Nhà văn Scotland William Boyd, trong cuốn The Observer’s Book of Genius (Cuốn sách của thiên tài) xuất bản vào tháng 4-2007, có viết “… Nếu có một nhà văn của văn xuôi giả tưởng mà tôi muốn không ngần ngại ban cho từ thiên tài thì đó sẽ là Anton Chekhov. Không ai viết như Chekhov trước khi anh xuất hiện và sau khi anh đi (năm 1904).
 |
| Anton Chekhov và vợ Olga Knipper trên bìa sách Những bức thư tình của hai người. |
Anh đã thay đổi mọi thứ. Chekhov, có lẽ vì anh ta là một bác sĩ và biết mình sắp chết khi anh viết những câu chuyện tuyệt vời của mình, rất ý thức về sự ngắt quãng và kết nối vô tận của cuộc sống, sự vô lý của nó hay sự vô nghĩa và tàn nhẫn ngẫu nhiên của nó. Những câu chuyện của Chekhov vẫn đổ chuông với sự thật không thể nhầm lẫn của con người. Tất cả các nhà văn nghiêm túc, theo một cách nào đó, ảnh hưởng của Chekhov, ẩn giấu và công khai rất phổ biến - Chekhov là một thiên tài”.
Là một người mến mộ và nghiên cứu về nhà văn Anton Pavlovich Chekhov (1860-1904), nhà văn chuyên truyện ngắn và kịch tác gia người Nga, được xem là một trong những nhà văn vĩ đại nhất của tiểu thuyết hư cấu trong lịch sử, William Boyd viết về uẩn khúc đằng sau cuộc hôn nhân ngắn ngủi giữa Anton Chekhov và Olga Knipper.
 |
| Chân dung Anton Pavlovich Chekhov (1898), tranh sơn dầu của Osip Braz. |
Vào ngày 25-5-1901, Anton Chekhov, 41 tuổi, kết hôn với nữ diễn viên Olga Knipper, trẻ hơn ông 8 tuổi. Cuộc hôn nhân gây ra sự ngạc nhiên và sửng sốt cho bạn bè và gia đình của ông. Ở Nga vào thời điểm đó, Chekhov là một nhà văn nổi tiếng như Tolstoy, đã đi qua hơn 30 cuộc tình. Nhiều phụ nữ muốn kết hôn nhưng ông luôn nhanh chóng lùi lại. Đột nhiên, lần này ông kết hôn một cách đột ngột và âm thầm.
Olga Knipper xuất thân từ một gia đình tư sản Nga, từng gặp nhiều khó khăn khi vào đời nhưng cô đã táo bạo, gan lì quyết trở thành một diễn viên. Vào thời điểm gặp Chekhov, Knipper là thành viên của Nhà hát Nghệ thuật Moscow. Cô bắt gặp ánh mắt của Chekhov vào năm 1898 khi đang hóa thân thành Irina Arkadina trong vở The Seagull (Chim hải âu) của Chekhov. Nàng diễn viên Olga bé nhỏ nhắn và hăng hái, phải đấu tranh vất vả để vượt qua hoàn cảnh bằng một quyết tâm không ngừng nghỉ nên Chekhov đã phải lòng.
Mối tình của họ bắt đầu vào năm 1899 nhưng nó bị phủ bóng tối vì căn bệnh lao của Chekhov ở vào giai đoạn cuối. Là bác sĩ nên Chekhov biết chính xác mình không thể tránh khỏi tử vong. Khi căn bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, cảm thấy sự kết thúc của cuộc đời mình gần kề, có lẽ là điều thúc đẩy nhà văn tìm đến với hôn nhân. Tuy nhiên, Olga Knipper, người vợ có năng lực và tràn đầy năng lượng không bao giờ có thể là y tá của ông. Lá phổi tàn phá Chekhov nên ông đã phải chạy trốn khỏi mùa đông nước Nga. Ông đi về phía nam ấm áp, đến Yalta ở Crimea, và xây một ngôi nhà ở đó. Chekhov chỉ trở lại Moscow và St Petersburg thăm vợ mình khi thời tiết được cải thiện. Chuyện vợ chồng đã trở thành một cuộc hôn nhân có khoảng cách, chỉ “nuôi dưỡng” bằng những lá thư cho nhau gần như hằng ngày.
Knipper và Chekhov thường nói về việc cố gắng có một đứa con, nhưng không dễ dàng khi hai người sống cách xa nhau. Thỉnh thoảng Knipper rời khỏi nhà hát, bắt chuyến tàu về phía nam đến Yalta để dành một vài ngày với chồng.
Nhưng từ cuối năm 1902 hai người vắng xa nhau trong khoảng thời gian khá dài.
Một hôm, trên chuyến tàu trở về Moscow, Knipper cảm thấy đau bụng, buồn nôn. Cô tự hỏi liệu cô có mang thai hay không. Sau đó, cô viết trong nhật ký rằng cô bị bệnh nặng đến nỗi gục ngã và được đưa đến Viện sản khoa lâm sàng và bác sĩ sản khoa cho biết cô đã mang thai. Nhưng cha của đứa con chưa sinh của Olga là ai? Có người đề cập đến sự “nhiệt tình” đối với Olga của Aleksandr Vishnevsky - một diễn viên người Nga và là một trong những thành viên sáng lập của Nhà hát Nghệ thuật Moscow. Nhân vật hay được nhắc đến trong thư của Olga, chính xác vào khoảng đầu năm 1901 và qua đó, Chekhov nghĩ Vishnevsky là cha đứa bé.
 |
| Khu nhà của Chekhov ở Crimea. |
Trong các bức ảnh, Vishnevsky là một người đàn ông cứng cỏi và đẹp trai. Nhưng lại có thêm sự cáo buộc khác, nghi ngờ rằng người yêu của Olga là một trong những giám đốc của công ty nhà hát, ông Vladimir Nemirovich-Danchenko. Ông ta và Knipper là những người yêu của Olga trước khi cô gặp Chekhov. Cả hai người bị nghi ngờ là “cha đứa bé” chưa sinh của Olga nói trên đều là người quen khá thân với Chekhov. Chekhov vẫn giữ quan hệ thân thiện với Vishnevsky nhưng mối quan hệ với Nemirovich-Danchenko đã nguội đi. Mặc dù hai người đàn ông này đều năng nổ trong việc chăm sóc Chekhov vào mùa hè năm 1902.
Mọi nghi vấn chung quanh sự mang thai của Olga không được nhắc đến nữa khi vào tháng bảy năm 1904, Olga nghe tin Chekhov yếu trầm trọng, cô đến Badenweiler - khu nghỉ dưỡng sức khỏe ở quận Breisgau-Hochschwarzwald của Baden-Württemberg, Đức và ở đó Chekhov, bị suy yếu nặng nề và chết vì bệnh lao ở tuổi 44.
Sau này bà Olga Knipper (tên đầy đủ Leonardovna Knipper-Chekhova) vẫn làm việc tại Nhà hát Nghệ thuật Moscow trong suốt quãng đời còn lại. Vào ngày 22 tháng 3 năm 1959, bà qua đời ở tuổi 90 tại Moscow, Liên Xô.
HOÀNG ĐẶNG (Theo The Guardian)
