Ve kêu gọi hè về, tụi nít trong làng lại tha hồ bày trò nghịch ngợm. Chả thế mà đứa nào cũng trông ngóng màu phượng đỏ, cháy rực lên cả một góc sân trường để được xếp lại cặp sách, cùng hùa nhau ra đồng chăn trâu chọi dế…
 |
| Minh họa: HOÀNG ĐẶNG |
Hè về, quả cầu lửa từ trên cao không ngừng hắt xuống chói chang, thiêu đốt cả một vùng không gian rộng lớn. Từ đồng cạn đến đồng sâu, từ ruộng lúa đến ruộng màu, nơi nơi đều oi nồng, bức bối. Dù đêm trước có sương cũng sẽ tan nhanh, không hề để lại dấu vết.
Có chăng chỉ dưới những đống cây lạc sau khi đã bị hái hết củ mà người ta bỏ lại mới có được chút hơi ẩm dìu dịu, làm nơi trú ngụ cho những chú dế than, dế trũi tinh ranh nhất. Bằng kinh nghiệm, lũ trẻ lần dò. Đứa dùng que thọc sâu, đứa tốc lên từng lớp, kỹ lưỡng quan sát rồi lao vào chụp lấy chụp để mỗi khi thấy bóng dáng của một chú dế than.
Mùa hè cũng là mùa thu hoạch lúa. Lúa gặt xong, rơm rạ ụn thấp ụn cao rải lô nhô khắp cánh đồng. Thời tiết nắng nóng kéo dài khiến bao chân ruộng trở nên khô hạn, nứt nẻ thành những vệt ngang vệt dọc, chằng chịt. Có đêm thủy lợi cho nước về, rơm rạ lại thi nhau nổi lềnh bềnh, ếch nhái búng lách tách chực làm mồi cho những bữa cháo đêm đầy béo bổ. Ngay hôm sau, lũ trẻ túa ra đồng lật dần từng gốc rạ, thế nào cũng bắt được bộn dế. Nào dế than, dế trũi, dế cơm.
Những đứa trẻ chơi dế 2-3 mùa sẽ có kinh nghiệm săn dế theo địa điểm: ụn rơm, ụn cỏ, hang dế. Còn đứa nào lóng ngóng mới vào “nghề” sẽ phải căng tai ra mà chờ trò may rủi: nghe xem tiếng dế gáy gần, gáy xa. “Rét! rét!” - những chú dế đến tuổi trưởng thành sẽ bắt đầu rung cánh tít mò và gáy lên.
Ki!... ki!... là tiếng gáy thanh tao của những chú dế dành để gọi bạn tình nên âm vực có phần nhẹ nhàng và dễ chịu hơn. Dù mỗi đứa mỗi ngón nghề săn dế, nhưng vào mùa chọi, không đứa nào là không thủ được cho mình vài chú hàng chiến binh. Đứa đựng dế vào ống tre, đứa dùng lon sữa, đứa lại gói ghém vào bao ni-lông đã được chọc rách từng lỗ nhỏ.
Sau khi về đến nhà, không kịp tháo mũ cởi áo, đứa nào đứa nấy chạy xịch vào góc nhà lôi ra chiếc thùng cạc-tông, xổ dế, rồi lần lượt phân loại. Những chú dế than, dế lửa đầu to, mình thon, cánh mượt, càng ú sẽ được ưu tiên chăm sóc và huấn luyện, trở thành những “chiến binh” cho cuộc hẹn tỉ thí vài ngày tới. Lũ dế mái thì được bố trí vào một góc riêng, nhiệm vụ của chúng sẽ là dâng lên thủ cấp để tụi nhỏ cắm vào chân nhang làm công cụ khiêu chiến giúp mấy chàng dế đực càng hăng tiết.
Làng tôi là vùng bán sơn địa có sông có núi. Núi xanh xa xa, đồi nhấp nhô những lùm mâm xôi, lùm sim và những loài cỏ voi, cây dại. Đồi sẽ ôm lấy cánh đồng rộng, rồi tất cả sẽ được mặt trời cuối ngày nhuộm thành một màu vàng nhạt. Đàn trâu bò đã no cỏ, chậm rãi bứt lá lắc tắc, nhưng thỉnh thoảng vẫn có chú còn ham hố, gặm cỏ soèn soẹt dọc triền đê dẫn xuống bờ sông.
Lúc này triều lên, nước phản chiếu ánh mặt trời. Phút chốc cả mặt sông bao la sẽ được bao trùm bởi ánh hoàng hôn mơ màng, đẹp lóng la lóng lánh. Đâu đó trên bãi bồi, lũ trẻ vẫn không ngừng hò hét cổ vũ nhiệt tình cho những trận chọi dế ròn rã. Một ô hình chữ nhật được vét sâu xuống cách mặt đất chừng 10cm để làm “khán đài” cho những trận tỉ thí.
Những đôi dế chọi trong cùng một trận bao giờ cũng ngang sức ngang tài, cùng kích cỡ hay thần thái. Trước khi lâm trận, đứa thì dùng một sợi tóc móc vào đầu chú dế xoay tít mòng để kích thích, đứa thì dùng thủ cấp của một con dế mái nào đó cắm vào chân nhang rồi phăm phăm trước đầu dế chiến để tăng độ hiếu chiến. Sau bước khởi động, ai nấy thả dế của mình ra để chúng lao vào nhau cùng ăn thua đủ.
Hai chiến binh sẽ giáp lá cà, dùng răng hoặc càng biểu diễn từng thế võ đẹp mắt. Răng cắn thủng bụng, càng bật mạnh khiến đội bạn văng xa. Có khi lại cậy đầu cắn râu khiến đối phương khiếp sợ mà té chạy vòng vòng. Có chú sau khi thắng rồi vẫn ngạo nghễ rét rét gáy lên vài tiếng tiếp tục thị uy đối thủ. Bọn trẻ được dịp hò hét, cổ động nhiệt tình quên cả sao hôm đang lên.
Mùa chọi dế thường kéo dài cả dịp hè, từ lúc nghỉ học đến khi rục rịch nhập học trở lại. Có đứa nuôi được dế hay bèn đặt cho những cái tên hết sức uy vũ: võ sĩ Than Đen, chiến binh Lửa Khét... Những “báu vật” sẽ được nâng niu, chăm chút kỹ lưỡng để rồi chinh chiến gần xa, đấu trận nào cũng thắng. Vào năm học mới, chú sẽ được mang theo đến tận trường học, khoe vui cùng chúng bạn. Lũ trẻ đến từ phố sẽ mắt tròn mắt dẹt, ngác ngơ chờ đợi một trận chọi dế lừng lẫy lần đầu được thấy trong đời!
MINH THI
