Nếu ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, Tổng thống Mỹ Donald Trump được quyền quyết định xây tường biên giới mà không cần sự phê chuẩn của Quốc hội. Song, điều này có thể khiến ông đối mặt với một số thách thức về pháp lý.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump (thứ hai, từ trái sang) đến bờ sông Rio Grande trong chuyến thị sát biên giới Mỹ - Mexico ngày 10-1. Ảnh: Reuters |
Việc chính phủ Mỹ đóng cửa một phần do bất đồng về ngân sách 5,7 tỷ USD xây dựng bức tường biên giới với Mexico đã qua 21 ngày (tính đến ngày 11-1); 800.000 nhân viên liên bang cũng ngừng làm việc. Đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ hiện nay về cơ bản ngừng đàm phán.
Song, vẫn còn một giải pháp để thoát tình trạng bế tắc, đó là Tổng thống Mỹ Donald Trump ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia ở biên giới. Hãng AP cho biết, trong chuyến thị sát khu vực biên giới ở Texas, giáp Mexico, ông Trump dọa sẽ hành động như vậy.
“Chúng ta có thể tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Điều này hoàn toàn hợp lý… Tôi sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp”, ông chủ Nhà Trắng nói, đồng thời yêu cầu Lầu Năm Góc xem xét sử dụng kinh phí phân bổ cho lực lượng công binh để xây tường biên giới trong trường hợp ông ban bố tình trạng khẩn cấp.
Với tình trạng khẩn cấp quốc gia, ông Trump sẽ có thêm quyền lực hành pháp theo các điều khoản của Đạo luật Các tình huống khẩn cấp quốc gia năm 1976. Theo đó, nhà lãnh đạo Mỹ có thể quyết định xây tường biên giới mà không cần sự phê chuẩn của Quốc hội.
Trả lời phỏng vấn hãng Fox News ngày 10-1, Tổng thống Trump cũng nói rằng, ông có toàn quyền ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia nếu không đạt được thỏa thuận với đảng Dân chủ về kinh phí xây tường biên giới. Song, ông không đề cập mốc thời gian cụ thể đưa ra tình trạng khẩn cấp.
Trong cuộc gặp trước đó với Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer, Tổng thống Trump đã phản ứng tức giận, rời cuộc họp khi phe Dân chủ kiên quyết từ chối cấp ngân sách xây dựng bức tường biên giới. Thậm chí, ông còn nói rằng, việc đàm phán với đảng Dân chủ làm “mất thời gian”.
Các chuyên gia cho rằng, lực lượng công binh Mỹ có 13 tỷ USD để thực hiện các dự án xây dựng doanh trại, nhà ở. Trong đó, 11 tỷ USD đã được phân bổ, còn 2 tỷ USD chưa được phân bổ. Ngoài 2 tỷ USD này, Tổng thống Trump có thể sử dụng thêm 2,5 tỷ USD vốn cho các dự án tái thiết ở Puerto Rico sau bão Maria năm 2017 và 2,4 tỷ USD khắc phục hậu quả lũ lụt, cháy rừng ở California để xây tường.
Như vậy, số tiền mà ông Trump huy động sẽ vượt quá 5,7 tỷ USD, theo đó chấm dứt việc đóng cửa chính phủ và bản thân ông có thể tuyên bố chiến thắng trong “cuộc chiến” với đảng Dân chủ chung quanh bức tường biên giới Mỹ - Mexico.
Theo Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham (bang Nam Carolina), tiến trình ở Quốc hội sẽ không giải quyết được tình trạng đóng cửa chính phủ. “Đây là lúc Tổng thống Trump sử dụng quyền khẩn cấp để kêu gọi ngân sách xây dựng tường biên giới”, Thượng nghị sĩ Graham nói. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Joe Manchin, một người Dân chủ ôn hòa có mối quan hệ tốt với Tổng thống Trump nhận định: “Tình trạng khẩn cấp được đưa ra lúc này là sai nhưng tôi nghĩ đây là lối thoát duy nhất”.
Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, nếu ban bố tình trạng khẩn cấp, Tổng thống Trump sẽ đối mặt với một cạnh bạc. Căng thẳng với đảng Dân chủ sẽ leo thang, dẫn đến một phiên tòa kiểm tra quyền lực của Tổng thống và bức tường vẫn có thể bị phong tỏa.
Đó là chưa kể việc chính phủ Mỹ có thể vướng lùm xùm khi bị hàng loạt người kiện ra tòa án liên bang vì tiền rót cho các dự án tái thiết, khắc phục hậu quả thiên tai lẽ ra phải dành cho họ chứ không phải đem xây tường biên giới.
Qua nhiều lần đàm phán, thương lượng, phe Dân chủ vẫn kiên quyết bác dự luật ngân sách đề cập con số 5,7 tỷ USD và cho rằng hầu hết những người nhập cư trái phép không gây ra những tội nghiêm trọng và việc xây tường chẳng qua là cách để Tổng thống bảo vệ tư tưởng cánh tả của mình.
Hạ viện Mỹ do đảng Dân chủ kiểm soát mới đây đã thông qua dự thảo cấp ngân sách hoạt động cho một số bộ như: Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Nhà đất nhằm hạn chế tác động của việc chính phủ đóng cửa. Tuy nhiên, các thượng nghị sĩ của đảng Cộng hòa dường như phớt lờ những dự luật này và Tổng thống Trump chắc chắn phủ quyết.
| Chủ trương xây dựng tường biên giới để ngăn dòng người nhập cư là một trong những cam kết chính của ông Donald Trump trong chiến dịch tranh cử năm 2016. Ban đầu, ông Trump cam kết Mexico sẽ trả khoản chi phí xây tường để ngăn dòng người nhập cư bất hợp pháp và tội phạm ma túy. Song, chính phủ Mexico từ chối chi trả và ông Trump đang muốn Quốc hội thông qua ngân sách 5,7 tỷ USD để hoàn thành kế hoạch tường biên giới. |
PHÚC NGUYÊN
