quyền cách mạng. Giai đoạn phục hồi sau “khủng bố trắng” của kẻ thù, dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Yên Lưu, trực tiếp là đồng chí Chu Huy Mân, phong trào ở Yên Lưu vẫn được duy trì và phát triển mạnh.
Trong giai đoạn 1937-1942, đồng chí nhiều lần bị địch bắt, giam cầm, tra tấn dã man và đưa đến nhiều nhà lao, như: Vinh (Nghệ An), Đắk Glei, Đắc Tô (Kon Tum). Trong chốn lao tù, đồng chí giữ vững khí tiết của một người cộng sản kiên trung, tham gia lãnh đạo cuộc đấu tranh chống chế độ hà khắc của nhà tù đế quốc, biến nhà tù thành trường học cách mạng.
Năm 1944, khi được cử vào Ban Việt Minh tỉnh Quảng Nam và lãnh đạo nòng cốt, đồng chí có nhiều đóng góp cho việc tập hợp lực lượng, củng cố và phát triển phong trào cách mạng trong toàn tỉnh, chuẩn bị lực lượng tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Tháng 8-1945, đồng chí trực tiếp chỉ huy cuộc khởi nghĩa của nhân dân chiếm thành Quảng Nam, chỉ huy lực lượng tự vệ vũ trang hỗ trợ cho các huyện, tham gia lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tại tỉnh Quảng Nam và giành thắng lợi.
Khi chính quyền Quảng Nam được thành lập, đồng chí Chu Huy Mân được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy và được phân công làm Chính trị viên Chi đội (Tỉnh đội). Cuối năm 1945, đồng chí được Trung ương điều ra Huế giữ chức Chủ tịch Ủy ban Quân chính khu C (gồm 4 tỉnh Bắc Trung Bộ), sau đó lần lượt đảm nhiệm nhiều cương vị quan trọng của quân đội và của Đảng, Nhà nước trên các mặt trận nóng bỏng, ác liệt nhất ở trong nước và các nước Lào, Trung Quốc…
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, trên cương vị Trung đoàn trưởng, Bí thư Đảng ủy các trung đoàn 72, 74, 174, Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Đại đoàn 316, đồng chí đã lãnh đạo, chỉ huy đơn vị tham gia nhiều chiến dịch lớn, lập nhiều chiến công vẻ vang, góp phần làm nên những chiến thắng Việt Bắc - Thu Đông năm 1947, chiến dịch Biên giới năm 1950, chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đồng chí Chu Huy Mân đã cùng tập thể Khu ủy, Quân khu ủy và Bộ Tư lệnh Quân khu 5 lãnh đạo quân và dân ta lần lượt đánh bại các chiến lược, chiến thuật của địch. Khu 5 là địa phương “đi đầu diệt Mỹ” với những chiến công vang dội như Núi Thành, Vạn Tường, Plei Me, Ia Đrăng.
Khu 5 cũng là chiến trường mà đồng chí đã tham gia chỉ đạo xây dựng thành công “vành đai diệt Mỹ” - một hình thức đánh giặc độc đáo, sáng tạo của chiến tranh nhân dân Việt Nam; chỉ đạo và tổ chức thực hiện thắng lợi các chiến dịch tiến công tổng hợp Ba Gia năm 1965, Sa Thầy năm 1966, Tết Mậu Thân năm 1968, Bắc Bình Định năm 1972, chiến dịch Huế, Đà Nẵng năm 1975, góp phần cùng quân và dân cả nước “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Khi đất nước thống nhất, non sông thu về một mối, đồng chí Chu Huy Mân giữ nhiều cương vị khác nhau như: Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Phó Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước.
Dù ở cương vị nào, đồng chí Chu Huy Mân thường xuyên chăm lo xây dựng, củng cố sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang. Đặc biệt, đồng chí rất chú trọng củng cố nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức Đảng trong lực lượng vũ trang; xây dựng Đảng bộ Quân đội trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức; xây dựng cơ quan chính trị và đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ chính ủy, chính trị viên các cấp.
Đặc biệt, với kinh nghiệm thực tiễn phong phú, tầm nhìn chiến lược sâu rộng, đồng chí đã cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng nghiên cứu, xây dựng nhiều văn bản mang tầm chiến lược về chính trị, quân sự quốc phòng, đặc biệt là vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên; chống bệnh quan liêu, độc đoán, chuyên quyền, tham ô, lãng phí…
Tháng 12-1986, sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao, về với cuộc sống đời thường, đồng chí luôn nêu cao phẩm chất, ý chí của người cộng sản, vị tướng của nhân dân, tiếp tục có những đóng góp quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng Đảng và Quân đội.
Với 93 năm tuổi đời, 76 năm tuổi Đảng, đồng chí Chu Huy Mân đã đem hết ý chí, sức lực, tài năng cống hiến cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, dân tộc và quân đội. Đồng chí đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, cùng nhiều huân, huy chương cao quý khác...
AN NHIÊN
(Tổng hợp từ nguồn tư liệu Ban Tuyên giáo Trung ương)
