Việc quân đội Mỹ và các nước khác rời Afghanistan có thể tạo cơ hội để Taliban mở rộng phạm vi chiếm đóng, gây bất ổn cho quốc gia Nam Á vốn đã trải qua 20 năm chiến tranh.
 |
| Lực lượng an ninh Afghanistan điều tra hiện trường một vụ đánh bom xe ở tỉnh Kandahar ngày 6-7-2021. Ảnh: Reuters |
Hãng tin AP cho biết, ngày 11-7 (giờ Washington), phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby bày tỏ lo ngại về tốc độ tiến quân của Taliban và kêu gọi quân đội Afghanistan tăng cường đối phó. Phát biểu này được đưa ra trong lúc giao tranh giữa quân đội Afghanistan và các tay súng Taliban vẫn diễn ra ác liệt, bất chấp thỏa thuận hòa bình mà Taliban đã ký với Mỹ hồi tháng 2-2020.
Mới đây nhất là vụ tấn công của Taliban vào Taluqan, thủ phủ tỉnh Takhar ở phía bắc Afghanistan, giáp với Tajikistan, hồi cuối tuần qua, nhưng đã bị lực lượng không quân của chính phủ Kabul đẩy lùi. “Chúng tôi lo ngại sâu sắc khi theo dõi tình hình an ninh xấu đi nhanh chóng, bạo lực gia tăng và đà tiến quân của Taliban hiện nay”, ông Kirby nói.
Ngày 12-7, Tướng Austin Miller, Tư lệnh lực lượng Mỹ ở Afghanistan kết thúc nhiệm vụ. Theo Reuters, đây là một biểu tượng chấm dứt cuộc chiến tranh kéo dài 20 năm của Mỹ trong lúc Washington thúc đẩy tiến trình đưa toàn bộ binh sĩ về nhà vào ngày 31-8, sớm hơn so với kế hoạch dự kiến.
Tướng thủy quân lục chiến Mỹ Kenneth McKenzie đã đến thủ đô Kabul để khẳng định sự hỗ trợ trong tương lai của Washington đối với lực lượng an ninh Afghanistan. Song, ông McKenzie khuyến cáo rằng, Taliban dường như đang tìm kiếm “một giải pháp quân sự” cho cuộc chiến tranh tưởng như dài bất tận với Mỹ.
Vị quan chức này cảnh báo, các thủ phủ của các tỉnh đang bị “đe dọa” và lực lượng an ninh Afghanistan phải quyết tâm bảo vệ những thủ phủ này. Hãng tin Reuters cho hay, ngay cả sau khi ông Miller từ chức, Tướng thủy quân lục chiến Kenneth vẫn có thể cho phép tiến hành các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào Taliban đến hết ngày 31-8 nhằm ủng hộ chính phủ của Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani.
Mỹ đã rút hơn 90% lực lượng khỏi Afghanistan. Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố Washington sẽ kết thúc sứ mệnh quân sự tại nước này vào ngày 31-8, trừ khoảng 650 người ở lại để bảo đảm an ninh cho Đại sứ quán Mỹ tại Kabul.
Tổng cộng 80 quân nhân cuối cùng của Úc đồn trú tại Afghanistan cũng đã rời đi. Trong khi đó, Anh đang rút gần hết các binh sĩ. Sứ mệnh của Ý tại Afghanistan cũng chính thức kết thúc. Cộng hòa Czech đã rút quân, chỉ duy trì một đơn vị nhỏ có nhiệm vụ bảo vệ Đại sứ quán ở Kabul.
Hiện nay, Taliban tuyên bố đã kiểm soát được 85% lãnh thổ Afghanistan. Hãng tin AP dẫn lời các nhà quan sát cho rằng, việc các lực lượng nước ngoài rút quân khỏi Afghanistan kể từ ngày 1-5-2021 đã khuyến khích Taliban tìm cách giành quyền kiểm soát thêm vùng lãnh thổ ở quốc gia Nam Á này.
Al-Qaeda là thủ phạm tấn công nước Mỹ ngày 11-9-2001, nhưng Osama bin Laden - đứng đầu tổ chức khủng bố này - hoạt động dưới sự bảo bọc của Taliban. Vì vậy, Tổng thống Mỹ lúc đó là ông G.W.Bush đã đưa quân vào Afghanistan với lý do tiêu diệt Taliban - tiêu diệt khủng bố. Cuộc chiến kéo dài 20 năm đã làm khoảng 2.400 quân nhân Mỹ thiệt mạng và hàng ngàn người khác bị thương.
Năm 2020, Mỹ và Taliban ký thỏa thuận hòa bình. Theo đó, Mỹ từng bước rút toàn bộ binh sĩ khỏi Afghanistan, còn Taliban cam kết bảo đảm Afghanistan không trở thành căn cứ để các nhóm khủng bố tấn công. Nhà Trắng muốn thúc đẩy đàm phán giữa Taliban và chính phủ Afghanistan, hướng đến thành lập một chính phủ chia sẻ quyền lực, xem đây là giải pháp hòa bình bền vững cho Kabul.
Tuy nhiên, Reuters cho rằng, những gì xảy ra tiếp theo ở Afghanistan dường như càng lúc càng vượt khỏi tầm kiểm soát của Mỹ. Theo một khảo sát do Ipsos thực hiện, phần lớn người Mỹ ủng hộ quyết định của Tổng thống Biden rút quân khỏi Afghanistan, nhưng chỉ 28% cho rằng Washington đã hoàn thành các mục tiêu ở Afghanistan, 43% lo ngại sự rút lui này sẽ giúp Taliban gia tăng ảnh hưởng và Al-Qaeda hồi sinh.
PHÚC NGUYÊN
