Hiện nay, hoạt động thương mại điện tử (hay còn được gọi kinh doanh online) phát triển mạnh trên phạm vi rộng, tuy nhiên, bên cạnh việc đem lại những tiện ích cho người mua và người bán thì không ít bất cập đang nảy sinh liên quan đến chất lượng, xuất xứ hàng hóa…, nhất là tình trạng thất thu thuế khi người bán không đăng ký kinh doanh, không kê khai doanh thu với cơ quan quản lý Nhà nước và thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt mà không có hóa đơn.
 |
| Hoạt động mua bán qua mạng hay các trang cá nhân facebook mang lại sự tiện ích, nhưng rủi ro cao về thất thu thuế. |
Khó xác định doanh thu
Hằng ngày, khi mở trang cá nhân Facebook hay vào mạng Internet, người dùng thường xuyên được kết nối tới các mục quảng cáo, rao vặt hay những địa chỉ mua bán online. Chỉ cần gõ một vài tên miền quen thuộc như: mỹ phẩm, ăn vặt, điện thoại… hoặc lướt qua một vài hội, nhóm mua bán trên Facebook, người tiêu dùng dễ dàng tìm được mặt hàng cần mua. Chính tiện ích này khiến việc mua bán hàng qua mạng Internet hay Facebook diễn ra rầm rộ và đem lại cho người kinh doanh những khoản thu không hề nhỏ.
Với hơn 11.000 người theo dõi, trang cá nhân chuyên bán các mặt hàng nhập khẩu xách tay của chủ tài khoản P.L trở thành đầu mối cung cấp nguồn hàng hóa lớn nhiều năm qua. Trong khi đó, chỉ với việc bán món chân gà sả tắc, trung bình một ngày chủ tài khoản Đ.T (quận Liên Chiểu) cũng thu được gần 1 triệu đồng. Mặc dù kinh doanh có lãi, nhưng hai chủ tài khoản nói trên chưa từng phải đóng thuế hay thực hiện đăng ký kinh doanh vì cho rằng, đây chỉ là hoạt động kinh doanh buôn bán nhỏ lẻ trên mạng.
Ở một khía cạnh khác, mặc dù là người thường xuyên mua hàng qua mạng, nhưng bản thân chị T.T.H (quận Hải Châu) chưa từng quan tâm đến việc phải lấy hóa đơn khi mua hàng và mỗi lần thanh toán lại bằng hình thức chuyển khoản hoặc tiền mặt trao tay. Việc trao đổi thông tin về sản phẩm cũng như thanh toán diễn ra chủ yếu dựa trên cơ sở “lòng tin”.
Cứ như vậy, hoạt động mua bán online diễn ra ngày càng sôi động, thế nhưng cơ quan thuế rất khó nắm bắt được doanh thu của người kinh doanh do họ không biết và cũng không muốn thực hiện nghĩa vụ đăng ký kinh doanh, kê khai và nộp thuế cho Nhà nước. Trong khi đó, thói quen mua hàng không lấy hóa đơn, trao trả bằng tiền mặt của người tiêu dùng vô tình tiếp tay cho người kinh doanh trốn thuế.
Trước ý kiến của nhiều cá nhân cho rằng, buôn bán qua mạng chỉ là hình thức kinh doanh nhỏ lẻ nên bị thu thuế hay không cần đóng thuế, luật sư Lê Ngô Hoài Phong, Trưởng chi nhánh Văn phòng luật sư Phạm và Liên danh tại Đà Nẵng cho biết, nhận thức như vậy là sai. Bởi lẽ, theo Luật Quản lý thuế, công dân Việt Nam đang sinh sống trên đất nước Việt Nam khi kinh doanh qua thương mại điện tử gồm: buôn bán hàng hóa, dịch vụ qua mạng Internet, mạng xã hội (Facebook, Zalo,…) và các hình thức thương mại điện tử khác mà phát sinh doanh thu đều phải có nghĩa vụ nộp thuế.
Dựa theo Thông tư 92/2015/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành và Nghị định 139/2016/NĐ-CP thì các cá nhân bán hàng qua mạng phải nộp 3 loại thuế, phí, gồm: Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và lệ phí môn bài. Tuy nhiên, hiện nay việc quản lý và thu thuế đối với hình thức kinh doanh này gặp nhiều khó khăn do người kinh doanh không chủ động đăng ký kinh doanh, kê khai với cơ quan thuế dẫn tới khó xác định mức doanh thu để đấu tranh chống thất thu thuế.
Khẳng định hoạt động mua bán kinh doanh qua mạng gây thất thu thuế, tuy nhiên ông Nguyễn Đình Ân, Cục trưởng Cục Thuế cho hay, cơ quan thuế cũng tổ chức vận động, đề nghị một số đối tượng kinh doanh này đăng ký kinh doanh, kê khai thuế nhưng thực tế vẫn chưa nhận được sự hợp tác tích cực từ người dân.
Trao đổi về vấn đề này, theo ông Nguyễn Hà Bắc, Phó Giám đốc Sở Công thương, một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc chống thất thu thuế, hàng giả, hàng nhái, hàng không có nguồn gốc xuất xứ đối với hoạt động kinh doanh onlline gặp nhiều khó khăn, do Đà Nẵng chủ yếu là nơi tiêu thụ chứ không phải nơi cung ứng nguồn hàng. Phần lớn các trang mạng kinh doanh có lượt người theo dõi lớn, thường xuyên diễn ra giao dịch xuất phát từ hai đầu đất nước như TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội khiến việc kiểm soát về doanh thu để đấu tranh kê khai, chống thất thu không hề dễ.
Cần sự phối hợp giữa các đơn vị chức năng
Trước thực trạng đó, luật sư Lê Ngô Hoài Phong cho rằng: “Các cơ quan chức năng cần có một giải pháp đồng bộ và triệt để để tránh thất thu thuế. Phải làm sao để những đối tượng kinh doanh nhỏ lẻ cũng phải kê khai thuế. Tôi nghĩ để nâng cao nhận thức về việc đóng thuế thì cơ quan chức năng cần có sự tuyên truyền mạnh mẽ hơn”.
Ông Nguyễn Hà Bắc nhìn nhận, ngoài việc phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trên địa bàn thành phố, cần có sự liên hệ với hai đầu TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội để chia sẻ thông tin. Ngành công thương sẽ đẩy mạnh việc khuyến khích các doanh nghiệp trên địa bàn tích cực tham gia cung cấp hàng hóa qua mạng nhằm hạn chế tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; đồng thời tích cực xử lý các trường hợp vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng khi có phản ánh.
Về phía cơ quan thuế, ông Nguyễn Đình Ân thông tin, trong kế hoạch chống thất thu thuế năm 2019, sẽ đưa loại hình kinh doanh qua mạng Internet vào một trong những lĩnh vực trọng tâm, cùng với lĩnh vực công nghệ thông tin, xây dựng, vận tải… để triển khai chống thất thu.
Ngành Thuế sẽ phối hợp với ngành ngân hàng, bưu điện để kiểm soát việc giao dịch, chuyển khoản tiền từ các giao dịch mua bán qua mạng nhằm ước định quy mô doanh thu để có cơ sở đấu tranh trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.
Bên cạnh đó, Cục Thuế thành phố cũng chỉ đạo các Chi cục Thuế quận, huyện rà soát lại các hộ kinh doanh trên mạng, lựa chọn ra những cá nhân, tổ chức có quy mô khá để đưa vào diện giám sát, quản lý.
Tuy nhiên, công tác đấu tranh này không đơn giản do các tổ chức, cá nhân kinh doanh có thể có nhiều tài khoản ngân hàng khác nhau hoặc thanh toán bằng hình thức tiền mặt trao tay. Chính vì vậy, để công tác quản lý, giám sát nhằm chống thất thu thuế ở lĩnh vực kinh doanh qua mạng đạt hiệu quả cần sự “mạnh tay” vào cuộc của các cấp ngành, địa phương liên quan.
Bài và ảnh: KHÁNH HÒA – VĂN HOÀNG
