Nhớ con ốc đắng quê nhà
Ăn cùng cơm mẻ thiệt là thơm ngon...
 |
| Con ốc đắng nơi sông nước miền Tây. Ảnh: tintucmientay.com.vn |
Ốc đắng gắn liền với đời sống của người dân Đồng bằng sông Cửu Long. Người miền Tây không ai không biết cái tên ốc đắng dân dã, mộc mạc. Nó gợi lên ký ức tuổi thơ ngọt ngào, hồn nhiên và đầy gian khổ mà bất kỳ đứa trẻ miền sông nước nào cũng từng trải qua. Ốc đắng có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon như: ốc đắng kho sả ớt, ốc đắng kho dừa, gỏi ốc đắng trộn bắp chuối (hoặc dưa leo), chả ốc đắng... Đặc biệt, món ốc đắng chấm cơm mẻ rất thơm ngon.
Ở quê nhà, tầm tháng 5, khi những cơn mưa đầu mùa trút xuống dòng sông ngập ngụa phù sa, cũng là lúc ốc đắng sắp vào mùa đẻ trứng. Mùa này, ốc mập ú, thậm chí những trứng non mới tượng hình trong ruột khiến thịt ốc ăn rất ngọt, giòn, bùi. Nhưng đến cuối mùa, ốc ốm, ruột đầy con non, nhai rạo rạo kém ngon... Nhớ hồi nhỏ, cứ sáng sớm, tôi mang thau, rổ theo ba đi bắt ốc đắng. Dù ốc ở bất kỳ con mương, ao, hồ, kênh, rạch của nhà nào thì bà con ở quê vẫn có thể bắt thoải mái, vì ốc ngày đó không có giá trị kinh tế, chỉ cần xin chủ nhà một tiếng là lội xuống mương bắt ngay.
Ốc thường nổi lên mặt nước vào mỗi sáng sớm để ăn rong rêu, hít khí trời nên bắt vào thời điểm này là thích hợp nhất. Đến trưa, khi ánh mặt trời chiếu rọi, ốc sẽ rơi tự do xuống đáy bùn. Ốc đắng thường đeo ở các nhánh cây khô, tàu lá dừa, lá mía hay bất kỳ thứ gì có thể làm điểm tựa. Tôi còn nhớ cái cảm giác ba cầm nguyên tàu dừa đầy ốc, rồi đặt lên bờ cho tôi bắt. Ốc đeo kín lá đến nỗi tôi chỉ thấy một màu đen của nó. Thế là tôi chỉ việc dùng tay nhẹ nhàng tuốt vào thau. Âm thanh leng keng của vỏ ốc chạm vào thau nhôm nghe thật vui tai. Cứ thế mà chỉ một mương thôi, hai cha con bắt được cả thau đầy. Lần nào cũng thế, ba luôn dặn tôi: “Con coi con ốc nào nhỏ xíu thì thả lại mương để chúng sinh trưởng còn có cái ăn cho những mùa sau”.
Rồi ba đội thau ốc về nhà. Tôi chân trần lẽo đẽo theo sau. Dọc đường, thỉnh thoảng ba nghỉ tay hái mớ rau dại. Đặt thau ốc xuống bến nước, hai cha con nhảy ùm xuống sông tắm.
Đến công đoạn chế biến ốc, trước khi chế biến, phải ngâm ốc đắng trong nước vo gạo từ một giờ trở lên để ốc nhả chất dơ, sạch ruột thì khi luộc mới thơm ngon. Nếu thấy con ốc nào nổi lên bề mặt, hẳn là ốc chết, cần loại bỏ ngay kẻo ảnh hưởng cả nồi vì rất nặng mùi. Lúc này, ba ra sau vườn nhổ sả, hái lá ổi và mớ rau răm rửa sạch. Mẹ dùng lá ổi, sả đặt dưới đáy nồi cho thơm, đổ ốc vào cùng một tí muối và bột nêm, rồi dùng tàu lá chuối xiêm đậy lại. Ốc đắng không cần luộc bằng nước vì bên trong ốc trữ rất nhiều nước, khi luộc tự khắc nước sẽ chảy ra. Trong quá trình luộc, không nên xóc nồi vì sẽ làm ốc thụt mày, khó lể.
Ốc đắng rất mau chín nên luộc độ 5 phút là có thể nhấc nồi xuống và đổ ra rổ tre. Nghe mẹ hô to “ốc chín rồi”, anh em chúng tôi mỗi đứa cầm sẵn gai bưởi và chén, liền xúm lại lể. Với trẻ con, ngồi lể từng con ốc là ghiền luôn. Lể ốc coi vậy chớ không đơn giản, phải xoay theo hình xoắn mới lấy tận ruột ốc ra được, nếu không sẽ bị ngắt ngang. Ăn ốc đắng mà bỏ phần cuối thì mất ngon, không còn gọi là ốc đắng nữa, bởi sau vị đắng là vị béo, bùi, dẻo như bột. Lể một con ốc đắng mập ú ù, chấm vào chén cơm mẻ rồi đưa lên miệng nhai và cảm nhận... Ốc đắng giòn sần sật ở phần đầu, béo ở phần đuôi, quyện cùng vị chua của cơm mẻ, cộng thêm vị the the của gai lể ốc, cay nồng của rau răm, làm món ăn ngon không thể tả...
Một mùa ốc đắng đồng nữa lại về. Mẹ gửi xe lên cho 5 ký ốc mà mừng như bắt được vàng: “Ba con dầm mưa đi bắt đó”. Mùa dịch bệnh, không thể về quê thăm ba mẹ, không được đi bắt ốc đắng trong mưa gió, thật tiếc gì đâu. Chao ôi, cứ hễ nghĩ đến là lại nhớ!
ĐẶNG TRUNG THÀNH
