Ông Nguyễn Tấn Biểu người làng Chiên Đàn, còn gọi là Chơn Đờn, nửa đầu thế kỷ XX trở về trước thuộc tổng Chiên Đàn, huyện Hà Đông; nay thuộc xã Tam An, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Ông tuy không học giỏi, nhưng khá nổi tiếng vì tính khí hay nói ngông, chơi ngông. Chuyện dưới đây ghi lại theo lời kể của ông Nguyễn Tấn Vinh, sinh năm 1940, cháu nội của ông.
 |
| Đình Chiên Đàn, nơi được cho là liên quan đến những chuyện nói ngông của ông Biểu. |
Làng Chiên Đàn xưa có nhiều ruộng đất công thuộc quyền sở hữu của làng, do làng quyết định. Thường thì làng cho thuê ruộng, tức cho bà con làm rẻ, đến mùa nộp thóc lúa, hoa lợi, để làng dùng vào việc chung như cúng tế, lễ lạt. Ông Biểu cũng thuê ruộng của làng làm rẻ. Chuyện thường thôi, chẳng có gì đáng bàn, nếu không gặp năm đói kém, mất mùa, dân nghèo đã khổ càng khổ hơn. Ông thấy dân đói khổ quá, mới tính “chơi khăm” làng một vố. Năm ấy, ông cố ý chây ỳ không nộp thuế. Mỗi khi làng cho người đòi năm lần bảy lượt, ông cứ khất lần. “Nhà tui chưa có tiền nộp, để ít bữa nữa… khó quá, khó quá…”.
Lý trưởng tức lắm. “Thằng ni ù lì. Phải có cách gì trị nó chớ? Không ai cũng như nó làng làm răng thu thuế được?”. Lời lý trưởng đã phán ai dám cãi? Thế là làng làm căng. Ông Biểu thấy vậy, mới bảo: “Tui nói thiệt, nhà tui không có gì mà… Chỉ còn có con trâu, nhưng là trâu cái… Nếu làng đòi hung quá thì bắt nó đi. Khi mô tui có tiền tui đem đến chuộc lại”. Không còn cách nào khác, làng liền lùa ngay con trâu cái về, cột ngay ở đình làng.
Cột trâu vào đình, làng có cắt người trông coi nhưng trâu… làng sao bằng trâu nhà. Họ cho ăn qua quýt, chủ yếu để cho trâu khỏi đói, chết mà thôi. Kết quả, chỉ vài ba bữa, trâu ốm đi trông thấy. Đợi đến lúc đó, ông Biểu mới lựa lúc làng đang họp ở đình, liền rảo đi rảo lại quanh con trâu, nói oang oang, cốt để mấy ông làng nghe: “Chua choa, ở với ông thì con mập mạp mà ở với làng có mấy bữa, làng làm chi con ốm kinh rứa?!”. Mấy ông có chức tước ở làng cứ nghe đi nghe lại, nhột quá, nhưng không biết làm gì, nói gì để “trả đũa” cho bõ tức. Cuối cùng, họ chẳng còn cách nào khác là cho người ra, bảo với ông Biểu: “Thôi, mi dắt về đi, khi mô có tiền thì trả cũng được, răng cứ nói chi nói miết, mệt lắm!”.
Một chuyện khác. Nguyên xưa kia làng nào cũng có bót gác, gọi là điếm canh hay chòi canh. Ở đó có sẵn cái mõ, dụng cụ làm bằng tre, dùng để gõ, phát ra tiếng khá to, cốt để báo động khi có trộm cướp hay có việc gì khẩn cấp cần báo cho làng biết để dân làng đến hỗ trợ... Ngày nọ, ông Biểu biết làng sẽ kiểm tra chuyện canh gác ở điếm canh nên xung phong ra trực. Nhưng, ông chẳng thèm trực gì, chỉ thắp ngọn đèn hiu hắt cho… có. Khi ông xã đến, thấy điếm canh vắng hiu, chẳng tìm ra ai là người gác, liền nóng máu, xách mõ đánh để báo động. Ông Biểu, như từ trên trời rơi xuống, tay giựt cái mõ, tay vả vào mồm ông xã. Ông xã hoảng hốt, la lên: “Ớ Biểu, răng mi nhè tao mi đánh?”. Ông Biểu giả đò: “Ủa, ông xã hả? Rứa mà tui tưởng thằng mô ngỗ nghịch lấy cái mõ đánh tầm bậy”. Ông xã vặn vẹo “Rứa lính canh ở mô?”. Ông Biểu đáp “Tui canh chớ ai. Nhưng tui dại chi ngồi đó cho nó biết hả? Tui ngồi trong bụi. Mà cũng tại ông, ai biểu ông nhè lấy cái mõ đánh, tui không biết, tưởng thằng nào to gan, mới vả vô miệng. Tui xin lỗi nghe”.
Ông xã tức anh ách, nhưng đành chịu.
Chuyện thứ ba mới… độc đáo. Số là xưa kia theo quy định của làng Chiên Đàn, mỗi năm một ông trùm chịu trách nhiệm lo việc cúng tế ở làng, hết ông này chuyển sang ông khác. Năm nọ, đến lượt ông Biểu. Đó cũng là năm làng tổ chức long trọng hơn mọi năm, có mời tổng về dự. Lệ thường, làng phải mua đến 7 con heo, mà là heo đực. Ông Biểu làm khác. Ông mua toàn heo cái rồi dặn mọi người kín tiếng. Mặt khác, ông lén mua một lúc 7 “cái đó” của heo đực, giao cho 7 thanh niên thân tín, dặn làm như ri, như ri…
Y như ông tiên đoán, chuyện mua heo cái cúng tế đã dặn kỹ phải giữ kín nhưng rốt cuộc rồi cũng lộ ra. Đám quan khách xì xầm “Cái thằng Biểu ni coi khinh làng, làm heo cái đãi khách”. Lý trưởng nghe được, hầm hầm nổi giận, kêu ông lại, nạt nộ “Mi xấc lắm. Ai biểu mi làm heo cái đãi làng?”. Ông bình tĩnh thưa lại “Dạ, làm chi có chuyện đó? Chẳng qua người ta ghen ghét, đặt điều nói bậy thôi, oan cho tui quá! Mà, ai nói tầm bậy rứa?”. Ông lý trưởng giọng gay gắt “Tao nghe người ta nói râm kìa, mi còn chối hả?”. Ông vẫn bình tĩnh “Làng nói rứa thì để tui chứng minh chớ, không tui bị oan”. Vừa nói, ông vừa quay lại, bảo mấy thanh niên “Sắp bay, bưng ra đây!”. Đám thanh niên chỉ chờ có vậy, liền nhanh nhẩu mỗi người bưng lên một mâm, trên mâm chỉ có mỗi “cái đó” của heo đực. Ông lần lượt dẫn từng thanh niên đến từng bàn, đặt “cái đó” lên mâm, nói “Dạ, heo đực đây làng”.
Lý trưởng và đám quan chức biết bị ông chơi xỏ, tức lắm nhưng cũng đành chào thua mưu trí của ông.
PHẠM HỮU ĐĂNG ĐẠT
