Trong 25 năm qua, cái tên “Google” dần đồng nghĩa với việc tìm thứ gì đó trên mạng. Các cuốn từ điển hiện nay cũng đã công nhận “động từ” “to Google” có nghĩa là dùng một dịch vụ online nào đó tìm kiếm trên mạng.
 |
| Giao diện công cụ tìm kiếm Duck Duck Go, đối thủ của Google trong thị trường tìm kiếm online, tuy không lớn bằng Google, nhưng thu hút người dùng ở tuyên bố không kèm quảng cáo và không theo dõi dữ liệu cá nhân người dùng. (Ảnh chụp màn hình) |
Google không chỉ là “bá chủ” trong thị trường tìm kiếm, mà còn trong thị phần trình duyệt web khi công cụ Chrome của họ chiếm tới 2/3 thị phần trình duyệt web toàn cầu. Google cũng đang chiếm thị phần lớn ở mảng quảng cáo trên web khi Google Ads nắm giữ khoảng 29% tổng thị phần quảng cáo số năm 2021. Như vậy, xét về tổng thể, kết hợp các mảng trình duyệt web, tìm kiếm và quảng cáo hiện nay, Google thực sự là một thế lực lớn trên mạng Internet và không ngạc nhiên khi bị các nhà quản lý cạnh tranh và chống độc quyền trên toàn thế giới rất “quan tâm”. Nếu tạm gác sang một bên vấn đề lợi ích kinh doanh, vẫn còn những câu hỏi cần được giải đáp. Chẳng hạn, các kết quả chúng ta tìm được trên Google (rõ ràng bị chi phối từ các nội dung xem trên web) có đáp ứng trung thực, khách quan những gì ta muốn?
Hơn 80% doanh thu của tập đoàn mẹ Alphabet đến từ mảng kinh doanh quảng cáo của Google. Trong khi đó, khoảng 85% hoạt động tìm kiếm online trên thế giới được thực hiện qua công cụ của Google. Rõ ràng, một công ty sẽ có lợi thế thương mại rất lớn trong việc bán quảng cáo nếu kiểm soát luôn các kết quả hiển thị của hầu hết hoạt động tìm kiếm online toàn cầu.
Các khảo sát của hãng nghiên cứu thị trường Nielsen Norman Group cho thấy người dùng Internet hiếm khi xem tới cuối trang kết quả hiển thị và ít xem thêm các nội dung khác ngoài giới hạn hiển thị của màn hình. Điều này khiến phần hiển thị các kết quả tìm kiếm đầu tiên và trên cùng của trang tìm kiếm trở nên giá trị hơn mọi phần khác.
Có thể không mấy người dùng biết trang web hiển thị kết quả tìm kiếm đầu tiên thường chứa những đường link đã được trả tiền quảng cáo cho Google. Dĩ nhiên, không phải lúc nào những kết quả được trả tiền là những thông tin tốt nhất, phù hợp nhất với nhu cầu của bạn. Không hiếm khi thông tin bạn thực cần sẽ nằm ở trang kết quả thứ 3, thứ 10, hoặc xa hơn nữa. Việc thiết kế trang kết quả và dành vị trí nổi bật cho các quảng cáo có trả tiền là nhân tố gây tác động hành vi rất lớn. Tất cả những điều này được “tiếp lửa” bằng việc sử dụng mô hình quảng cáo “trả tiền trên mỗi cú nhấp chuột” (pay-per-click).
Quy mô ảnh hưởng của Google còn bao trùm ra bên ngoài “cõi” tìm kiếm online rất nhiều. Hơn 2 tỷ người dùng đang sử dụng mạng xã hội chia sẻ video trực tuyến YouTube của họ mỗi tháng (chỉ tính số tài khoản đăng nhập). YouTube cũng được coi là nền tảng số 1 của quảng cáo online.
Dĩ nhiên YouTube có tùy chọn để người dùng tránh xem quảng cáo, đó là đăng ký tài khoản có trả phí. Nhưng chỉ một tỷ lệ rất nhỏ người dùng chọn gói này, phần lớn người dùng vẫn “miệt mài” xem quảng cáo trên YouTube để có thể tận hưởng các nội dung giải trí khác không tốn phí.
Cũng cần nhắc lại rằng Google không phải công cụ duy nhất giúp mọi người tìm kiếm trên mạng. Một trong những lựa chọn thay thế đáng kể nhất là DuckDuckGo (https://duckduckgo.com/) - công cụ tìm kiếm online khẳng định không có quảng cáo và bảo đảm quyền riêng tư của người dùng. Thời gian qua, số người dùng DuckDuckGo tăng đáng kể và công cụ này cũng đã kết hợp với dự án trình duyệt web TOR để trở thành một đối trọng khác có thể không lớn bằng, nhưng cũng có thị phần ngách của riêng họ khi cạnh tranh với ông lớn Google.
DƯƠNG KIM THOA (theo Fastcompany, NN Group)
