Trung Quốc muốn là "hãng dược số 1" của thế giới

Thời gian qua, những công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực dược phẩm đang mọc lên rất nhiều tại Trung Quốc. Điều này phù hợp với chính sách lớn mà Bắc Kinh đang thúc đẩy, đó là tạo điều kiện để tăng tốc phát triển ngành công nghệ dược phẩm.

Tòa nhà của hãng công nghệ sinh học BeiGene có trụ sở tại khu công nghiệp Tô Châu ở thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Từ lâu, Trung Quốc nổi tiếng là trung tâm lớn của thế giới về sản xuất các loại thuốc generic (bản sao của thuốc biệt dược với thành phần hoạt chất tương tự nhau) và các thành phần hoạt chất dược phẩm (viết tắt là API). Nhưng các công ty trong lĩnh vực này đã bắt đầu vươn lên, tiên phong trong bào chế, phát triển các loại thuốc mới. Những năm qua, Trung Quốc cũng phát triển rất mạnh về dược phẩm sinh học - lĩnh vực được đánh giá là khó hơn so với sản xuất các loại thuốc thông thường.

Nhà cung cấp vắc-xin Covid-19 cho thế giới

Thị trường dược phẩm Trung Quốc hiện là thị trường lớn thứ hai thế giới (sau Mỹ), phần lớn nhờ nhu cầu từ các bệnh viện trong nước. Để hình dung rõ hơn về quy mô phát triển ngành dược phẩm sinh học của Trung Quốc, chúng ta có thể nhìn vào câu chuyện điển hình nhất, đó là hành trình Trung Quốc trở thành nhà cung cấp vắc-xin ngừa Covid-19 dẫn đầu toàn cầu ra sao.

Theo số liệu của Trung tâm Vắc-xin tại Trường Vệ sinh và Y học nhiệt đới London (Anh), tính tới tháng 11-2021, có 20 vắc-xin ngừa Covid-19 do các công ty Trung Quốc nghiên cứu phát triển đang thử nghiệm lâm sàng, bao gồm các vắc-xin được phát triển từ các công nghệ truyền thống kiểu cũ cho tới các công nghệ mới nhất hiện nay.

Hai hãng dược phẩm Trung Quốc là Sinopharm và CanSino sau khi đã tiếp thị các loại vắc-xin “không phải mRNA” trên toàn cầu, giờ cũng đang dồn sức phát triển các loại vắc-xin công nghệ mRNA. Một số công ty Trung Quốc đang độc lập phát triển các vắc-xin mRNA mà không cần có đối tác nước ngoài.
Suzhou Abogen - công ty khởi nghiệp mới 2 tuổi của Trung Quốc - đã hợp tác với một trong những nhà sản xuất vắc-xin lớn nhất Trung Quốc là Walvax và Viện Y học quân đội nước này để phát triển vắc-xin mRNA đầu tiên được cấp phép thử nghiệm lâm sàng tại Trung Quốc có tên ARCoV. 

Vắc-xin này cũng đã được cấp phép thử nghiệm tại Mexico, Indonesia và Nepal. Theo báo cáo khoa học công bố trên tạp chí khoa học Cell của Mỹ, vắc-xin ARCoV yêu cầu độ lạnh âm sâu bảo quản không lớn như vắc-xin của Moderna hay Pfizer.

Chú trọng công nghệ mRNA

Đến nay, Trung Quốc chủ yếu cung cấp các loại vắc-xin theo công nghệ truyền thống, tức sử dụng virus bất hoạt để tạo phản ứng miễn dịch. Công nghệ này hoàn toàn khác với công nghệ mRNA (hay RNA thông tin) mà các hãng dược lớn của Mỹ là Pfizer và Moderna áp dụng để bào chế vắc-xin ngừa Covid-19 của họ.

Nhưng không có nghĩa Trung Quốc không có công nghệ vắc-xin mRNA. Ông Hangwen Li từ năm 2016 đã thành lập Công ty Stemirna Therapeutics có trụ sở tại khu thương mại tự do Kim Kiều, Thượng Hải (Trung Quốc) để tập trung phát triển các dược phẩm sinh học công nghệ mRNA. Từ 2 năm trước, vị Giám đốc điều hành (CEO) này dự báo trong vòng 5 năm nữa thị trường cho công nghệ mRNA sẽ “bùng nổ”. Qua đại dịch Covid-19, “lời tiên tri” đó phần nào đã được chứng minh.

Tuy nhiên, Trung Quốc thực sự đang dấn rất sâu trong cuộc chơi mRNA này, nhất là khi họ đặt ra tham vọng chiến lược trở thành cường quốc dược phẩm của thế giới. Hiện Công ty Stemirna phát triển một vắc-xin ngừa Covid-19 công nghệ mRNA mà theo họ có hiệu quả phòng ngừa một số biến thể, trong đó có Delta.

Một ví dụ khác nữa là trường hợp Fosun Pharma, một trong các hãng dược phẩm lớn nhất tại Trung Quốc. Tháng 3-2020, công ty này hợp tác với hãng BioNTech của Đức để phát triển và thương mại hóa vắc-xin tại Trung Quốc.

Cùng với đó, hãng dược Everest Medicines của Trung Quốc trong tháng 9 vừa qua cũng đã giành được quyền cung cấp vắc-xin mRNA do hãng Providence Therapeutics của Canada phát triển tại thị trường Trung Quốc và một số quốc gia Đông Nam Á. Cả hai công ty Everest và Fosun đều công bố đang phát triển các vắc-xin mới ngừa biến thể Omicron.

Có một sự thật đang ngày càng rõ hơn, đó là theo thời gian, hiệu quả của mọi loại vắc-xin ngừa Covid-19, kể cả vắc-xin mRNA, đều giảm dần. Điều này mở ra cơ hội lớn cho các ứng cử viên mới, trong đó có các sản phẩm của Trung Quốc, gia nhập thị trường cung cấp vắc-xin.

Như thế để thấy rằng, với kinh nghiệm vài chục năm sản xuất thuốc generic và các API, Trung Quốc nắm trong tay những lợi thế đáng kể để có thể trở thành cường quốc dẫn đầu về dược phẩm, trước mắt là thị trường vắc-xin ngừa Covid-19 ở quy mô toàn cầu.

Trần Đắc Luân (theo Nikkei)