Ra đời sau Savaldor Dali, họa sĩ thuộc trường phái siêu thực, người Tây Ban Nha gần 30 năm, nhưng Jerry Uelsmann cũng tìm hứng khởi trong thế giới siêu thực. Những tác phẩm hoàn toàn không sử dụng hay lệ thuộc vào chương trình photoshop của ông đã tạo nên danh tiếng cho nhà nhiếp ảnh người Mỹ này.
 |
| Jerry Uelsmann |
Lần đầu tiên, nhà bảo tàng nghệ thuật Harn Museum thuộc Trường đại học Florida tổ chức cuộc triển lãm tác phẩm của Jerry Uelsmann. Triển lãm mang tên “Cái nhìn về ký ức”, khai mạc vào cuối tháng 6 đến tháng 9 năm nay, trưng bày 89 bức ảnh, kết quả 50 năm làm việc với máy ảnh và phòng tối của tác giả.
Bà Rebecca Nagy, Giám đốc Bảo tàng nghệ thuật Harn Museum tỏ ra sung sướng và hãnh diện khi trưng bày những tác phẩm nhiếp ảnh của Jerry Uelsmann. Ông xứng đáng là nhà nghiên cứu, giáo sư hướng dẫn bộ môn nghệ thuật ở Đại học Florida từ 1960 đến 1998.
Giới nghiên cứu đánh giá Uelsmann có chủ trương đi tìm sự thừa nhận, nhiếp ảnh là một thể loại nghệ thuật mang tính chất thể nghiệm. Vào cuối những năm 1950, Uelsmann đã thành công trong việc kết hợp các hình thể trong phim âm bản để tạo nên một bố cục chung, tạo nên ảo ảnh kỳ diệu qua các vật thể trong tấm ảnh được chớp từ cảnh vật thực ngoài đời. Những bức ảnh dù được ghép nối trên nền không gian khác nhau nhưng vẫn thuyết phục vì các vật thể trong ảnh vẫn giữ nguyên gốc với vật thể có thực trong cuộc sống. Có thể đây là điều gây khó cho một tác phẩm nhiếp ảnh mang tính siêu thực, khác với hội họa, trên tranh siêu thực của Dali, với cây cọ và trí tưởng tượng tuy phong phú nhưng nhiều phần lập dị, Dali có thể vẽ lên tranh mình bất cứ hình ảnh hay vật thể hoàn toàn không có thực.
Những hình ảnh ấy như được khai sinh từ một ảo giác xuất phát từ trí tưởng tượng không hề bị giới hạn của họa sĩ. Ngược lại, tác phẩm nhiếp ảnh của Uelsmann lại đi tìm ảo giác xuất phát từ những hình ảnh có thực trong cuộc sống như cánh cửa đặt trên thân cây cổ thụ nhiều tuổi; chiếc thuyền con và bầu trời đầy mây trắng phủ tràn mặt biển rộng được thu gọn giữa lòng đôi bàn tay… Tất cả sự ghép nối ấy mang theo ẩn dụ sâu sắc, nổi bật trên bố cục chặt chẽ ánh sáng và bóng tối của các tấm ảnh đen trắng.
Jerry Uelsmann sinh năm 1934 tại Detroit, Mỹ. Uelsmann tốt nghiệp cử nhân nghệ thuật ở Trường Khoa học ứng dụng Rochester vào năm 1957 và 3 năm sau, ông đỗ 2 bằng thạc sĩ khoa học và nghệ thuật ở Đại học Indiana. Từ 1960, Uelsmann trở thành giáo sư hướng dẫn phân khoa nghệ thuật tại Đại học Florida cho đến ngày nghỉ hưu.
HOÀNG ĐẶNG
