Hiện có khoảng hơn 2 tỷ người trên toàn thế giới sử dụng Facebook thường xuyên hằng tháng. Nhờ mạng xã hội này, nhiều người xa nhau bao năm nay tìm thấy nhau và duy trì mối quan hệ được khăng khít hơn xưa. Nhưng ngược lại, mạng xã hội cũng khiến nhiều người đang gần nhau lại ngày càng xa nhau hơn, và hoặc là lộ bản chất thật, hoặc là che đậy cuộc sống thực tế, “làm màu” vì tưởng người khác không biết. Thực tế cho thấy, dù mạng có ảo đến mấy, thì cuộc đời vẫn rất thật phía sau.
Sau đêm thi đầu tiên của Lễ hội pháo hoa quốc tế DIFF 2019, anh Võ Thành An đăng lên nhóm Facebook Quản lý đô thị Đà Nẵng: Tiện nghi-Xanh-Sạch-Đẹp bày tỏ ước muốn hỗ trợ suất ăn đêm cho những công nhân Xí nghiệp Môi trường quận Sơn Trà dọn sạch đường phố.
Thấy lời bày tỏ của anh An, nhiều người ủng hộ, có người đề nghị cùng chung tay thực hiện, song anh nhắn là đang trong điều kiện mình làm được, lúc nào cần sẽ kêu gọi mọi người cùng tham gia. Và ngay trong đêm thi thứ hai của DIFF 2019, 100 suất mì Quảng đã được Võ Thành An trao tận tay những người công nhân vệ sinh môi trường.
Cũng nhờ mạng xã hội Facebook mà những con người ban đầu không quen biết nhau đã tập hợp lại thành nhóm, hoạt động vì một mục đích chung. Mà nổi bật nhất thời gian gần đây là hoạt động bảo vệ môi trường của nhóm bạn trẻ khởi xướng phong trào “Thách thức để thay đổi - Challenge For Change” tại Đà Nẵng, trong đó Võ Thành An là một trong những thành viên sáng lập nhóm.
Vào tháng 3-2019, An đã lập một một nhóm trên Facebook lấy tên là “Dọn rác Sơn Trà” với 8 thành viên ban đầu, đến nay nâng lên 400 thành viên, trong đó có 100 người hoạt động thường xuyên. Thời gian qua, nhóm “Dọn rác Sơn Trà” tiến hành thu gom rác tại bãi Đá Đen, bán đảo Sơn Trà tạo sự lan tỏa trong người dân Đà Nẵng cũng như cả nước bởi sự nhiệt tình và cẩn trọng trong một chiến dịch. Và hơn hết, các bạn còn nghĩ đến những bước xa hơn như tuyên truyền nhằm hạn chế sử dụng rác nguy hại với môi trường, có một lối sống xanh, sạch, hài hòa với tự nhiên.
Bên cạnh những lợi ích không thể phủ nhận của mạng xã hội trong việc cộng đồng chung tay vì một cuộc sống tốt hơn, cùng giúp đỡ những con người có hoàn cảnh khốn khó hơn mình; có những mặt trái mà càng ngày người ta càng nhận thức rõ. Mạng xã hội với những tương tác ảo, trên những thiết bị công nghệ hiện đại khiến nhiều người đắm chìm vào thế giới ấy mà xa rời cuộc sống thực tại.
Trong thế giới mạng, có những người chỉ thích tô hồng để có nhiều bạn bè, có thêm những lời khen. Rồi những bình luận, những “trend hot” có thể gây chia rẽ xã hội bởi chín người mười ý. Nhiều bình luận (comment) trên mạng bỗng trở thành những cuộc tranh cãi gay gắt, thậm chí xúc phạm, đe dọa nhau. Từ mục đích là liên kết cộng đồng, mạng xã hội lại trở thành mối đe dọa với sự liên kết đó.
Mạng Internet làm chúng ta có cảm giác ảo, vô hình. Khả năng “vô hình”, nấp sau những nick ảo, dễ làm con người phạm phải những điều ác mà không cảm thấy ghê tay bằng ngoài đời thật. Chỉ những ký tự lặng lẽ, chỉ là những cái chạm nhẹ tênh của một ngón tay trỏ là có thể hành hạ được người khác. Và người khác, không bằng xương bằng thịt để con người có thể thấu cảm, mà “người khác” chỉ là hình đại diện (avatar) bé xíu. Thật khó nhìn thấy cảm xúc và nỗi đau khổ của họ. Thế đấy, mạng dù ảo, nhưng con người không hoàn toàn vô hình.
Sử dụng mạng xã hội thế nào cho phù hợp vẫn tiếp tục là chủ đề tranh cãi.
Thông tin trên mạng xã hội lan rất nhanh, trong khi cảm xúc con người có khi chỉ là nhất thời. Không suy nghĩ kỹ, chín chắn trước khi đăng tải, chia sẻ, mỗi người có thể tự gây rắc rối cho chính mình, gây tổn thương người khác.
Từng phản hồi trên mạng có thể khích lệ, cổ vũ, động viên, chia sẻ; cũng có thể là dè bỉu, chà đạp, từ cả người quen và người xa lạ. Câu chuyện ứng xử trên mạng là chuyện đạo đức, là tính nhân văn của mỗi người còn được bàn cãi nhiều, điều còn lại là mỗi người phải làm chủ bản thân, tỉnh táo, sáng suốt trước rừng thông tin.
Dù trên mạng gọi là chốn sống “ảo” cũng rất cần sự chừng mực, là nơi để từng người thể hiện giá trị và sự hữu ích của mình. Và điều quan trọng hơn nữa, thế giới mạng - nơi bạn ghé đến hằng ngày với đủ cung bậc cảm xúc - không bao giờ quan trọng bằng đời thực, bằng hành xử thực tế của mỗi người.
Hiền Lương
