Họa sĩ Thành Chương và tranh trâu

Chủ Nhật, 07/03/2021, 11:51 [GMT+7]

Hình tượng con trâu trở thành một đề tài, một mảng miếng tạo dấu ấn của Thành Chương trong hội họa. Ông còn tạo ra những bức gốm trâu đầy ấn tượng.

Hình tượng con trâu được Thành Chương tạo thành những tác phẩm điêu khắc rực rỡ, ấn tượng.

Người kể chuyện làng quê

Họa sĩ Thành Chương sinh năm 1949, hiện sống tại Hà Nội. Nhiều người bảo ông tuổi Kỷ Sửu, nhưng vì ông sinh tháng 1 nên vẫn là tuổi Mậu Tý. Năm Canh Tý 2020, ông vẽ những bức tranh chuột với màu vàng trên nền đỏ ấn tượng và hoàn thành bộ tranh minh họa rất khác lạ cho tuyển tập truyện ngắn của cụ thân sinh - nhà văn Kim Lân. Hơn 20 bức minh họa cho các truyện ngắn nổi tiếng như Làng, Vợ nhặt, Con chó xấu xí… của nhà văn Kim Lân được Thành Chương dồn tâm huyết vẽ trong 1 ngày 1 đêm.

Nhà văn Kim Lân là người dẫn dắt Thành Chương vào con đường hội họa. Hồi bé, Thành Chương thường được cha đưa tới chơi nhà những họa sĩ nổi tiếng như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm... Nhà văn Kim Lân cũng luôn đứng bên cạnh con trai mình trong những lúc khó khăn nhất. “Con đường hội họa của tôi, không phải lúc nào cũng bằng phẳng. Nhiều đoạn chông gai, nghiệt ngã lắm. Nhưng chính những lúc khó khăn ấy, không ai ngoài cha tôi có thể giúp tôi bước qua những khó khăn ấy”, họa sĩ Thành Chương tâm sự.

Thành Chương thường đặt tên cho những bức tranh của mình rất thơ: Đêm xanh, Dưới ánh trăng, Vui đùa với trâu, Bài ca mục đồng, Nhảy múa cùng trâu, Giấc mơ buổi chiều… Với những bức tranh những đứa trẻ vui đùa bên con trâu, họa sĩ Thành Chương không chỉ gợi lên những câu chuyện về tuổi thơ một thời chăn trâu đốt lửa, đánh thức ký ức của nhiều người về một thời quê xưa, mà còn kể chuyện về làng Việt với bạn bè thế giới. Những tác phẩm ấy góp phần khẳng định Thành Chương là họa sĩ đương đại biết cách khai thác tối đa chất dân gian từ đời sống thường nhật. Đứng trước các tác phẩm hội họa của Thành Chương, người ta như bước vào một thế giới của đồng dao, của sinh hoạt đồng quê, và cảm nhận trong gió xuân là sắc màu của cờ ngũ sắc cùng tiếng trống hội làng…

Họa sĩ Thành Chương. Ảnh: HOÀNG THU PHỐ

Khác kiểu, khác người

Trong hội họa, nhiều người vẽ tranh con giáp. Năm nào con giáp đó. Họa sĩ Thành Chương cũng vậy. Bộ tranh con giáp của ông khác kiểu, khác người. Rất vô tình mà hình như cũng rất hữu ý, những bức tranh đầu tay của Thành Chương vẽ năm 7 tuổi là bức tranh vẽ gà, trong đó bức Đôi gà tồ được trao giải Vàng tranh Thiếu nhi quốc tế tại Anh năm 1958. Rồi những con giáp hiện ra qua nét vẽ của Thành Chương với nhiều cách tân. Nhưng riêng hình tượng con trâu trở thành một đề tài, một mảng miếng tạo dấu ấn Thành Chương trong hội họa, góp phần định vị ông trên thị trường mỹ thuật quốc tế. Nói cách khác, với hàng ngàn bức tranh quanh con trâu và những đứa trẻ, họa sĩ Thành Chương đã kiến tạo một thế giới rất riêng, mà nếu có dịp xem tất cả những tác phẩm này, công chúng sẽ kinh ngạc về sức sáng tạo của ông.

Không chỉ vẽ bột màu và sơn mài, Thành Chương còn tạo những bức gốm trâu với tạo hình rất độc đáo, riêng biệt. Ông về làng gốm Bát Tràng làm mấy trăm gốm trâu. Lại có những con trâu được ông làm thủ công, tô màu cho từng con với những cá tính khác nhau, ứng với những mệnh khác nhau để người sành chơi Tết. Những bức tượng đó, họa sĩ Thành Chương làm không kịp phục vụ cho những người yêu thích. Xem những tác phẩm ký tên Thành Chương, nhà thơ Đỗ Trọng Khơi thốt lên: “Thành Chương là họa sĩ có bút họa độc đáo. Ta là một là riêng là thứ nhất. Câu thơ này rất đúng với Thành Chương!”.

Vì sao ông nặng tình với con trâu như vậy? Họa sĩ Thành Chương chỉ giải thích rằng, vì ông vốn sinh ra, lớn lên ở làng, gắn bó với làng. Với nông dân, con trâu là đầu cơ nghiệp; còn với lũ trẻ làng, con trâu rất gần gũi, gắn bó…

Ai tiếp xúc với họa sĩ Thành Chương cũng nhận ra ông là người rất hiện đại nhưng tâm hồn thấm đẫm văn hóa làng Việt. Tâm hồn đó được thể hiện qua những bức tranh ông vẽ. Cũng có thể nhận thấy điều đó khi đến Việt phủ Thành Chương ở Sóc Sơn (Hà Nội) do chính tay ông đặt những viên gạch đầu tiên và đến nay đã trở thành một địa chỉ văn hóa thấm đẫm tinh thần Việt, hồn Việt.

Cái căn cốt văn hóa ấy kết hợp với một tư duy hiện đại, thích đổi mới, dám “là mình” đã tạo nên những tác phẩm hội họa mang dấn ấn riêng của họa sĩ Thành Chương. Khi khai thác hình tượng con trâu, ông đã khai thác thành công các mảng miếng, màu sắc có sự tương phản mạnh. Nó đúng với “tạng” của ông. Thậm chí, có những thứ người ta phải kiêng, phải tránh thì Thành Chương lại chấp nhận thử thách hóa giải thành công. Ông từng nói rằng, trong hội họa, tất cả những gì trường học dạy “không được phép làm” thì ông cố gắng sử dụng hết, từ bố cục, tạo hình, màu sắc đến đường nét. Chính vì can đảm bước qua những vùng cấm ấy mà tranh của Thành Chương mang tới sự khác biệt.

HOÀNG THU PHỐ

;