Đầu tháng 8-2017, Bộ Tài chính đề xuất phương án tăng thuế mặt hàng thuốc lá. Cụ thể, từ ngày 1-1-2020, tăng mức thuế suất từ 75% lên 80% và từ ngày 1-1-2021, tăng mức thuế suất từ 80% lên 85%.
Vấn đề tăng thuế mặt hàng thuốc lá được xem là cách dựng “hàng rào kỹ thuật” để phòng, chống tác hại thuốc lá một cách hữu hiệu. Mặc dù sáng kiến này đã được đưa ra khá lâu, nhưng vì nhiều lý do khách quan, việc tăng thuế “kịch trần” với mặt hàng này vẫn chưa thể thực hiện được. Mới đây, tại hội thảo chuyên đề về chia sẻ kinh nghiệm vận động tăng thuế thuốc lá do Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) phối hợp với Liên minh quốc tế về bệnh phổi tổ chức, vấn đề này tiếp tục nhận được sự ủng hộ rất cao của các đại biểu.
Mục tiêu của Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại thuốc lá đưa ra là giảm tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới Việt Nam từ 45,3% năm 2015 xuống còn 39% năm 2020. Đây là được xem là mục tiêu khá khiêm tốn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy để đạt con số 39% nam giới hút thuốc vào năm 2020 vẫn rất khó.
Có rất nhiều nguyên nhân, trong đó có việc giá thuốc lá ở Việt Nam còn tương đối thấp; bên cạnh đó là việc bán thuốc lá tràn lan cho bất kỳ đối tượng nào khiến tỷ lệ người hút thuốc lá không những giảm mà còn tăng trong vài năm gần đây.
Chính vì vậy, theo các chuyên gia, việc tăng thuế ít nhất mỗi bao (loại 20 điếu) lên thêm 5.000 đồng là phù hợp, đủ tác động để kéo người hút thuốc từ 45,3% xuống còn 39% như mục tiêu chương trình quốc gia đưa ra.
Còn nếu tăng thêm 10.000 đồng/bao thuốc lá thì sẽ giảm được thêm 5% người hút thuốc lá nữa?! Tuy nhiên, việc tăng thuế thuốc lá lại gây lo lắng cho các cơ quan chức năng, nhất là ngành quản lý thị trường, vì như vậy sẽ làm tình trạng buôn lậu thuốc lá ngoại trở nên phức tạp hơn.
Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tại 76 quốc gia áp mức thuế thấp với thuốc lá thì việc buôn bán thuốc lá lậu vẫn diễn biến rất phức tạp, thậm chí phức tạp hơn so với các quốc gia áp mức thuế rất cao với mặt hàng thuốc lá.
Thực tế, công tác phòng, chống buôn thuốc lá lậu trên địa bàn thành phố “nóng” hay “lạnh” đều phụ thuộc vào sự quyết liệt của cơ quan chức năng. Nếu ngăn chặn hiệu quả việc buôn thuốc lá lậu thì việc tăng thuế với thuốc lá trong nước sẽ buộc người tiêu dùng phải chi số tiền lớn hơn bình thường. Đánh trực tiếp vào túi tiền của người tiêu dùng được xem là một trong những phương pháp hiệu quả buộc họ bỏ hoặc giảm hút thuốc lá.
THANH VÂN
