* Sau khi bộ sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt lớp 1 của nhóm Cánh Diều bị phụ huynh và dư luận phản đối, nhiều người nhắc đến bộ SGK tiếng Việt đầu tiên. Vậy bộ SGK Tiếng Việt đầu tiên này ra đời từ bao giờ, do ai biên soạn và có giá trị như thế nào đối với sự nghiệp giáo dục ở nước ta? (Lê Ngọc Tú, quận Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng)
- Theo Lời giới thiệu của NXB Kim Đồng trong lần tái bản năm 2019 bộ Quốc văn giáo khoa thư (kích thước 14,5 x 20,5cm, số trang 112), bộ sách này từ lâu đã được coi là bộ SGK Tiếng Việt đầu tiên của Việt Nam. Bộ sách do Nha học chính Đông Pháp xuất bản vào khoảng những năm 20, đầu thế kỷ 20, với sự tham gia của các soạn giả tên tuổi, đều tốt nghiệp trường Thông ngôn: Trần Trọng Kim, Nguyễn Văn Ngọc, Đặng Đình Phúc và Đỗ Thận.
 |
| Bộ sách giáo khoa Tiếng Việt đầu tiên. (Ảnh tư liệu) |
Bộ sách ra đời với mục đích dạy chữ Quốc ngữ cho học sinh cấp Sơ học yếu lược (tương đương với 3 năm đầu tiểu học ngày nay) từ Bắc vào Nam, gồm 3 quyển:
- Quyển dành cho lớp Năm (Ðồng ấu - Cours Enfantin): 34 bài đầu dạy trẻ các chữ cái và đánh vần, 55 bài sau là các bài tập đọc.
- Quyển dành cho lớp Tư (Dự bị - Cours Préparatoire), gồm 120 bài tập đọc.
- Quyển dành cho lớp Ba (Sơ đẳng - Cours Elémentaire) gồm 84 bài tập đọc.
Các bài tập đọc luôn lồng ghép nội dung về luân lý, lịch sử, địa lý, vệ sinh, tự nhiên… kèm theo phần giải thích từ ngữ, bài tập và tập viết.
Mỗi bài đều có hình minh họa, theo lối tranh khắc gỗ hồn nhiên, chân phương mà có tài liệu cho là của họa sĩ Nam Sơn Nguyễn Văn Thọ.
Trong lần tái bản này, NXB Kim Đồng chủ yếu dựa vào bản in năm 1935, kể cả phần học vần và tập viết của quyển dành cho lớp Đồng ấu mà một số bản in khác đã lược bỏ. Một số bài có nội dung không còn phù hợp cũng được lược bỏ. Với phần tranh minh họa, NXB đồ lại và làm cho rõ nét hơn. Những cách viết theo kiểu cũ đều được chữa cho phù hợp với cách viết của tiếng Việt hiện tại, chẳng hạn như không dùng dấu gạch nối giữa các từ ghép; những lỗi in sai, nhầm lẫn đều được chỉnh sửa. Những chú thích của biên tập viên được đặt trong ngoặc vuông để phân biệt với chú thích của tác giả. Về các địa danh nhắc đến trong sách, chúng tôi để nguyên theo cách gọi cũ.
Bài viết Tái bản bộ SGK tiếng Việt đầu tiên dành cho học sinh tiểu học đăng trên dangcongsan.vn (Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam) dẫn lời nhóm tác giả ở phần tiểu dẫn bộ sách cho biết thêm, lối dạy những chữ cái như thế này, trên có chữ, dưới có tiếng, bên cạnh lại có tranh vẽ. Ví dụ, học chữ i, đứa trẻ nhìn nhận rõ mặt chữ và đọc lên cho đúng âm. Ông thầy lại đọc tiếng “đi” lên cho trẻ nghe, mà bảo rằng trong tiếng “đi” có chữ “i”. Tiếng “đi” lại có tranh một đứa trẻ đi học. Như thế, đứa bé mắt nhìn mặt chữ, miệng đọc âm chữ, tai nghe tiếng có âm chữ, mắt trông thấy hình tượng cái tiếng có chữ, rồi tay lại tập viết chữ ấy. Học như thế, bao nhiêu giác quan đều hoạt động, thì học chữ nào là chữ ấy in hẳn vào óc không sao quên được nữa.
Bài đã dẫn kết luận: “Gần một thế kỷ đã trôi qua, nhưng những bài học trong Quốc văn giáo khoa thư vẫn còn nguyên giá trị, đọng lại rất nhiều ấn tượng và tình cảm đẹp trong lòng người học nhờ tính giáo dục và sư phạm cao, ngôn ngữ ngắn gọn, dễ hiểu, gần gũi với tâm lý trẻ em”.
ĐNCT
