Tôi là một nhà văn. Bây giờ là tháng mười. Mùa của những cơn mưa. Nửa đêm về sáng mưa có thể làm tâm hồn chúng ta khó ngủ. Vì mưa là chứng nhân, hay kể lại những câu chuyện bất tận từ trời đất, thiên nhiên. Tôi cũng đã qua những mùa mưa châu thổ. Tôi muốn kể lại nó. Các bạn thử lắng nghe xem đây là câu chuyện của mưa hay của tôi?
□
Đâu khoảng tháng mười năm X. tôi có dịp lưu lạc về Bạc Liêu trong chuyến đi hoàn toàn không định trước.
Một chiều mưa như trút nước, khi tôi từ xã Tân Tiến bao vỏ lãi đi ngược lên Hộ Phòng thì trời đã sẫm tối. Chuyến đi làm tôi cạn kiệt sức lực và tôi muốn nghĩ đêm tại đây nhưng không thể. Út Miêng, người chị họ của tôi đẻ khó đang ở nhà hộ sinh trên thị trấn. Nhưng câu chuyện đã bắt đầu từ trước đó. Tôi về do nhận được tin ông anh rễ, Tư Đen mất đột ngột.
Tư Đen phụ ghe chở hàng, rủi ro đụng xà lan lúc tránh nhau ở lưu vực. Lúc đó vào ban khuya. Gặp vùng nước xoáy, không tìm được xác. Cho dù đám thợ lặn quần đảo từ nửa đêm đến sáng rửng. Cuối cùng, tuyệt vọng, chủ ghe mua nhang đèn, quà cáp đến lễ một ông thầy trên tám mươi, sống và tu trong ngôi chùa thiêng gần đó. Sau nhiều năn nỉ, ông thầy gieo quẻ, bấm độn cho biết người chết đang bị hà bá giữ. Số Tư Đen đã hết. Không cần phải mò xác và cho dù có tìm cũng không ra.
Sau ba ngày, đúng giờ hoàng đạo tự khắc nổi lên. Nghe thầy phán mọi người hồi hộp chờ đợi. Quả đúng như vậy. Mười hai giờ trưa ngày thứ ba thình lình mưa dội, gió xoáy, cái xác xoay tít dựng lên giữa mặt sông cách chỗ đụng ghe chừng cây số. Nhà đòn phải chở xác Tư đi lênh đênh trên nước thêm một ngày nữa mới về tới nhà. Nghe câu chuyện kể lại, thực thực hư hư khó phân định nhưng tôi cảm thấy vô cùng buồn bã!
Út Miêng vật vã bên quan tài chồng. Gần như chết đi sống lại. Lúc đó cái bụng đã lớn vượt mặt. Đã qua tháng thứ tám. Đứa bé quẫy đạp dữ dội. Với một người mẹ trẻ, thật không còn thử thách nào hơn. Mọi người an ủi can ngăn gì cũng không được. Bác tôi vội đưa Út Miêng lên trạm hộ sinh ở Hộ Phòng. Sau rồi nhắn tôi lên gấp, vì có chuyện. Tôi lật đật đi ngay. Mưa như trút. Như oán giận.
Tháng mười miền tây mưa triền miên. Mưa vật vã không biết đến bao giờ cho tạnh. Nước dâng loang loáng đôi bờ. Những cánh lục bình trôi mải mê tím biếc. Dòng châu thổ quặn phù sa. Có như Út Miêng, con cá trắm nặng bụng trứng, vượt cạn bơi ngược nước? Trên mi là những dòng rạch mặn lấp lánh chan hòa. Lúc tôi ra khỏi cửa thì có con cú đen từ trong bụi cây bay thốc ra kêu cú cú một cách thê thảm. Không hiểu chuyện gì đang đến với đời tôi?
Những năm tháng phiêu du mênh mông vô định với giấc mộng văn chương làm tôi cũng mệt mỏi lắm rồi. Cú ơi cú, kêu gì đồng xa khắc khoải? Cái thân nhỏ nhoi này ta chẳng biết còn xô dạt về đâu nữa? Sao đời ta không là cây đước dầm chân một đời bên đầm vắng? Hay cái vó cất tôm treo ngược phía trời xa? Cứ đợi, cứ chờ, khắc khoải và an nhiên thế thôi! Mặc tất cái gì đến sẽ đến. Cái gì đi sẽ đi. Đau nhói và vô vọng. Chẳng phải cuộc đời này cứ chảy, cứ đổ ra biển khơi hay sao? Phiêu lưu mà làm gì, ước vọng mà làm gì để rồi nhọc mỏi, u mê thân xác? Cuộc đời với bao câu chuyện rủi may vui buồn cứ tới mà không thể giải thích được. Nhưng chiếc vỏ lãi đã xé trên nước lao đi như đạn bắn. Hai bên bọt trắng xóa phun rào rào như đang xả một cuốn phim quay chậm…
□
Trên chuyến đi ấy tôi như bị thôi miên bởi hình ảnh Út Miêng, người chị con ông bác lắt lay với đứa bé trong bụng chòi đạp mãi chưa chịu ra. Và cái chết bất ngờ của chồng vô lý như một câu chuyện khó tin. Làm sao sức chịu đựng của con người, nhất là một phụ nữ lại có thể lớn đến thế? Và tôi thực ra đang tìm gì trên những truyện ngắn lô xô chữ nghĩa của mình? Ôm ấp khai sinh một đứa con tinh thần liệu có dằn vặt, đau đớn như giờ khắc thiêng liêng của một đứa bé trong bụng mẹ quẫy đạp đòi ra đời? Chế (*) đã có dấu hiệu trở dạ. Nhưng cả tuần nay bác sĩ theo dõi vẫn chưa chuyển biến gì.
Cơn đau làm người mẹ trẻ tái nhợt, bợt bã như con mắm. Ngay trong buổi chiều trời đột ngột mưa lớn đó, đứa bé trai đạp mạnh. Hộ lý khám thấy cổ tử cung đã mở lớn, biết ngay đã sắp đến giờ khai hoa nở nhụy. Câu chuyện có thể xem như bắt đầu từ đây. Khi cái nhà hộ sinh cheo leo bên bờ nước ấy chỉ có một bác sĩ giỏi. Và buổi chiều hôm ấy ông đã theo một chiếc tắc ráng đi thăm một con bệnh đâu đó ở trong rừng U Minh. Ông chỉ để lại mấy lời nhắn rời rạc là đi công chuyện, xong việc sẽ về ngay! Xong là bao giờ xong, về bao giờ về thì hoàn toàn không có câu trả lời chính xác. Mênh mang vô định. Ông còn dặn thêm, nếu có việc đột xuất hãy tìm ông ở đồng phía tây ấp Vinh Hạng, kênh Tẻ Xáng, xã Quách Phẩm Bắc.
Ôi cái địa chỉ đánh đố mù trời. Tôi không biết nó ở tận đẩu đâu trên những cánh đồng sông nước trắng xóa bạt ngàn này? Và một gã phiêu lưu, dớ dẩn, cả đời tham vọng dành trọn cho văn chương như tôi làm sao có thể định hướng được để mở đầu cuộc tìm kiếm? Rồi bác sĩ có khuôn mặt thế nào? Bao tuổi? Dáng dấp, tên họ ra sao? Tôi chưa từng quen làm sao có thể lần ra giữa đêm tối mịt mùng? Và tại sao không ai ghi số điện thoại để liên lạc?
Mãi tận sau này tôi mới biết thời điểm ấy điện thoại chưa phổ biến trong những vùng xa xôi sông nước. Họa hoằn lắm mới có nhà có do kéo dây khó khăn, còn sóng di động thì chưa phủ đến. Tình hình lúc bấy giờ không còn cách nào khác. Tôi phải mình ên(**) đi tìm ông ta. Bùa hộ mệnh của tôi là mấy dòng chữ loăng quăng, tưởng như vô thưởng vô phạt của bà cô đưa. Nhập nhoạng, tôi tìm ra bến tàu Tắc Vân và hỏi nhờ một chiếc tắc ráng đi về Quách Phẩm Bắc. Một chuyến đi với sứ mệnh cao cả và lạ lùng mà trong đời viết văn phiêu dạt của mình, lần đầu tôi biết được.
□
Tôi là người viết văn nhưng tôi cũng không tin lắm vào chữ nghĩa của mình. Vì đôi khi, tôi thấy nó chỉ là mớ chữ hẩm hiu, thèo lèo, rỗng tuếch. Chủ yếu là mua danh ba vạn, bán danh ba đồng. Một cách lãng quên hay lừa mị mình giữa dòng đảo điên thế sự. Và kỳ lạ, tất cả chừng như thay đổi khi tôi gặp Ba Nghiêm. Như có một bàn tay nào đó vô hình xếp đặt, Ba Nghiêm có biết bác tôi và có chơi với Tư Đen. Y kể cái chết của Tư Đen làm bàng hoàng dân sông nước suốt mấy ngày qua.
Và không ai có thể tin Út Miêng có thể sinh con vào lúc này. Khi nỗi đau tâm hồn và nỗi đau thể xác vò xé không biết nỗi đau nào lớn hơn? Tại sao một người con gái xinh đẹp và mong manh như thế ông trời lại buộc cùng lúc phải mang hai nỗi đau lớn như vậy? Ba Nghiêm còn nói, việc chúng tôi được chọn đi tìm ông bác sĩ trong đêm tối cũng là sự xếp đặt. Bởi y hoàn toàn không biết gì cả.
Cả ngày hôm nay ế khách, y buồn và uống rượu. Đầu óc cứ thấy rỗng tuếch, buồn bã gì đâu. Khi trời chạng vạng, y chuẩn bị về thì thoáng thấy bóng tôi thất thểu trên bến tàu với bộ dạng thảm hại. Tôi như một sứ giả mà thượng đế vừa gửi xuống cho y. Đó là cao hứng Ba Nghiêm nói chơi thế thôi. Còn sự thực là khi đọc cái địa chỉ mù mờ trên tay tôi, y nói rất may là y đã từng đi qua tuyến đường này. Đó là con đường ngoằn ngoèo, khó đi, thậm chí có đoạn muốn tới phải luồn lách trong những đầm cỏ hoang mọc quá đầu người. Và tận cùng con đường thì sẽ đổ ra biển Đông.
Nhưng đó là điều y cũng nghe kể lại thôi. Bởi thực tế chưa có một người khách nào lại đưa ra một yêu cầu y phải đưa đi xa như vậy. Chúng tôi cần phải khởi hành! Ba Nghiêm nói. Nếu suôn sẻ thì khoảng độ một, hai giờ khuya sẽ tới Quách Phẩm Bắc. Và từ địa điểm này chúng tôi sẽ tiếp tục mò mẫm xem là ông bác sĩ đang ở đâu? Đứa nhỏ cần phải sống bởi cha nó, Tư Đen đã chết. Chẳng lẽ ông trời oan nghiệt bắt tội cùng một lúc hai người trong gia đình sao? Ba Nghiêm uống rượu và liên miên độc thoại.
Còn tôi, lúc này vây giữa bốn bề sông nước không thể định hướng chiếc tắc ráng đang chạy. Chỉ nghe tiếng nước rẽ rào rào, nước bắn lên tận mặt. Tôi đang đi đâu giữa mênh mông đất trời? Những gì đã ở phía sau và đang chờ đợi phía trước? Một cái đích mù mờ nhưng phải đến. Cho dù xa xôi, vô vọng. Chúng tôi phải tìm được căn nhà trên đồng gió Quách Phẩm Bắc.
Phải đón được ông bác sĩ trở về. Và tôi, một kẻ vốn dĩ chỉ biết thả dài phiêu lưu, bỗng nhận ra ý nghĩa công việc viết lách của mình từ một ca đẻ khó. Cuộc sống vốn buồn đau với bao nhiêu thử thách, thăng trầm nhưng vẫn phải trôi về phía trước không thể dừng lại. Một trang viết phải tìm được ý nghĩa thực sự như đốm lửa nhỏ lay lắt trong đêm tối. Cuộc đời vốn không dễ dàng với bất cứ ai. Từ bao lâu nay tôi là người viết văn nhưng hình như chỉ đẽo gọt ngôn từ thành những món trang sức diêm dúa bóng bẩy tên tuổi.
Những trang viết xa lạ như những bông cỏ dại rũ rạp xuống vô nghĩa, phù phiếm. Dường như kẻ nào dính vào chút bút mực cũng hâm hấp, tự cao tự đại. Tự mặc lãnh bản thân mình là đấng cứu thế, kẻ có quyền năng sáng tạo ngang bằng thượng đế khi đẻ những đứa con tinh thần là tác phẩm. Đôi khi những trang viết ra đời sặc sỡ trên những cột báo nhưng bao nhiêu số phận, cuộc đời đã bị bỏ quên. Những lời tung hô, sự chúc tụng bia bọt của đám đông hay vòng nguyệt quế héo hon từ sự tưởng tượng viễn vông nghèo nàn thực sự không bắt rễ hay ăn nhập gì với đời sống cả.
Giờ đây, văn chương liệu có như Út Miêng, người mẹ trẻ mang nặng đẻ đau, vật vã sinh nở? Một cuộc vượt cạn vĩ đại với cái chết kỳ lạ của chồng. Để nụ cười trên mắt Tư Đen không có gì khác hơn hai mẹ con phải sống! Và phải chăng, trong mỗi chúng ta ai cũng cần một bác sĩ tâm hồn để định hướng trước ngã rẽ cuộc đời phiêu lưu, vô định. Tôi đã nhận thấy le lói một con đường hầm đủ vượt thoát trong ánh chớp đầy đe dọa trên bầu trời châu thổ. Những hạt mưa hay nước mắt đời tôi?...
Cũng không biết tắc ráng của chúng tôi đã đi được bao lâu. Mưa tạnh. Chỉ còn nghe tiếng ếch nhái kêu rền đêm tháng mười. Ba Nghiêm buông lỏng tay. Tiếng cánh quạt nước rè rè thêm một lúc đã dừng hẳn. Cũng đã hai rưỡi khuya. Hình như chúng tôi đã đến đầu kênh Xáng Quách Phẩm Bắc. Theo lời chỉ, ấp Dinh Hạng gần đâu đây. Tiếng chó sủa lộn. Ánh đèn hột vịt chớp chớp phía chòi canh xa. Bóng người loáng thoáng đi tới với vệt sáng vẽ vòng trong đêm. - “Ai đấy? Cần gì?” - Ba Nghiêm hô to: - “Tôi đi đón bác sĩ Hộ Phòng” - “Tôi đây, ai cần việc gì đó?” - Tôi mừng hết lớn. Thì ra công việc vừa xong, ông đã đòi về ngay. “Mưa châu thổ biết bao giờ tạnh - Gia chủ nói - Ngớt mưa hẳn đi!...”. Nể tình gia chủ lẩu nóng, rượu ngon vừa dọn lên mâm. Ông xoa chân, ngồi vào, tớp chén rượu. Vừa lúc nghe tiếng vỏ lãi xé đêm khuya. Linh tính điều gì cả nhà chạy ra thì gặp chúng tôi…
□
Bây giờ là tháng mười. Tháng của những cơn mưa.
Tôi xa châu thổ đã lâu. Thời gian giúp mọi nhịp sống đã bình thường trở lại. Như dòng phù sa cuộn chảy trôi đi. Những con cá trắm bụng trứng, vượt cạn. Rồi trở về với những đàn con sinh nở. Riêng tôi, tôi đã nhận ra mình chỉ là một người yêu sự viết lách và mãi mãi ước mơ trở thành một nhà văn. Văn chương hoàn toàn không phù phiếm nếu như chúng ta tìm được con đường trong đêm tối và lúc nào cũng có những liều thuốc tâm hồn của bác sĩ.
Tôi vẫn ước ao viết được những truyện ngắn nhẹ nhàng như cơn mưa. Nhưng thực sự có nỗi đau lắng chìm bên trong. Như Út Miêng bế đứa trẻ trên tay sau những hạnh phúc cay đắng. Sức chịu đựng của con người thật lớn lao cao cả. Trong cơn mưa châu thổ những cuộc đời chìm nổi. Những câu chữ liệu có được như hạt ngọc phù sa bồi đắp đời đời?...
Tháng 10-2010
NGUYỄN HỮU HỒNG MINH
(*) Chế: nghĩa là chị, theo cách gọi ở miền Tây.
(**) Mình ên: Chỉ có một mình.
