Người gieo hạt trong khu vườn văn học thiếu nhi

Kể từ cuốn sách Những tia nắng đầu tiên được xuất bản lần đầu vào năm 1971 đến nay, nhà văn Lê Phương Liên vừa tròn 50 năm cầm bút. Làm nên dấu ấn, sự nghiệp văn chương của bà là những tác phẩm viết cho thiếu nhi. Mới đây, nhà văn bất ngờ ra mắt cuốn tiểu thuyết dã sử đầu tay Nữ sĩ thời gió bụi.

Nhà văn Lê Phương Liên với cuốn tiểu thuyết dã sử đầu tay Nữ sĩ thời gió bụi. Ảnh: THƯ HOÀNG

Nhà văn Lê Phương Liên sinh ra ở khu phố cổ Hà Nội năm 1951. Thuở bé, cô bé Liên yêu văn học và từng đoạt giải cuộc thi học sinh giỏi văn toàn miền Bắc, nhưng đến khi trở thành sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội thì mới thực sự “bén duyên” với văn chương.

Niềm vui, nỗi buồn đều lấp lánh

Nhà văn Lê Phương Liên nhớ lại, vào một ngày hè năm 1969, cô sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội được người quen đưa tới NXB Kim Đồng để gửi gắm những trang viết đầu tay rồi bản thảo đầu tiên được in. Hè năm 1970, NXB Kim Đồng giới thiệu Lê Phương Liên dự Trại sáng tác Bộ Giáo dục (ở xã Song Phượng, Đan Phượng, Hà Tây cũ, nay thuộc Hà Nội).

“Tại đây, tôi viết xong bản thảo cuốn Những tia nắng đầu tiên. Sau đó, tôi viết thêm truyện ngắn Câu hỏi trẻ thơ tham gia cuộc thi viết về “Thầy giáo và nhà trường xã hội chủ nghĩa” và đoạt giải. Giải thưởng đầu tiên này giúp tôi tự tin hơn với lẽ sống của mình để tiếp tục con đường rất dài và rất xa về sau”, nhà văn Lê Phương Liên kể.

Sau khi tốt nghiệp khoa Toán - Lý, Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội, Lê Phương Liên được phân công về Trường cấp II Yên Sở (xã Yên Sở, huyện Thanh Trì, nay là phường Yên Sở thuộc quận Hoàng Mai, Hà Nội). Trong thời gian đứng trên bục giảng, tình yêu văn chương cứ thôi thúc nên cô giáo trẻ Lê Phương Liên rẽ về công tác tại NXB Kim Đồng, vừa tổ chức bản thảo, biên tập, vừa tranh thủ viết văn, viết sách.

Cách đây ít lâu, nhà văn Lê Phương Liên ra mắt cuốn Câu hỏi trẻ thơ tuyển chọn 50 tác phẩm kỷ niệm 50 năm cầm bút của bà. Trong đó, bà chọn 25 truyện ngắn và 25 tản văn. Có tác phẩm bà mới viết như Mùa xuân Corona, còn lại là những tác phẩm đoạt giải thưởng trong các cuộc thi, từng được in trên báo và trong các tuyển tập sách đã xuất bản.

Không chỉ viết truyện ngắn cho thiếu nhi, nhà văn Lê Phương Liên còn viết tản văn, truyện lịch sử cho các em. Những cuốn sách về Đinh Bộ Linh, Lý Thường Kiệt, Trần Nhân Tông, Bùi Thị Xuân, Quang Trung… được tái bản nhiều lần đã góp phần hun đúc tình yêu sử Việt cho nhiều thế hệ thiếu nhi.

Trong khu vườn văn học cho thiếu nhi, Lê Phương Liên lặng lẽ gieo hạt, nối tiếp những “cây cổ thụ” như Đoàn Giỏi, Tô Hoài, Vũ Tú Nam, Phong Thu… Những cuốn sách viết cho thiếu nhi của bà như Những tia nắng đầu tiên (1971), Khi mùa xuân đến (1973), Hoa dại (1995), Cuộc phiêu lưu của chú Rối Tễu (2009); hay 2 cuốn tiểu thuyết Khúc hát hạnh phúc (2002) và Ký ức ánh sáng (2012)... có thể ví là những hạt mầm, gieo những ước mơ, khát vọng cho thiếu nhi. Trong sách của bà, những câu chuyện rất giản dị nhưng niềm vui và nỗi buồn đều lấp lánh.

Tràn đầy nhiệt huyết

Dù nghỉ hưu nhưng nhà văn Lê Phương Liên vẫn tích cực tham gia nhiều hoạt động văn hóa, đặc biệt là các sự kiện liên quan đến thiếu nhi. Bà tham gia các buổi nói chuyện, tọa đàm; làm giám khảo cuộc thi viết thư quốc tế UPU hay chấm chọn một giải thưởng văn chương cho thiếu nhi… Tất cả đều vì một mong muốn vun đắp cho trẻ thơ những điều tốt đẹp nhất. Đặc biệt, bà mong các em đến gần hơn với sách.

Đầu năm nay, ở tuổi 70, nhà văn Lê Phương Liên gây bất ngờ khi ra mắt cuốn tiểu thuyết đầu tay - tiểu thuyết dã sử Nữ sĩ thời gió bụi. Có lẽ đây cũng là tác phẩm công phu nhất mà bà hướng tới đối tượng độc giả đã trưởng thành.

Nhà văn Lê Phương Liên cho biết, cơ duyên viết cuốn sách này hết sức tình cờ. Rằm tháng Giêng năm Mậu Tuất (năm 2008), bà dự Ngày Thơ Việt Nam. Trên sân Thái Học, bà tình cờ gặp lại một người quen ở làng Phú Xá (nay là Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội). Chuyện trò một chút, người này muốn mời bà về dự hội làng Phú Xá, viếng mộ Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Chuyện trò thêm một chút nữa, người này bảo muốn bà viết một cuốn sách về bà Đoàn Thị Điểm…

Từ nguồn cơn ấy, rồi chuyện nọ dắt chuyện kia, cuối cùng nhà văn Lê Phương Liên đã hoàn thành cuốn tiểu thuyết dã sử gồm 5 chương, dày gần 300 trang - tác phẩm được coi là cuốn tiểu thuyết đầu tiên về cuộc đời của một nữ trí thức thời phong kiến ở Việt Nam.

Chính nhà văn Lê Phương Liên cũng bảo, ngay cả lúc còn sung sức, bà chưa từng nghĩ mình sẽ viết tiểu thuyết dã sử về Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm - bậc “nữ nhân kỳ tài” đặc biệt trong lịch sử văn học trung đại của Việt Nam. Thế nhưng, khi viết tiểu thuyết này, bà lại cảm thấy “hăng hái ngồi bên bàn phím, viết đêm viết ngày như có một nguồn lực siêu nhiên nào thôi thúc”.

THƯ HOÀNG