Nhà báo Phạm Quốc Toàn đã nhiều lần đến Thái Lan, trong các chuyến công vụ báo chí, gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp Thái Lan, bà con Việt kiều ở Thái, đến những nơi mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh đã đặt chân trên đất Thái Lan trong cuộc hành trình vĩ đại tìm đường cứu nước.
Chính những chuyến đi ấy, sự quan sát nghề nghiệp, tinh tế đã tạo cho ông nguồn cảm hứng vô tận và những kho tư liệu quý giá, cung cấp cho người đọc một lượng thông tin đa dạng để hiểu sâu hơn về văn hóa, lịch sử, địa lý, đất nước, con người Thái Lan.
 |
Cuộc hành trình bắt đầu từ Kanchanaburi và dòng sông “Khoe” hiền hòa nhưng kiên cường, dũng cảm. Dòng sông bắt nguồn từ Myanmar chảy qua bốn tỉnh phía Tây nước Thái “đã từng nhuộm đỏ máu và nước mắt của hàng ngàn người trong thời kỳ phát-xít Nhật chiếm đóng Thái Lan”. Kanchanaburi được mệnh danh là thành phố Vàng, thành phố rộng thứ hai nước Thái, có nhiều tài nguyên, nhất là các khoáng sản quý.
Đây là thành phố “mẫu hình về du lịch nguồn, du lịch văn hóa - truyền thống, du lịch tâm linh, du lịch sinh thái”, một trung tâm công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ nổi tiếng nhờ bàn tay lao động cần cù, sáng tạo của những con người nơi đây. Cũng nơi này ta bắt gặp biết bao nghĩa cử cao đẹp. Một ông Lai người Thái gốc Việt luôn trăn trở muốn làm việc gì đó có ích cho Tổ quốc Việt Nam - người đã “dành một phần tài sản làm từ thiện xã hội, chăm sóc người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn”.
Một bà mẹ “Vàng” Kim Nay (tên được vua Thái Lan ban tặng vì bà có trái tim nhân hậu) “đã bán 7 khu đất dự trữ để mở lớp học nghề cho 300 trẻ em cơ nhỡ, không nơi nương tựa. Bà làm nhà cho các em ở, tổ chức bếp ăn tập thể, khám bệnh định kỳ, lo thuốc thang đầy đủ khi các em bệnh tật. Khi ra đời, các em trở thành người có ích cho xã hội”.
Rời phía Tây, tác giả lại đưa người đọc đến phía Nam nước Thái: “Phuket - đúng là xứ sở của thiên đường du lịch”. Phuket đẹp mê hồn, với 36 hòn đảo, nhiều vách đá, đỉnh núi, hang động; đầy cây xanh và các loài hoa, nhất là hoa hồng, hoa dã quỳ làm du khách ngây ngất và những bãi biển chạy dài thoai thoải, cát trắng mịn màng, nước xanh biếc.
Đến với đóa hoa phương Bắc: “Chiang Mai - thành phố mới”, du khách thỏa lòng tận hưởng. Khí hậu Chiang Mai mát mẻ giống Đà Lạt Việt Nam. Đây là thành phố của chùa chiền và lễ hội đa sắc màu; thành phố của sự thanh bình yên ả vừa cổ kính, vừa hiện đại đủ các loài hoa đua sắc tỏa hương. Người Thái tự hào về Chiang Mai bởi mỗi khi nắng lên, nó lại thức dậy tươi tắn và căng đầy nhựa sống. Người Thái đón tiếp các nhà báo Việt Nam thịnh tình, chân thật, cởi mở như đón người thân đi xa về. Và chắc hẳn tấm lòng của những con người có “nụ cười thân thiện” với cái bắt tay chào, đầu hơi cúi xuất phát từ trong tim đã níu chân du khách, là công cụ “quảng cáo” hữu hiệu nhất cho ngành công nghiệp không khói của người Thái.
Nhằm xây dựng những căn cứ cách mạng trong lòng bà con Việt kiều, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh từ châu Âu đã đến Thái Lan vào những năm 1928 - 1930. Người đã đi xuyên vùng Đông Bắc nước Thái, lưu lại tại 9 địa phương, với bí danh Thầu Chín. “Thầu Chín sống, làm việc, sinh hoạt, đào giếng, cuốc vườn, gặt lúa, chăn nuôi lợn gà, lập trại cũng như mọi người; thường tổ chức các buổi nói chuyện về cuộc sống, kinh nghiệm làm ăn, chủ trương vận động sâu rộng tinh thần yêu nước, hướng về cố hương, mở rộng tổ chức, củng cố cơ sở quần chúng của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên”. Tại bản Mạy, Thầu Chín vận động nhân dân xây dựng nhà hợp tác xã để mọi người có thể sinh sống, tụ họp. Khu nhà hợp tác xã được xây dựng khang trang, sạch đẹp, sân bếp, sân vườn... Nhờ đó, nơi đây đã trở thành một địa điểm tụ họp thường xuyên của người Thái gốc Việt.
Tình cảm, hình ảnh Bác Hồ trong cộng đồng bà con Việt kiều và nhân dân Thái Lan rất sâu đậm. Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh được bà con Việt kiều xây dựng, tôn tạo khang trang trên khu đất rộng gần một héc-ta ở Nong Khai là địa chỉ tham quan của khách thập phương, đặc biệt là người Việt. “Trên đất Thái nói đến Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là nói đến sự kính trọng, như nói tới một người thầy, một lãnh tụ hết lòng vì nước, vì dân”. Sự tôn kính của cộng đồng người Việt ở Thái cũng như nhân dân Thái đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh vượt qua cả không gian và thời gian. Ở Thái Lan đâu chỉ có gần 1.000 tài liệu, hiện vật, tranh ảnh, sách báo trưng bày tại khu di tích Bác Hồ, mà còn có một “BẢO TÀNG” về Bác trong tấm lòng, tâm khảm của Việt kiều và người dân Thái.
Cảm thấy mình thật có lỗi khi đọc XỨ SỞ CHÙA VÀNG mà không có mấy dòng về vị chính khách - nhà báo Bandhit Rajavadhanin. Dưới ngòi bút của nhà báo Phạm Quốc Toàn chân dung ông hiện lên đẹp biết nhường nào, bạn đọc ai chẳng kính yêu, cảm phục!
Mồ côi cha từ nhỏ, nhà báo Bandhit Rajavadhanin đã vượt qua giông bão cuộc đời, tự khẳng định mình bằng ý chí, nghị lực. Ông luôn nhắc nhở mình “Dù ở đâu và làm gì, việc đầu tiên là học - học - và học; thiếu tiền thì vừa làm vừa học”. Suy nghĩ ấy vô cùng quan trọng đối với đời người, song không phải ai cũng làm được! Hết nghĩa vụ quân sự, tốt nghiệp trường luật, ông thử sức ở báo Bangkok Post - bước quyết định số phận cuộc đời mình.
Lương thử việc ban đầu của ông là 700 bath/tháng, sau một năm lên tới 2.700 bath/tháng. Nhờ đức tính “làm việc không ngày giờ, không mệt mỏi, không bao giờ nghỉ ngơi”, chưa đầy một năm, ông đã trở thành cây bút chủ lực chuyên viết về thương mại, công nghiệp, tài chính, chứng khoán, ngân hàng. Một thời gian sau, ông được chọn làm trưởng ban, rồi Phó tổng biên tập, rồi Tổng biên tập của tờ nhật báo nổi tiếng này.
Sống tình nghĩa, thủy chung, nhà báo Bandhit Rajavadhanin là biểu tượng của tình hữu nghị báo chí - truyền thông Đông Nam Á. Ông “đóng vai trò trụ cột trong quan hệ báo chí khu vực”. Đối với báo chí Việt Nam và Thái Lan, ông được coi là biểu tượng tiêu biểu, người đặt nền móng cho mối quan hệ báo chí - truyền thông hai nước.
Đã hơn 20 lần đến thăm Việt Nam, ông đã rong ruổi dọc ngang trên đất Việt, thông hiểu ngọn ngành nhiều vùng quê, thưởng thức nhiều món ăn mà đâu phải người Việt nào cũng biết! Trong nhật ký đường trường của ông có tên và địa chỉ khoảng 200 nhà báo Việt Nam. Khi nghỉ hưu, bỏ tiền túi của mình đón tiếp không dưới 150 nhà báo Việt Nam và khu vực khi họ đến thăm Thái Lan - một nghĩa cử hiếm thấy. Nhà báo Bandhit và nhà báo Phạm Quốc Toàn từng trải qua những giờ phút thú vị trong nghiệp báo, nghiệp văn. Giữa hai con người này “không có biên giới trong tình bạn”.
Theo những bước chân rong ruổi, đất nước Thái Lan đã đi qua nhiều trang viết của nhà báo Phạm Quốc Toàn: Từ thủ đô Bangkok, các thành phố trung tâm du lịch Chiang Mai, Phuket, Krabi, đến Lam Pang, Patlaya... Với vốn quan sát trực tiếp rất mực tài ba, với tâm hồn luôn khát khao hướng về cái đẹp, dưới ngòi bút của ông, những miền đất đi qua trở nên sinh động, như sinh thể có có linh hồn, có tâm trạng.
NGUYỄN THỊ TRƯỜNG GIANG
