CV và HP

* Chuyên mục Cửa sổ tri thức trên Đà Nẵng Cuối tuần số ra ngày 28-4 vừa qua trong phần giới thiệu về xe La Dalat sản xuất tại Việt Nam có chú thích rằng HP là viết tắt hai chữ Horse Power, nghĩa là sức ngựa. Tuy nhiên, tôi được biết cũng có một đơn vị chỉ sức ngựa nữa viết tắt là CV. Vậy hai đơn vị này có khác nhau về giá trị hay không và vì sao có đến hai đơn vị khác nhau như thế? (Nguyễn Văn Ba, Thanh Khê, Đà Nẵng).

- Cả hai đơn vị CV (viết tắt hai từ Cheval Vapeur, tiếng Pháp) và HP (Horse Power, tiếng Anh) đều có nghĩa là sức ngựa hay mã lực. Tuy nhiên, giá trị của hai đơn vị chỉ công suất này không giống nhau.

Nói nôm na thì CV hoặc HP là 2 ký hiệu khác nhau của một loại đơn vị được dịch tại Việt Nam là Mã lực (Horse Power - sức ngựa).

Ở nước Pháp, người ta ký hiệu mã lực là CV và giá trị của nó là: 1 CV = 736W. Ở nước Anh, người ta lại ký hiệu mã lực là HP và giá trị có hơi khác là: 1 HP = 746W.

Chính sự sai biệt giữa giá trị của hai đơn vị chỉ công suất này dẫn đến sự nhầm lẫn của một số tác giả soạn sách giáo khoa, như phát hiện của Nguyễn Quang Đông (Đại học Thái Nguyên) đăng trên trang thuvienvatly.com như sau:

Sách giáo khoa Vật lý 10 (Dương Trọng Bái – Tô Giang - Nguyễn Đức Thâm – Bùi Gia Thịnh) trước năm 2006, tr.139,  ghi 1 HP = 736W. Cuốn Từ điển giáo khoa Vật lý – Dương Trọng Bái, Vũ Thanh Khiết đồng chủ biên, NXB Giáo dục 12-2007, tr.414, ghi 1 HP = 736W.

Trong rất nhiều tài liệu tham khảo môn vật lý THCS, THPT, chỉ một ít sách viết đúng 1 HP = 746W, phần nhiều sách khác viết sai thành 1 HP = 736W.

Khi phát hiện ra những sai sót trên, tác giả Nguyễn Quang Đông đã gửi email đến mục góp ý chỉnh sửa sách giáo khoa của NXB Giáo dục và tới Vụ Giáo dục Trung học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị sửa chữa. Các cơ quan này đã họp với Chủ biên, Tác giả và Ban biên tập sách Vật lý của NXB Giáo dục và đã tiếp thu những nội dung chủ yếu để chỉnh sửa SGK biên soạn theo Chương trình nâng cao.

Holland hay The Netherlands?

* Về nước Hà Lan, có người gọi là Holland, nhưng cũng có người lại gọi là The Netherlands. Xin cho biết cách gọi nào đúng. (Lê Ngọc Bảy, Hòa Vang, Đà Nẵng).

- Tên chính thức của quốc gia này là “The Netherlands”, có nghĩa “quốc gia nằm ở vùng thấp” (tiếng Pháp: Pays-Bas) vì phần lớn lãnh thổ của quốc gia nằm ngang hoặc thấp hơn mực nước biển.

Thực ra, Holland là tên gọi của riêng vùng phía Tây Hà Lan. Vào thế kỷ XVII, các tỉnh lỵ phía Tây này là những vùng đất phát triển và giàu có nhất của đất nước. Vì thế, dù đến nay các tỉnh phía Nam và phía Bắc của Hà Lan phát triển thành những tỉnh đông dân cư nhất (gồm các thành phố Amsterdam, Rotterdam, Hague, Deflt và Leiden), nhưng tên Holland vẫn được dùng để chỉ Netherlands nói chung, mặc dù các tỉnh, thành khác không hoàn toàn đồng ý. Nếu bạn đến học tại các thành phố thuộc phía Bắc hoặc phía Nam Hà Lan, nhớ dùng từ “The Netherlands” để gọi Hà Lan và khi ấy bạn sẽ dễ kết bạn với người địa phương hơn.

Nói thêm, Hà Lan xưa nằm trong Vương quốc Liên hiệp Hà Lan (United Kingdom of the Netherlands; 1815-1830) được lập ra trong Hội nghị Wien năm 1815. Về sau, vùng lãnh thổ này tách ra thành 3 nước gồm: Bỉ (nổi dậy năm 1830), Luxembourg (rời bỏ năm 1835) và Hà Lan.

ĐNCT