ĐNO - Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định số 2283/QĐ-TTg ngày 31-12-2020 về việc công nhận bảo vật quốc gia (đợt 9), năm 2020 gồm 24 hiện vật, nhóm hiện vật, trong đó có 2 tượng Chăm cổ đang được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng là Tượng thần Ganesha và tượng Gajasimha (Voi - Sư tử).
Video: XUÂN SƠN - NGUYỄN LỄ
 |
| Tượng Ganesha (giữa) làm từ chất liệu sa thạch, ký hiệu BTC 5, có kích thướng cao 95cm, dài 48cm, rộng 34cm. Tượng được phát hiện vào năm 1903 bởi Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) khi tiến hành khảo cổ tại đền-tháp E5 thuộc nhóm E (theo cách phân nhóm của các nhà khảo cổ học người Pháp) tại di tích Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam. Sau đó, tượng được đưa về lưu giữ và giới thiệu tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng từ năm 1918. Ảnh: NGUYỄN LỄ |
 |
| Tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng hiện tại, tượng được đặt ở vị trí trang trọng trên Đài thờ Mỹ Sơn E1 (làm từ sa thạch, Thế kỷ VII). Đài thờ này cũng là một bảo vật quốc gia được Thủ tướng Chính phủ công nhận tại Quyết định số 1426/QĐ-TTg ngày 1-10-2012. Ảnh: XUÂN SƠN. |
 |
| Theo thần thoại Ấn Độ, Ganesha là vị thần may mắn, tri thức và văn học, là con trai của thần Shiva và nữ thần Parvati. Ganesha là một trong những vị thần cổ xưa nhất của các ngôi đền Hindu và cũng là một trong số những vị thần được yêu mến nhất với khả năng dẹp bỏ những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống. Ảnh: XUÂN SƠN |
 |
| Trong nghệ thuật điêu khắc tôn giáo, thần Ganesha thường được thể hiện trong hình dạng một người đàn ông thấp béo, bụng phệ, có đầu voi với hai tay, hoặc bốn tay hoặc nhiều hơn. Thần được thờ cúng rất rộng rãi trong cộng đồng những người theo Hindu giáo, có thể bắt gặp ở Ấn Độ, Sri Lanka, Bangladesh, Nepal và nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á. Ở Việt Nam, các tác phẩm thể hiện thần Ganesha có thể thấy trong nền văn hóa Champa và văn hóa Óc Eo (Phù Nam). Ảnh: XUÂN SƠN |
 |
| Đây là một trong những tượng tròn hiếm hoi thể hiện vị thần Ganesha ở dạng thức đứng, còn tương đối nguyên vẹn, có kích thước lớn và mang nhiều đặc điểm độc đáo về phong cách trong giai đoạn sớm - khoảng thế kỷ VII-VIII, của nền nghệ thuật điêu khắc cổ này. Ảnh: XUÂN SƠN |
 |
| Tổng thống nước Cộng hòa Ấn Độ Ram Nath Kovind (áo sáng) và phu nhân tham quan tượng Ganesha tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng tháng 11-2018. Ảnh: XUÂN SƠN |
 |
| Tượng linh thú Gajasimha làm từ chất liệu Sa thạch, ký hiệu BTC 221. Tượng cao 215cm, dài 100cm, rộng 84cm. Tượng được tìm thấy trong cuộc khai quật tại Tháp Mẫm (tỉnh Bình Định) giai đoạn 1933-1934 do Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) thực hiện, được đưa về Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng vào năm 1935. Ảnh: NGUYỄN LỄ |
 |
| Gajasimha (hay Voi - Sư tử) là một hình tượng linh thú trong thần thoại Ấn Độ với đầu voi và thân sư tử. Hình tượng đầu voi biểu trưng cho quyền năng của thần linh và thân hình sư tử là biểu trưng chiến thắng, uy quyền của một vị vua. Ảnh: NGUYỄN LỄ |
 |
| Tại các đền-tháp, tượng Gajasimha sẽ được đặt trước cửa với vai trò bảo vệ sự tôn nghiêm cho công trình. Trong nghệ thuật điêu khắc Champa, hình tượng này xuất hiện khá phổ biến qua nhiều giai đoạn với chất liệu đa dạng như sa thạch, đất nung; loại hình có thể là tượng tròn hay phù điêu trang trí... Ảnh: NGUYỄN LỄ |
 |
| So sánh với các nhóm tượng cùng chủ đề đã được phát hiện, tác phẩm hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng là hiện vật có kích thước lớn nhất và còn nguyên vẹn, thể hiện hầu như đầy đủ các đặc điểm tiếu tượng của linh thú Gajasimha. Ảnh: NGUYỄN LỄ |
 |
| Tượng Gajasimha ở Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng là minh chứng cho sự thuần thục và sáng tạo trong nghệ thuật tạc tượng động vật của cư dân Champa cổ, với sự kết hợp khéo léo giữa những hình tượng động vật trong tự nhiên cùng các con linh vật trong thần thoại, tôn giáo. Ảnh: XUÂN SƠN |
 |
| Tượng mang những nét đặc trưng trong phong cách nghệ thuật của một trong những giai đoạn muộn nhất - đã được các nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật có uy tín xếp vào một phong cách riêng là phong cách Tháp Mẫm (khoảng thế kỷ XII-XIII) trong tiến trình phát triển của nền nghệ thuật điêu khắc Chăm. Ảnh: XUÂN SƠN |
|
Đến tháng 1-2021, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng đang lưu giữ và giới thiệu tổng cộng 6 hiện vật điêu khắc đã được công nhận Bảo vật quốc gia, bao gồm: Đài thờ Trà Kiệu (ký hiệu BTC 95), Đài thờ Mỹ Sơn E1 (ký hiệu BTC 6), Tượng Bồ tát Tara (ký hiệu 535/KL103), Đài thờ Đồng Dương (ký hiệu BTC 168), tượng Ganesha (ký hiệu BTC 5), tượng Gajasimha (ký hiệu BTC 221).
|
XUÂN SƠN - NGUYỄN LỄ
