Chuyến đi thám hiểm bên bờ sông Amazon kéo dài 7 tháng do UNESCO tổ chức đã tạo cảm hứng cho nhà văn Luis Sepúlveda viết tiểu thuyết Lão già mê đọc truyện tình. Từ đây, độc giả trên khắp thế giới có cơ hội thưởng thức một tác phẩm văn học Chile đậm chất Mỹ Latin, vừa mạnh mẽ khốc liệt, vừa trữ tình đẫm mướt chất thơ.
Những cuốn truyện tình mà lão Antonio José Bolivar Proano chọn đọc bao giờ cũng thật đau khổ, xót xa nhưng lại kết thúc có hậu. Nơi lão đón ánh sáng để soi vào từng con chữ là bên khung cửa sổ của túp lều cắm trên một mảnh đất ở ngôi làng El Idilio, ven bờ sông Amazon.
 |
Lão đã cùng vợ trôi theo những con thuyền xuôi dòng El Dorado để đến vùng lòng chảo sông Amazon định cư theo một chiến dịch khai hoang của chính phủ. Khi mũi sào lần đầu tiên cắm xuống trên vùng đất mới, lão bắt đầu hiểu được sự nhỏ bé của con người trước thiên nhiên hùng vĩ và có phần khó hiểu! Lão và những người khai hoang đã quần quật lao động từ sáng sớm cho đến tận đêm.
Họ dọn cỏ, gieo hạt, câu cá, tìm cách tránh xa sự đe dọa của thú rừng. Nhưng thời tiết của vùng lòng chảo quá khắc nghiệt. Những cơn mưa dội xuống tới tấp làm nước sông không ngừng dâng lên. Rắn độc, muỗi, kiến và những con trăn khổng lồ như những chiếc máy nghiền xương cứ lăm le, lảng vảng quanh những túp lều tạm bợ. Một thời gian ngắn sau, nhiều người bỏ mạng, trong đó có vợ lão, bà là nạn nhân của một cơn sốt rét kéo dài.
Lão là một trong những người cuối cùng của đoàn khai hoang được tộc người Shuar cứu sống. Họ là những thổ dân da màu quanh năm ở trần, trên người bôi đầy thứ nước màu xanh đỏ. Với phương châm “hãy sống và để kẻ khác cũng được sống”, người Shuar đã dạy những người da trắng cách hòa thuận với thiên nhiên. Và Antonio, dù trước đó đã rất căm giận sự khốc liệt của rừng xanh vì đã cướp đi người vợ thân yêu của mình - bắt đầu mở lòng, xem rừng là nhà, là bạn.
“Trong nỗi cô đơn không nơi bấu víu, lão nhận ra rằng lão chưa hề hiểu hết rừng để có thể căm ghét được rừng. Antonio José Bolivar Proano, người chưa từng nghĩ đến hai chữ “tự do” giữa chốn rừng sâu, nay đang được hưởng thụ sự tự do không biên giới”.
Thế nhưng, sự bình yên và tự do chẳng thể kéo dài khi lòng tham xuất hiện. Đâu phải người da trắng nào cũng sống hiền hòa, mỗi ngày đều bình lặng ăn quả ngọt, câu cá dưới sông và đứng bên cửa sổ đọc chuyện tình như lão. Những đoàn người đi săn, đoàn người đào vàng đã lần lượt xâm lấn, làm hại thú rừng. Tác giả đã đẩy mạch truyện lên cao trào bằng cách tạo tình huống:
Một cuộc chiến sinh tử đã diễn ra giữa Antonio và con hổ cái bị mấy gã thợ săn cướp mất con và bạn tình. Mặc dù là người yêu rừng, xem rừng là bạn, tuy nhiên đứng trước lựa chọn phải cứu mạng dân làng đang sinh sống trong vùng El Idilio, Antonio buộc phải cầm súng lên và chiến đấu.
Giây phút con thú gục xuống với lồng ngực bị đạn xé toang cũng là lúc lão đau đớn nhận ra sự xấu xa và bất nhẫn của loài người, khi họ luôn mang trong mình khát vọng bá chủ rất vô nghĩa. Lão lên đường trở về trong cay đắng, lần nữa để bản thân đắm mình trong những trang tiểu thuyết diễm tình nhằm quên đi thực tại đầy khốc liệt và xót xa.
Bằng lối viết giàu cảm xúc và bố cục chặt chẽ, Lão già mê đọc truyện tình mang đến cho bạn đọc những giây phút thưởng thức hồi hộp y như đang xem một bộ phim tài liệu thám hiểm rừng già Amazon với những góc máy cận cảnh ly kỳ.
Ngoài ra, dựa trên bối cảnh và những chi tiết có thật từ chuyến thám hiểm kéo dài 7 tháng, Lão già mê đọc truyện tình còn là cuốn cẩm nang chia sẻ những bí kíp đi rừng vô cùng thú vị và bổ ích: Khi đi vào khu vực có nhiều khỉ thì tốt nhất mọi người hãy tháo bỏ hết tư trang, ăn mặc càng đơn giản càng tốt; khi nghỉ lại đêm trong rừng, ta hãy chọn một chỗ có cây bị cháy hoặc cây đã hóa đá, lũ dơi sẽ tụ tập ở đó và chúng là loại chuông báo hiệu tốt nhất cho những biến động; để tránh bị nước mưa rơi vào mắt gây ảnh hưởng tầm nhìn, ta hãy lấy một ít mỡ bôi vào trán hoặc lông mày tạo độ trơn trượt; hãy mang theo những điếu xì gà hoặc thuốc lá, chúng là vật dụng giúp đuổi muỗi và côn trùng rất hiệu quả…
Khi sáng tác Lão già mê đọc truyện tình, Luis Sepúlveda đã tận dụng tối đa giá trị của sự tương phản thông qua những trang viết vừa phóng khoáng vừa tinh tế thấm đẫm chất thơ, tạo nên bản tráng ca tuyệt vời về đại ngàn hùng vĩ. Và loài người, chúng ta chỉ có thể an bình khi biết khiêm nhường và tôn trọng Mẹ thiên nhiên. “Hãy sống và để kẻ khác cũng được sống!”.
MINH THI
* Đọc Lão già mê đọc truyện tình, tác giả Luis Sepúlveda, NXB Hội Nhà văn và Nhã Nam phát hành.
