* Xin cho biết cuộc đời và sự nghiệp của một phụ nữ người Nga là nữ phi hành gia đầu tiên trên thế giới? (Mỹ Vân, Liên Chiểu, Đà Nẵng)
- Nếu Neil Armstrong (1930-2012) là người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng vào ngày 20-7-1969, trong chuyến du hành trên tàu Apollo 11 của Mỹ, thì Valentina Vladimirovna Tereshkova là nhà nữ du hành vũ trụ đầu tiên trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của loài người.
 |
| Valentina Tereshkova ngay trước khi lên tàu Vostok 6 trong năm 1963. |
Tereshkova sinh ngày 6-3-1937, tại Bolshoye Maslennikovo, một làng nhỏ ở tỉnh Yaroslavl. Khi học xong, bà làm việc ở một nhà máy dệt, và sau đó đi học nghề kỹ sư. Bà tập luyện nhảy dù tại câu lạc bộ hàng không ở địa phương Aeroclub, thực hiện chuyến nhảy dù đầu tiên vào ngày 21-5-1959 khi mới 22 tuổi, sau đó trở thành nhà du hành vũ trụ Liên Xô.
Ngày 16-6-1963, năm 26 tuổi, bà lên tàu Vostok 6 (Phương Đông 6) được phóng vào vũ trụ từ sân bay Baikonua, thực hiện chuyến bay Chayka (Mòng biển) trong thời gian gần 3 ngày (70 giờ 50 phút) với 48 vòng quanh quỹ đạo Trái Đất. Số lần bay quanh Trái Đất của bà nhiều hơn tổng số lần của các nhà du hành vũ trụ Mỹ tính đến thời điểm đó.
Tereshkova trên tàu Vostok 6 có lúc cách Vostok 5 chở phi hành gia Valery Bykovsky chỉ 5km và họ liên lạc với nhau bằng sóng radio. Đây cũng là trường hợp đầu tiên các tàu vũ trụ liên lạc với nhau ngoài không gian.
Khi Vostok 6 “hạ cánh” gần Kazakhstan và Mông Cổ, Tereshkova đã phải bung dù ở độ cao 7km. May mắn thay bà đã hạ cánh được xuống đất liền với một vết bầm trên mặt thay vì đáp xuống giữa hồ.
Ở tuổi 26, Tereshkova trở thành người phụ nữ đầu tiên và duy nhất bay đơn độc một mình vào vũ trụ. Công việc của bà là ghi lại nhật ký chuyến bay và chụp ảnh đường chân trời, sau được dùng để phân biệt các tầng khí trong bầu khí quyển.
Với nước Mỹ, phải 20 năm sau đó, ngày 18-6-1983, mới có nữ du hành gia Sally Ride đi vào vũ trụ bằng tàu con thoi Challenger (Người thách thức) và trở thành người phụ nữ Mỹ đầu tiên bay vào không gian.
Năm 1963, Tereshkova kết hôn với Andrian Grigoryevich Nikolayev (cũng là một nhà du hành vũ trụ) và năm sau có một con gái là Elena Andrianovna (hiện là bác sĩ và là người đầu tiên có cả cha và mẹ từng bay vào vũ trụ).
Bà tham gia Quân đoàn Vũ trang thuộc Không lực Xô-viết và được phong tới cấp Thiếu tướng. Bà nghỉ hưu vào năm 1997.
Bà nhận được nhiều giải thưởng, danh hiệu có giá trị như: Anh hùng Liên Xô (danh hiệu cao nhất của Liên Xô), Huân chương Lenin, Huân chương Cách mạng tháng Mười; nhiều huân chương khác, các danh hiệu của nước ngoài như Huy chương vàng Hòa bình của Liên Hợp Quốc, giải thưởng Quốc tế Simba vì sự tiến bộ phụ nữ. Bà cũng được các nước Tiệp Khắc, Việt Nam, Mông Cổ trao tặng các danh hiệu Anh hùng Lao động của nước mình. Tên bà được đặt tên cho một núi lửa ở phần khuất của Mặt Trăng.
Cho đến nay, bà vẫn được mọi người kính trọng với danh hiệu nữ anh hùng Nga, với vai trò lịch sử trở thành người phụ nữ đầu tiên du hành vũ trụ. Năm 2013, Tereshkova thổ lộ bà vẫn muốn một chuyến bay tới sao Hỏa nếu có cơ hội.
ĐNCT
