Những năm gần đây, việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng (NTD) được nhắc đến khá nhiều, nhất là trong tình hình hàng giả, hàng dỏm “phát triển ăn theo” nhịp độ phát triển của việc sản xuất, kinh doanh. Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ NTD ra đời và lần lượt có mặt tại nhiều tỉnh, thành có thể được xem như một dấu mốc khẳng định quyền lợi chính đáng của NTD.
Những hoạt động của tổ chức này như việc ứng dụng mã số, mã vạch, đăng ký chất lượng, nhãn hiệu, chứng nhận hợp chuẩn… đã đặt cơ sở cho công việc dài lâu và quan trọng này. Việc Hội đứng ra giải quyết những thắc mắc, khiếu nại của NTD cũng đem lại một số kết quả bước đầu và niềm tin của xã hội. Tuy nhiên, hiệu quả của nó vẫn còn rất hạn chế. Nguyên nhân phía chủ quan của những cơ quan liên quan thì có nhiều, chẳng hạn như thiếu lực lượng và phương tiện kiểm soát, sự phối hợp giữa các đơn vị thiếu chặt chẽ, thông tin đến NTD chưa kịp thời, chưa có mức xử phạt phù hợp...
Nhưng, có lẽ còn có một nguyên nhân khá quan trọng nữa là, ý thức của chính NTD. Điều này có thể thấy được qua số đơn – thư khiếu nại gửi đến các Hội bảo vệ NTD. Con số này là quá nhỏ so với số vụ việc mà NTD gặp phải hằng ngày. Chỉ riêng trong số những người quen biết với người viết bài này, hầu như trong hàng mấy mươi trường hợp mua phải hàng kém chất lượng, không thực hiện đúng cam kết bảo hành…, thảng hoặc mới có một người lên tiếng. Phần lớn, thì đều chặc lưỡi: “Thôi, coi như cái rủi của mình. Kiện thưa chắc gì được mà còn mất thì giờ đi lại”.
Một người mua một tấm nệm có thời hạn bảo hành 5 năm, nhưng mới xài được 8 tháng đã bị gãy khi cuốn lại. Do dự khá lâu trước khi đến cửa hàng để “rụt rè đề nghị” được đổi lại. Khi nhận được tấm nệm mới, anh vui mừng thì ít, mà ngạc nhiên thì nhiều: “Té ra cũng đổi được”. Chính tâm lý ngần ngại này đã khiến cho xã hội không có được tiếng nói có sức mạnh, có thể góp phần ngăn chặn bớt thói “ăn gian, làm ẩu” trong sản xuất – kinh doanh hiện nay. Và trong chừng mực nào đấy đã trở thành sự “phụ họa” cho tệ nạn làm hàng kém chất lượng.
Ở nhiều nước, các Hội bảo vệ NTD đã ra đời từ rất lâu và hoạt động có hiệu quả, là “chỗ dựa” vững chắc cho NTD. Hơn ai hết, tất cả những NTD phải tự mình lên tiếng.
Minh Thuyên
