Qua điều tra, thăm dò ở nhiều cơ sở Đảng và đoàn thể chính trị-xã hội, số đảng viên mới kết nạp đều tăng, trong đó tỷ lệ đảng viên mới được kết nạp là đoàn viên thanh niên, phụ nữ, dân tộc thiểu số, trí thức, công nhân tăng khá rõ rệt, góp phần thay đổi cơ cấu đảng viên theo hướng tích cực. Theo thống kê của Ban Tổ chức Trung ương, năm 2007, kết nạp được 186.607 đảng viên. Năm 2008, kết nạp được 184.720 đảng viên. Những đảng viên trẻ, có trình độ văn hóa và tay nghề cao này là nguồn bổ sung và thay thế rất quan trọng của Đảng.
Nhưng trong chiều hướng tích cực đó cũng xuất hiện nhiều vấn đề cần được quan tâm. Đó là tỷ lệ đảng viên mới kết nạp là công nhân chưa tương xứng với sự phát triển của giai cấp công nhân ở nước ta. Theo thống kê của Ban Tổ chức Trung ương, từ năm 2003 đến năm 2009, tỷ lệ công nhân được kết nạp vào Đảng luôn ở mức từ 7,28% đến 7,7%, chưa năm nào đạt 10%, một tỷ lệ thấp trong dân số và lao động xã hội, trong khi theo nhiều nguồn điều tra, lao động trong lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp ở nước ta hằng năm đều tăng thêm khoảng 500.000 người, tổng số công nhân ở nước ta hiện đã lên tới 10 triệu người.
Trong số đảng viên mới là công nhân, cũng có sự mất cân đối. Số người là cán bộ, công chức, công nhân các doanh nghiệp công nghiệp, dịch vụ Nhà nước được kết nạp nhiều hơn hẳn công nhân, người lao động ở các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp có vốn nước ngoài. Cũng đã xuất hiện hiện tượng doanh nghiệp đã cổ phần hóa phát triển được ít đảng viên hơn khi chưa cổ phần hóa. Thành phố Hà Nội hiện có 70.000 doanh nghiệp ngoài quốc doanh, thu hút 52.000 lao động trẻ nhưng 5 năm qua mới kết nạp được hơn 1.100 đảng viên mới trong các doanh nghiệp này. Quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh, một trung tâm công nghiệp và dịch vụ, điển hình làm tốt công tác phát triển Đảng của thành phố, có 7.000 doanh nghiệp ngoài quốc doanh, thu hút 85.000 lao động, năm qua kết nạp được 96 người. Cũng ở TP. Hồ Chí Minh, theo báo Nhân Dân, trong 4 năm (2005-2008), quận Tân Phú kết nạp được 14 đảng viên trong khu vực ngoài quốc doanh, trong đó chỉ có 4 công nhân trực tiếp sản xuất. Tỉnh Bắc Giang, nơi có 520.000 công nhân, mỗi năm kết nạp được 10% đảng viên là công nhân nhưng hầu hết trong các doanh nghiệp Nhà nước và số đảng viên là công nhân về hưu xấp xỉ tỷ lệ này.
Nguyên nhân hàng đầu của tình trạng đó là thiếu sự quan tâm của các tổ chức Đảng cơ sở và công tác Đảng, công tác Công đoàn ở các doanh nghiệp cần được đổi mới để việc phát triển Đảng theo kịp với tình hình và nguyện vọng của người lao động. Công tác Đảng, công tác Công đoàn trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh hiện đang là vấn đề bất cập, trong đó có vấn đề phát triển Đảng. Trước hết, trong nhận thức. Nhiều cấp ủy, đảng viên còn chưa hiểu đúng về vai trò của giai cấp công nhân trong tình hình mới, cho rằng công nhân trực tiếp sản xuất nói chung, nhất là công nhân trực tiếp sản xuất ở các doanh nghiệp tư nhân, liên doanh, vốn nước ngoài có là đảng viên thì cũng khó vượt lên giữ vị trí lãnh đạo quần chúng, do vậy không cần phát triển Đảng trong bộ phận này. Về giới chủ các doanh nghiệp cũng chưa nhận thức đúng về vai trò và trách nhiệm của đảng viên trong sản xuất, kinh doanh nên cũng chưa hăng hái tạo điều kiện để công nhân trong xí nghiệp phấn đấu trở thành đảng viên. Về tổ chức, nhiều doanh nghiệp không có chi bộ, đảng viên hoặc có đảng viên thì cũng sinh hoạt ghép, việc phát triển Đảng hầu như không đặt ra. Một số nơi không có cả tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên hoặc có những tổ chức này nhưng không có chi bộ, việc giới thiệu đoàn viên ưu tú với Đảng rất khó khăn. Sinh hoạt Đảng ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh cũng không đều, nội dung rườm rà, ít có thời gian bàn việc phát triển Đảng. Công nhân do nhận thức chưa đầy đủ, do lao động mệt nhọc, điều kiện sống khó khăn và chưa thấy lợi ích thiết thực nên cũng chưa thật hào hứng gia nhập Đảng. Đó là những hạn chế dẫn đến số lượng và chất lượng công nhân ngày một tăng nhưng số lượng đảng viên trong khu vực này không tăng, nhiều nơi còn giảm.
Đảng ta là Đảng của giai cấp công nhân, đồng thời đại diện cho quyền lợi của dân tộc và đông đảo người lao động. Tháo gỡ những vướng mắc trên là giải quyết mâu thuẫn mở đường cho sự phát triển.
VŨ DUY THÔNG
